Η ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ






Μέσα από το χώρο της αριστερής blogόσφαιρας έχει αρχίσει μια προσπάθεια να αναζητηθούν και άλλα στοιχεία της σημερινής κρίσης πέρα, αλλά  όχι έξω, από την οικονομική της βάση. Νομίζω ότι μια τέτοια συζήτηση αποφεύγεται από την επίσημη Αριστερά, που είναι προσκολλημένη εδώ και χρόνια σε ένα στείρο οικονομισμό που την έχει οδηγήσει σε πλήρες αδιέξοδο.
Το βασικό μαρξιστικό αίτημα, «Η οικονομία είναι κινητήρια δύναμη της ιστορίας, και οι άνθρωποι αποκτούν συνείδηση των συγκρούσεων, που πραγματοποιούνται μέσα στον οικονομικό κόσμο, στο ιδεολογικό πεδίο», νομίζω ότι έχει ανάγκη επανεξέτασης και ανάλυσης στο περιβάλλον του σύγχρονου καπιταλισμού .Ελπίζω να  αναζητήσουμε και να προσδιορίσουμε ιδεολογικούς μηχανισμούς, κουλτούρες και συμπεριφορές που δεν επιτρέπουν, προς το παρόν, την ανάπτυξη μαζικών μεταρρυθμιστικών ή ριζοσπαστικών κινημάτων, παρόλη την οικονομική κρίση που σοβεί εδώ και 30 περίπου χρόνια. Φυσικά και καλώ όλους τους φίλους να καταθέσουν με κάθε τρόπο την άποψή τους.
Στο πλαίσιο αυτό ανεβάζω σήμερα ένα άρθρο που μου έστειλε ο φίλος Ευθύμης Δημόπουλος σχετικά με την αριστερή ιδεολογία της μεταπολίτευσης.

Η ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

Το 1962 εκδίδεται στις ΗΠΑ ένα βιβλίο που επηρέασε καθοριστικά τον κλάδο της ιστορίας των επιστημών και όχι μόνο. Πρόκειται για τo «Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων» του Τόμας Κουν. Στο έργο αυτό ο Κουν υποστηρίζει πως η μετάβαση από ένα κυρίαρχο επιστημονικό μοντέλο θεωρίας, έρευνας και εργασίας – το οποίο και αποκαλεί Παράδειγμα – σε ένα άλλο δεν συντελείται σωρευτικά, αλλά μέσα από μια διαδικασία κρίσης που προκαλεί τη ριζική αναδόμηση του παλαιού μοντέλου από ένα νέο. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια διαδικασία εμπλουτισμού ή συμπλήρωσης του προϋπάρχοντος μοντέλου, αλλά για ρήξη, τομή και ασυνέχεια. Έκτοτε, το ερμηνευτικό αυτό μοντέλο υπήρξε σημείο αναφοράς για τον ευρύτερο χώρο των κοινωνικών επιστημών.
Επικαλούμαι το ερμηνευτικό σχήμα του Κουν, γιατί πιστεύω πως αποδίδει με ενάργεια το εύρος των αλλαγών και των ρήξεων που απαιτούνται προκειμένου να παρέμβει δημιουργικά στο σημερινό ελληνικό τοπίο της κρίσης και της χρεωκοπίας μια πολιτικοκοινωνική συλλογικότητα όπως η νεοϊδρυθείσα Δημοκρατική Αριστερά. Και εξηγούμαι.
Η κυρίαρχη αριστερή ιδεολογία της μεταπολίτευσης έχει προ πολλού «κάψει τα φρένα της». Τα θεωρητικά εργαλεία και οι βασικές παραδοχές της είναι ανενεργές και άχρηστες, για να κατανοήσουμε και κυρίως να αναδομήσουμε το ελληνικό παρόν. Εδώ και καιρό η αριστερή ιδεολογία της μεταπολίτευσης είναι ένα άταφο πτώμα. Η συνθήκη της κρίσης απλώς επιτείνει τη σήψη του. Ταυτόχρονα όμως υπογραμμίζει το πόσο επικίνδυνη είναι, για την ελληνική κοινωνία και οικονομία, η προσκόλληση στις ιδεολογικές εμμονές και στους βολικούς μύθους του μεταπολιτευτικού αριστερού Παραδείγματος, που δυστυχώς εξακολουθούν να κυριαρχούν στο δημόσιο λόγο αλλά και στη συνείδηση ενός μεγάλου τμήματος της κοινής γνώμης, και μάλιστα όχι μόνο αριστερών αλλά συχνά και κεντρώων ή συντηρητικών πολιτών. Ας υπογραμμίσουμε επίσης, αυτοκριτικά, πως σχεδόν κανένας, ή τέλος πάντων ελάχιστοι, από όλους εμάς που εμπλακήκαμε στην κομματική και συνδικαλιστική ζωή της μεταπολίτευσης καταφέραμε να μείνουμε «αμόλυντοι» από αυτά τα αριστερά ιδεολογήματα. Αποίκισαν όχι μόνο το λογικό μας αλλά και το θυμικό μας και πολύ συχνά ταυτιστήκαμε συναισθηματικά μαζί τους. Μετατράπηκαν δηλαδή από ιδεολογία σε νοοτροπία.
Σήμερα, ωστόσο, ξέρουμε. Τα βασικά ερμηνευτικά μοτίβα της αριστερής μεταπολιτευτικής ιδεολογίας είναι εξίσου συνυπεύθυνα με τον ιδεολογικό λαϊκισμό του δικομματισμού για την κρίση του ελληνικού πολιτικού και κοινωνικού συστήματος. Μάλιστα, πιστεύω πως η κατάσταση στην οποία έχουμε φτάσει όχι μόνο δεν είναι αποτέλεσμα της ιδεολογικής ήττας της Αριστεράς αλλά το ακριβώς αντίθετο. Είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της ιδεολογικής ηγεμονίας του ενός αριστερού μεταπολιτευτικού λόγου που επικράτησε και διαχύθηκε στην ελληνική κοινωνία, αποτελώντας το αριστερό άλλοθι του μεταπολιτευτικού καθεστώτος.
Βασικοί πυλώνες αυτού του ιδεολογικού λόγου υπήρξαν ο αριστερόστροφος λαϊκισμός του Ανδρέα Παπανδρέου και ο αυριανισμός του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ σε συνδυασμό με μια κακέκτυπη μαρξολενινιστική βουλγκάτα που διαδίδει χρόνια τώρα το ΚΚΕ. Παράλληλα, με τους δύο αυτούς κύριους φορείς, η ελληνική αριστερή μεταπολιτευτική ιδεολογία συγκροτήθηκε από τον ευρύτερο χώρο του μαοϊσμού, του αριστερισμού,του αναρχισμού των Εξαρχείων, της αντιεξουσιαστικής υποκουλτούρας και προσφάτως του αντισυστημικού Συνασπισμού των Τσίπρα - Αλαβάνου. Οι όποιες αποκλίσεις από αυτό τον αριστερό ιδεολογικό καμβά της μεταπολίτευσης ανιχνεύονται, σχεδόν αποκλειστικά, σε πρωτοβουλίες μιας πιο «εγγράμματης» και ορθολογικής Αριστεράς και αποτυπώθηκαν σε πτυχές της πολιτικής του ΚΚΕ εσωτερικού και προσεγγίσεις πολιτικών περιοδικών όπως Ο ΠΟΛΙΤΗΣ και το ΑΝΤΙ, που ωστόσο παρέμειναν απελπιστικά μειοψηφικές.
Αυτό το αριστερό ιδεολογικό μεταπολιτευτικό μωσαϊκό, παρά τις όποιες ενδοαντιθέσεις του, συνύφανε με αλληλοεπικαλύψεις το αριστερό κοσμοείδωλο της μεταπολίτευσης το οποίο:
·         συντάχθηκε κατά καιρούς με ολοκληρωτικά καθεστώτα όπως αυτά του «υπαρκτού σοσιαλισμού», με τύραννους όπως ο Πολ Ποτ, ο Τσαουσέσκου και ο Βιντέλα, με τον αραβικό αυταρχισμό του Καντάφι αλλά και του συριακού και ιρακινού Μπάαθ και προσφάτως με λαϊκιστικές καρικατούρες όπως ο Τσάβες. Για τις δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες ούτε λόγος. Ποτέ δεν υπήρξαν μέσα στα πολιτικά του πρότυπα.
·         αντιτάχθηκε, λόγω και έργω, στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ελλάδας και ακόμη και σήμερα, 200 περίπου χρόνια από τότε που ο Κολοκοτρώνης υποστήριξε πως «ερχόταν η ώρα η Ελλάδα να γίνει «φράγκικο»» και 30 περίπου χρόνια από την ένταξή μας στην ΕΟΚ, η επίσημη ελληνική κοινοβουλευτική αριστερά οραματίζεται την απεμπλοκή μας από το «θανατηφόρο εναγκαλισμό της Ευρώπης των μονοπωλίων». Αυτή η Αριστερά, ακόμη και υπό την παρούσα απειλή της χρεωκοπίας, δαιμονοποιεί το μνημόνιο και την παρέμβαση της Ε.Ε. και αντιπροτείνει τον ανύπαρκτο δρόμο της εθνικής οικονομικής αυτάρκειας και απομόνωσης (βλέπε τα λαϊκά ομόλογα που πρότεινε ο Συνασπισμός).
·         πολέμησε και πολεμά σθεναρά κάθε ορθολογική, μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική απόπειρα, καταγγέλλοντάς την εκ προοιμίου ως αντιλαϊκή και νεοφιλελεύθερη. Είναι καιρός να τελειώνουμε με αυτό το παραμύθι. Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ανύπαρκτος στην Ελλάδα, είναι αμφίβολο μάλιστα αν υπήρξε ποτέ στην νεότερη ελληνική ιστορία Ελλάδα όχι νεοφιλελεύθερη αλλά απλώς γνήσια φιλελεύθερη ιδεολογική και πολιτική έκφραση. Νεοφιλελεύθερες πολιτικές, τύπου Ρήγκαν και Θάτσερ, όχι μόνο δεν εφαρμόστηκαν ποτέ στην Ελλάδα, αλλά αντιθέτως κυριάρχησε ένας κρατισμός τέτοιου μεγέθους, που όχι μόνο επέβαλε το κομματικό κράτος και την πολιτική των μαζικών διορισμών ψηφοθηρικού χαρακτήρα αλλά τύλιξε στη φιλοσοφία και τη δράση του ακόμη και τον ιδιωτικό τομέα (εργολάβους, μηντιάρχες, επιχειρηματίες κλπ) οδηγώντας σε αυτό που αποκαλούμε στην Ελλάδα διαπλοκή. Αυτός ο ασύδοτος ελληνικός κρατισμός κατάφερε να έχει τα ίδια αποτελέσματα με το νεοφιλελευθερισμό της Θάτσερ: την παράλυση του κοινωνικού κράτους.
·         νομιμοποίησε και συνεχίζει να νομιμοποιεί: την κρατικοδίαιτη φαυλότητα, το όργιο του ρουσφετιού, την αδιαφορία για τον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας, το μποϋκοτάζ και την παράλυση των λειτουργιών του κράτους (καταλήψεις σχολείων, πανεπιστημίων, δρόμων, λιμανιών κλπ).
·         ταυτίστηκε, απολύτως, με όλο τον κομματικό και εργατοπατερικό συνδικαλισμό της αποκλειστικής υπεράσπισης των συντεχνιών του Δημοσίου - που συνεχίζει εν μέσω κρίσης, να σπαταλά δημόσιο χρήμα, για να συντηρήσει άχρηστους δημόσιους οργανισμούς και αντιπαραγωγικές ΔΕΚΟ- βαφτίζοντάς τον ταξική πάλη και αγώνα για την υπεράσπιση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Αυτή η πολιτική όχι μόνο δεν λειτουργεί προς όφελος των κοινωνικά αδύναμων αλλά πρόκειται για ένα κραυγαλέο κορπορατισμό που όμοιό του συγκρότησαν μόνο ο μουσολινικός φασισμός και τα δικτατορικά, αυταρχικά καθεστώτα του Μεσοπολέμου, όπως αυτά του Σαλαζάρ στην Πορτογαλία, του Φράνκο στην Ισπανία, του Μεταξά στην Ελλάδα και του Περόν στην Αργεντινή.
·         πρόσφερε ιδεολογικό και ηθικό άλλοθι σε όλο το δολοφονικό συρφετό της «καθ’ημάς Ανατολής», βλέπε 17Ν, ΕΛΑ, Επαναστατικός Αγώνας και πάει λέγοντας, αναγορεύοντάς τους σε υπερασπιστές-Ζορό των κοινωνικά αδικημένων. Ας θυμηθούμε λίγο τα πρωτοσέλιδα και την αρθρογραφία της Ελευθεροτυπίας, της εφημερίδας που έκφρασε, ίσως πιο χαρακτηριστικά από όλες τις άλλες, αυτή την κρυπτοαριστερίστικη, μονίμως οργισμένη και πάντα λαϊκιστική, μεταπολιτευτική συνείδηση. Είναι περιττό να επισημάνουμε πως αποτελεί όνειδος για τη μεταπολιτευτική Αριστερά το γεγονός πως, σε μια χώρα με τόσους νεκρούς από τους πιστολάδες του «αντάρτικου πόλης», δεν αντέδρασε, οργανώνοντας έστω και μία διαδήλωση διαμαρτυρίας κατά της τρομοκρατίας.
·         εξακολουθεί να υποστηρίζει -και ας εξανίστανται υποκριτικά οι ηγέτες της επίσημης κοινοβουλευτικής αριστεράς- την αντιεξουσιαστική-αντισυστημική βία, μικρή και μεγάλη, που μαστίζει τις ελληνικές πόλεις, με πρωταγωνιστές μπαχαλοχουλιγκάνους οι οποίοι καταστρέφουν με μανία σχολικές και πανεπιστημιακές υποδομές, μουτζουρώνουν δρόμους και κτίρια, λεηλατούν και πυρπολούν μαγαζιά, τραμπουκίζουν κατά καθηγητών - τη στιγμή που το Indimedia λειτουργεί με άδεια του Πολυτεχνείου - και τελευταία δολοφονούν εργαζομένους. Ας μην κοροϊδευόμαστε ο Δεκέμβρης του 2008 δεν ήταν ιδεολογικά αυτοφυής και αχειραγώγητος, αλλά ενσωμάτωσε όλη την πολιτική ζύμωση περί ανυπακοής και εξέγερσης που ενσπείρουν χρόνια τώρα στην ελληνική νεολαία των σχολείων και των πανεπιστημίων το ΚΚΕ, ο αντισυστημικός Συνασπισμός και τα αναρχοφασίζοντα γκρουπούσκουλα.
·         θρηνωδεί για την έλευση της παγκοσμιοποίησης, ωσάν να επρόκειτο για Αρμαγεδδώνα, χωρίς να αντιλαμβάνεται πως η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης είναι στάδιο της τεχνολογικής και οικονομικής εξέλιξης, όπως η Βιομηχανική Επανάσταση, και περιέχει πλήθος συνδηλώσεων. Οι θεωρητικοί του σοσιαλισμού, στις αρχές του 19ου αιώνα, από τον Όουεν και τον Σαιν Σιμόν μέχρι τον Μαρξ, όχι μόνο δεν αντιτάχθηκαν στη Βιομηχανική Επανάσταση αλλά χαιρέτισαν ανεπιφύλακτα τον ιστορικά προοδευτικό της ρόλο. Το να ταυτίζουμε την παγκοσμιοποίηση με το απόλυτο κακό μοιραία μας οδηγεί στην υιοθέτηση μιας νοοτροπίας εθνοκεντρισμού και εσωστρέφειας και τελικά σε έναν αδιέξοδο τεχνοφοβικό λουδιτισμό, όπως αυτός στον οποίο κατέφυγαν οι απελπισμένοι Βρετανοί εργάτες και οικοτέχνες, όταν κατέστρεφαν τις μηχανές, θεωρώντας τις αποκλειστικά υπεύθυνες για την απώλεια της εργασίας τους. Το κωμικό δε είναι πως η δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης προβάλλεται συστηματικά και από sites του Διαδικτύου, του πιο εμβληματικού δηλαδή επιτεύγματος της παγκοσμιοποιημένης συνθήκης.
·         τέλος, η λαϊκιστική αριστερή ιδεολογία της μεταπολίτευσης τράφηκε και από δημοφιλείς εθνικιστικούς μύθους που μας θέλουν έθνος ανάδελφο, ανυπόταχτο και «φύσει αντιστασιακό», έθνος διαρκώς διωκόμενο από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις. Υπό την επήρεια αυτών των παραδοχών η εθνικολαϊκιστική Αριστερά συμμετείχε επανειλημμένα στο μοιρολόι της ακροδεξιάς και της Δεξιάς περί απώλειας της εθνικής μας ταυτότητας. Ας φέρουμε στο νου μας τις εθνικιστικές εξαλλοσύνες, της πιο τηλεοπτικής περσόνας του ΚΚΕ, της Κανέλη, ας θυμηθούμε τη σύμπλευση του ΚΚΕ με το Ζουράρι και τις αντιδράσεις του ίδιου κόμματος, αλλά και πολλών «ανεξάρτητων» συνδικαλιστικών συσπειρώσεων, στην όποια προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπως αυτή που έγινε με το βιβλίο της Ρεπούση για την Ιστορία της ΣΤ΄Δημοτικού.

Η κρίση του αριστερού μεταπολιτευτικού ιδεολογικοπολιτικού Παραδείγματος είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Οι «ανωμαλίες» του δεν επιδέχονται διόρθωση. Το κρίσιμο ζητούμενο είναι ο απογαλακτισμός της Δημοκρατικής Αριστεράς από τα αριστερά μεταπολιτευτικά ιδεολογήματα και η επιλογή ενός δρόμου ιδεολογικής ασυνέχειας, στην κατεύθυνση της υποστήριξης των δομικών μεταρρυθμίσεων του κράτους και της εγκατάλειψης της Ελλάδας της χρεωκοπίας. Η κρίση πρέπει να λειτουργήσει για τη Δημοκρατική Αριστερά, όπως πρέπει πάντα να λειτουργεί η κρίση για τους δημιουργικούς ανθρώπους: ως ευκαιρία. Από αυτή την άποψη, νομίζω πως δεν θα υπερβάλαμε, αν ισχυριζόμαστε πως για την κρίση στην Ελλάδα ισχύει αυτό που είπε ο Ντοστογιέφσκι για το Θεό: «ακόμη και αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε».

Δημόπουλος Ευθύμης, δάσκαλος.


Σχόλια

  1. Leo
    Οι παρατηρήσεις του αρθρογράφου είναι σωστές αλλά το φορμάρισμα τους ως «παράδειγμα» και μάλιστα να αποδίδεται στην Αριστερά είναι άδικο.

    Ταπεινή μου γνώμη είναι πως όλα αυτά τα ιδεολογήματα δεν είναι προνόμιο της Αριστεράς αλλά όλης της Ελληνικής Κοινωνίας

    Η Αριστερά δεν είναι αντί φιλελεύθερη (γιατί περί αυτού πρόκειται) ως εξαίρεση σε μια ανοικτή κοινωνία, αλλά μάλλον είναι εσωστρεφής και αυταρχική όσο η λοιπές δυνάμεις ,και θα έλεγα κάπως λιγότερο.

    Συμπέρασμα βρίσκω άδικη την χρέωση στην Αριστερά.
    Αν κάποιος αντικαταστήσει το επίθετο Αριστερά με το «Ελληνική» όλο το άρθρο στέκει αυτούσιο.

    Το πρόβλημα είναι άλλο,και πιο πολύπλοκο

    Πως μια Αριστερά που εξ ορισμού είναι εξωστρεφής, δυναμική και καινοτόμα, μπορεί να αποκτήσει επαφή με τις λαικές δυνάμεις που κινούνται σε αυτό το περίγραμμα;

    Μήπως δηλαδή το ΚΚΕ δεν είναι δογματικό κατά λάθος, αλλά είναι δογματικό για να είναι τόσο δυνατό;

    Χαιρετώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. LLS
    Γιάννη γράφεις
    Πως μια Αριστερά που εξ ορισμού είναι εξωστρεφής, δυναμική και καινοτόμα, μπορεί να αποκτήσει επαφή με τις λαικές δυνάμεις που κινούνται σε αυτό το περίγραμμα;

    Ε ναι ρε Γιάννη αυτός πρέπει να είναι ο στόχος της κάθε προσπάθειας μέσα στον αριστερό χώρο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το ξέρουμε το πρόβλημα,γιατί τότε μπορεί να έχουμε ένα "ελιτισμό" που είναι η άλλη όψη του "αριστερισμού"
    Δηλαδή μια "σοφή" και "ανοικτή" μειοψηφία που έχει δίκιο αλλά μάλλον κινείται ή στο περιθώρειο (μικρή εκλογική καταγραφή) ή στις παρυφές της εξουσίας (Ανδρουλακισμός)
    Προφανώς δεν έχουμε λύση, και σκεφτόμαστε ανάμεσα στη Σκύλα και την Χαρυβδη.
    Υπομονή φίλε μου.
    Αλλά όπως είναι διατυπωμένο το αρθρο αφήνει να εννοηθεί μια παραφωνία.Μια καθυστερημένη αριστερά σε μια ανοικτή κοινωνία.Αυτό ηθελα να επισημάνω

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Left Liberal Synthesis, γεια σου.
    Επειδή είμαι ο συγγραφέας του άρθρου επέτρεψέ μου δυο κάπως πιο ειδικές παρατηρήσεις:
    Πρώτον, δεν αμφιβάλλω καθόλου πως το ιδεολογικοπολιτικό status που παρουσιάζω στο άρθρο επικρατεί, τουλάχιστον ακόμη, στην ελληνική κοινωνία. Αυτό ήθελα να δείξω και να υποστηρίξω και χαίρομαι που το επισημαίνεις. Ωστόσο αυτό το ιδεολογικοπολιτικό Παράδειγμα δεν επικράτησε λόγω κάποιας ιδιορρυθμίας στην εθνική "φύση" του Έλληνα αλλά με ευθύνη του λαϊκίστικου δικομματισμού και της ανορθολογικής αριστεράς. Αυτά τα δύο πολιτικά ρεύματα σμίλεψαν την κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα της μεταπολίτευσης: τον αριστερόστροφο εθνικολαϊκισμό.
    Δεύτερον, συνυπογράφω μαζί σου, πως η Αριστερά στην Ελλάδα είναι εσωστρεφής, αυταρχική, θα πρόσθετα και κοινωνικοπολιτιστικά συντηρητική. Αλλά αντικειμενικά, σχεδόν καταστατικά, μια τέτοια Αριστερά δεν μπορεί να είναι ανοιχτή σε φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Το μόνο πεδίο στην Ελλάδα όπου Αριστερά και Φιλελευθερισμός συναντώνται είναι η ονομασία της ενδιαφέρουσας ιστοσελίδας σου.
    DIMEF

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εγώ συμφωνώ με τον Δημόπουλο, μέχρις κεραίας. Δεν έχω πλέον ψευδαισθήσεις για την αριστερά την κομμουνιστοαναφορική.
    Και επί τη ευκαιρία θα ήθελα να γνωρίσω και αυτόν και εσένα Γιάννη. Με τον leo έχουμε γνωριστεί. Θα είχε ενδιαφέρον να κανόνιζε κανένα βραδάκι για μπύρες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Dimef
    Προφανώς είμαι ο τελευταίος που μπορώ να υπερασπιστώ την τρέχουσα αριστερά ως έχει.
    Ο "αναθεωρητισμός" μου είναι τόσος που πάω ακόμα πιο πέρα.Ο φιλελευθερισμός (παλαιός και νέος) είναι τόσο πολύτιμος που αλοίμονο αν τον αφήσουμε στα χέρια του "Ινστιτούτου Καραμανλή" της Ντόρας και του Αλαφούζου.
    Το λέω εισαγωγικά για να πω πως η οπτική της κριτικής στο άρθρο ,γίνεται απο μια θεμελιακή θέση υπεράσπισης της βασικής του ιδέας. Δεν κριτάρω από μια ανέξοδη ρουτίνα της αριστερής υπεράσπισης.
    Θα στο πω με ένα παράδειγμα.
    Στην περιπέτεια μου να γνωρίσω τον Φιλελευθερισμό ως ιδεολόγημα (δηλαδή ως ιδεατή υπόθεση εργασίας,και οχι σαν απολογία ή αποτυχημένη εφαρμογή) ως Ιδεώδες ας πόούμε, γνώρισα και μερικούς συντηρητικούς φιλελευθερους, που όμως ειχαν ασχοληθεί με το "άθλημα".
    Ξέρεις τι μου είπαν όλοι μα ολοι!
    Φίλε ο μοναδικός χώρος που μπορεί να συζητήσει να αφομοιώσει και τον αυθεντικό φιλελευθερισμό δεν είναι ουτε η δεξια ουτε το κέντρο ούτε η μετριοπαθής αριστερά , είναι η Ακρα Αριστερά
    Γιατί μόνο εντός αριστεράς γίνεται πολιτικός διάλογος , ιδεολογική διαμάχη κλπ.
    Δεν είναι δυνατόν εδώ να αναπτύξω αυτό το παράδοξο φαινόμενο,πίστεψε με είναι αληθές και με διεθνεις προεκτάσεις,αλλά υπογραμμίζει κάτι
    Οσοι βλέπουμε τα πράγματα σύνθετα,μπαφιασμένοι από τον λαικισμό ή αρχαισμό μιας αριστεράς,δεν καταλαβαίνουμε ότι ΣΧΕΤΙΚΑ η αριστερά ως σύνολο, είναι παρασάγγας μπροστά από τις άλλες πολιτικες δυνάμεις όσον αφορά την δυνατότητα να δει τα πράγματα.
    Αυτήν την σχετικότητα υπογραμμίζει η αντίρρηση μου,που έχει και το νόημα μιας διαφωνίας για την διαφωνία .....
    Η Ελληνική κοινωνία αναπαράγεται με πολλές αρχαικότητες,που αναγκαστικά περνανε παντού σε όλους μας.
    Βρίσκω την αριστερά λιγώτερο επιρεασμένη, ή τέλος πάντων αυτοδεσμευμένη για τον μοντερνισμό.Δεν είναι και λίγο αυτό
    Κωστή ,
    Εχουμε πει με τον Λεο να τα πούμε,΄και ελπίζω να γίνει σύντομα πριν τις διακοπές, αλλά υπάρχουν και μερικές πραγματικά αξεπέραστες δυσκολίες
    Χαιρετώ όλη την ιστοπαρέα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αυτό είναι Κωστή. Στην Ελλάδα όλα μπορούνε να κλείσουν ή να ανοίξουν με μπύρες.
    Eπί του συγκεκριμένου. Οι χαρακτηρισμοί του άρθρου που αναφέρονται στην μεταπολιτευτικοί αριστερά είναι νομίζω ακριβείς και δίκαιοι. Δεν αποτελούν πολεμική αλλά αυτοκριτική, μιας και όλοι μας είχαμε ή έχουμε μια συνεισφορά σε όλα αυτό το μόρφωμα. Η υπόθεση αυτή ουσιαστικά έχει λήξει. Δεν έχει να δώσει τίποτα καινούργιο αντίθετα έχει τη δύναμη να ρουφήξει και να συνθλίψει οτιδήποτε νέο και άλλο μπορεί να γεννηθεί στους κόλπους της. Όσο θα φθίνει θα γίνεται όλο και πιο εσωστρεφής, σκληρή, φοβική και αυτοκτονική. Όμως δεν ήταν ποτέ αναντίστοιχη με την κοινωνία μας. Τράφηκε και έθρεψε με ιδεολογήματα και πρακτικές όλο το μεταπολιτευτικό γίγνεσθαι. Η κριτική που κάνουμε δεν δίνει άλλοθι ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε τη δεξιά που φέρουν ακέραια την ευθύνη της ελληνικής πτώσης. Αν εγκαλώ την αριστερά είναι ότι στο όνομα του εργατισμού της εγκατέλειψε την παραγωγή αριστερής ιδεολογίας και ήθους, και αμφισβήτησε τον ουμανισμό, τη δημοκρατία και την ελευθερία. Μου προκαλεί φρίκη όταν νέα παιδιά αναφέρονται στη λεγόμενη δικτατορία του προλεταριάτου και στη βίαιη επιβολή μοντέλων. Όμως κάποτε ορκιστήκαμε και μεις στα ίδια εικονίσματα, άρα δεν πρέπει να απορώ. Μπορώ όμως να αντιμάχομαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κωστή όλα μπορούν να κλείσουν και να ανοίξουν με μπύρες. Θα το οργανώσω εγώ.
    Ναι Γιάννη η αριστερά συζητάει, εξάλλου και μεις σ' αυτήν ανήκουμε και οι αγωνίες μας το βεβαιώνουν. Αυτό είναι που της δίνει και την ελπίδα επιβίωσης στη νέα εποχή, όχι βέβαια με τα γνωστά σχήματα αλλά με κάτι άλλο, με μια ασυνέχεια; ίσως.
    Dimef: μετά το τελευταίο σχόλιο του Γιάννη μάλλον κατάλαβες και τον τίτλο του ιστολόγιου LLS, για το οποίο είχες απορίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Όσο για την αυτοδέσμευση της αριστεράς με το μοντερνισμό, Γιάννη, μου επιτρέπεις φαντάζομαι να κάνω διαχωρισμούς. Το ΚΚΕ τον μίσησε, η Αλέκα δεν είναι απλά πολιτικό σύμβολο, είναι πρώτα και κύρια πολιτιστικό. Η ανανέωση τον λάτρεψε και αυτός τη βοήθησε στις αναζητήσεις της. Ο αριστερισμός ήταν πάντα βαθιά συντηρητικός, αν και τώρα τελευταία έχει κάνει στροφή. Συνεπώς και εδώ η αριστερά δεν είναι μία, όπως όλα τα πράγματα εξάλλου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. E ρε γλέντια...
    Θα υπερασπιστώ τώρα και την Αλέκα.....
    Αλλα και για χάρη του διαλόγου πρέπει.
    Και πάλι ένα παράδειγμα.
    Με τον στατιστικά μέσο οπαδό μέλος του ΚΚΕ, η συζήτηση - διαφωνία θα γίνει στην βάση μιας κοινής παραδοχής πχ της κοινωνικής δικαιοσύνης, του σοσιαλισμού.κλπ.Αυτό θα γίνει ως μια ιδεολογική οικουμενική παραδοχή.Θα διαφωνήσουμε αλλά το μινιμουμ της κουβέντας γίνεται σε μια πολιτική βάση.
    Με τον στατιστικά μέσο οπαδό του Πασοκ η συζήτηση θα γίνει υπό την αίρεση ότι αυτός είναι στο πασοκ για ιδιοτελείς λόγους.Δεν υπάρχει οικουμενική ιδεολογική βάση αρχικής συμφωνίας.
    Με τον ΚΚε θα διαφωνήσεις γιατί είναι κολλημένος ιδεολογικά, με τον Πασοκτζή είναι πιθανόν να μη διαφωνήσεις αλλά ήδη προυπάρχει το σπέρμα μιας δυσπιστίας .
    Με την έννοια αυτή ,ο ΚΚΕ είναι πιο μοντερνος γιατί αίρεται υπεράνω του ατομικού.
    Αλλο αν αυτό το μετατρεπει μετά σε ιδεοληψία ΕΣΣΔ.
    Αλλωστε αυτό είναι και το δράμα μιας έλλογης αριστεράς.
    Ως αριστερά είναι ιδεολογική οικουμενική ανιδιοτελής, δηλαδή σύγχρονη, ως έλλογη καταπιάνεται με τα συγκεκριμμένα όπου ο αποιδεολικοποιημένος ιδιοτελής (με μανδύα οτιδήποτε) θα σε φαέι λαχανο.
    Κάπως έτσι το έχω στο μυαλό μου.Περίπου δηλαδή.... Αλλα ας αφήσουνε και τίποτα για από κοντά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. LLS, υποψιάζομαι αυτό που θέλεις να πεις, αλλά έχω τις ενστάσεις μου. Ένσταση πρώτη: αν δεχτούμε πως στο κέντρο της φιλελεύθερης φιλοσοφικής παράδοσης βρίσκεται η διαδικασία του διαρκούς κοινωνικού μετασχηματισμού, τότε κάποιος θα μπορούσε να δεχτεί ότι η αριστερά ως περιβάλλον σκέψης και παραγωγής ιδεών έχει τη δυνατότητα να υποδεχτεί και να επεξεργαστεί φιλελεύθερες προσεγγίσεις. Έλα όμως που τα πράγματα δεν έχουν μόνο ένα θεωρητικό υπόβαθρο αλλά και μια ιστορικότητα. Πιο συγκεκριμένα: μέχρι τα μισά του '80, άντε και μέχρι τα τέλη της ίδιας δεκαετίας, θα μπορούσες να συναντήσεις, ακόμη και μέσα στο ΚΚΕ, μικρά "λόγια" περιβάλλοντα που προβληματίζονται δημιουργικά. Από το '90 όμως και μετά, βλέπε κατάρρευση "υπαρκτού σοσιαλισμού", το ΚΚΕ αφυδατώθηκε πλήρως. Πάπαλα. Εξέπνευσε και ταριχεύτηκε.
    Ένσταση δεύτερη: Μια παρατήρηση ανθρωπολογικού χαρακτήρα. Ας μη θεωρούμε δεδομένο πως ένας "χαμερπής" και ιδιοτελής Πασόκος είναι χειρότερος από έναν υψιπετή και "ηθικά ακέραιο" ιδεόληπτο αριστερό επαναστάτη. Από τον πρώτο μπορεί να βγει ένας Μαντέλης, από τον δεύτερο ένας Γιωτόπουλος και ένας Μαζιώτης. Λιγότερο ανθρώπινος μου φαίνεται ο δεύτερος.
    DIMEF

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Dimef
    Προφανώς το μεγάλό ίσως μοναδικό πλεονέτημα μιας "σκεπτικιστικής" αριστεράς (καταπληκτικός όρος του Λεό) είναι οτι μιλάμε σαν άνθρωποι επιτέλους,και το απολαμβάνουμε.
    Το ΚΚΕ είναι καθηλωμένο σε σχέση με τι;Προφανώς με το δικό μας αίτημα ή προσδοκία.
    Για κρίνε το όμως σε σχέση με την Δεξιά,το βαθύ Πασόκ, τα ΜΜΕ.
    Είναι όσο καθηλωμένο όσο και αυτοί.Αυτό είναι το σημείο.
    Οσον αφορά για τις συγκρίσεις Μαντέλη,Μαζιώτη κλπ προφανώς και δεν διαφωνούμε,αλλά το θέμα ότι ο ένας είναι ο Ηθικός αυτουργός και ο αλλος ο εκτελεστής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. φιλοι/ες
    Καλή η σχετικοποίηση αλλά μήπως μας οδηγεί σε ένα νεου τύπου "αγνωστικισμό";Και μήπως τούτη η ασυνείδητη ή και συνειδητη αποθέωση του μεταμοντέρνου επιτείνει την ιδεολογική σύγχυση;
    Δεν έχω απαντήσεις αλλά το τελευταιο διαστημα μια λέξη έχει κολλήσει στο μυαλό μου,η "ιδεολογία"!Ισως,γιατί με ενοχλεί λίγο ο αποϊδεολογικοποιημένος λόγος της Δ.Α
    Δυστυχως, δεν έχω χρόνο για περισσότερα.
    Χαιρετώ.

    Σαββίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. LLS, τα σχόλιά σου με ιντριγκάρουν και έχω και δυο μωρά να βολέψω στο σπίτι. Αλλά ας είναι, έχει ενδιαφέρον.
    Το ΚΚΕ έμεινε καθηλωμένο σε σχέση με την ίδια την κομμουνιστική παράδοση στην Ευρώπη, Δυτική και Ανατολική, και όχι μόνο αυτό αλλά πισωγύρισε σε εποχές προχρουτσωφικές και προγκορμπατσοφικές. Ανακάλυψε ξανά το Στάλιν.
    Σε ό,τι αφορά τα περί Ηθικής Αυτουργίας. Εδώ διαφωνούμε κάθετα. Αν η κρατική διαφθορά είναι ο ηθικός αυτουργός της τρομοκρατίας τότε όλοι εμείς που δε γίναμε πιστολάδες είμαστε ηθικά δειλοί. Όχι δεν είναι έτσι. Η κριτική απέναντι σε ένα σύστημα, π.χ. η κριτική στο διεφθαρμένο ελληνικό κομματικό κράτος ή και στον καπιταλισμό γενικότερα, διαμεσολαβείται από μια ιδεολογία η οποία ερμηνεύει το σύστημα και προτείνει διεξόδους και τρόπους αντίστασης. Η ιδεολογία που όπλισε το χέρι του Μαζιώτη και του Ξηρού είναι η αναρχοχουλιγκάνικη κουλτούρα και στην πιο ιδεολογικοποιημένη εκδοχή της μια κακάκτυπη και ανιστόρητη εκλαϊκευση της ιδεολογίας του αντάρτικου πόλης. Από αυτή την άποψη ηθικός αυτουργός των πράξεων του Ξηρού και του Μαζιώτη δεν είναι ο Μαντέλης, και ο κάθε Μαντέλης, αλλά ο Γιωτόπουλος. Να στο πω και με ένα δεύτερο παράδειγμα. Συνάδελφος εκπαιδευτικός με εγκαλεί, σε άλλο site, γιατί στο άρθρο μου ταυτίζω τον αγώνα των μαθητών με την καταστροφική μανία του Δεκέμβρη. Εκείνο που λέω είναι πως ιδεολογικά αυτοφυείς κοινωνικές αντιδράσεις και εξεγέρσεις δεν υπάρχουν. Όλες περιέχουν έναν Λόγο,μια ή περισσότερεςιδεολογικές συνθέσεις. Καμιά δράση δεν είναι ιδεολογικά αδιαμεσολάβητη. Από αυτή τη σκοπιά η μικρή συστηματική αντιεξουσιαστική βία στηρίζει τη μεγάλη. Με άλλα λόγια οι τακτικές, ανά εκπαιδευτικό έτος, καταλήψεις γυμνασίων και λυκείων με όλο το καταστροφικό αφιόνι που απελευθερώνουν καλλιεργούν συμπεριφορές και συνειδήσεις. Παράγουν τελικά έναν τύπο νέου ανθρώπου που εξοικειώνεται με την καταστροφή και μισεί τη θεσμική οργάνωση. Αυτός ο πολιτικός ανθρωπότυπος πρωταγωνίστησε το Δεκέμβρη.
    Το ΚΚΕ και ο Συνασπισμός μεθοδεύουν συστηματικά στις προσπάθειες για να καταληφθούν τα σχολεία. Δεν μπορεί μετά να καταγγέλλουν ανέξοδα και να σφυρίζουν αδιάφορα. Και ας μην μας διαφεύγει και κάτι άλλο. Ο σημερινός αρχηγός του αντισυστημικού Συνασπισμού, ο Τσίπρας, ήπιε το ιδεολογικό και πολιτικό του γάλα ακριβώς μέσα στο περιβάλλον των σχολικών καταλήψεων. Κουκιά έφαγε, κουκιά μαρτυράει.

    DIMEF

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Σαββίνα

    Συμφωνούμε.

    Μάλιστα σε άσχετα ποστ σε άσχετο χρόνο (παρέμβαση Μηλιού) ,επισημάναμε συμπτωματικά με τον Λεό ,πως το πρόβλημα δεν είναι οικονομικό, τεχνικό είναι κυρίως ιδεολογικό.

    Από την μιά υπάρχει ένας αριστερίστικος οικονομισμός (παράλληλος η ομόλογος ενός Πασοκικού ατομισμού) που θεωρεί πως αναδεικνύοντας την οικονομική δυσπραγία και αδικία της κρίσης, τότε επέρχεται μια αλλαγή ή και ανατροπή. Οταν δεν η ανατροπή δεν επέρχεται αρχίζει η ηθικολογία.

    Απο την άλλη ο υπαρκτός κίνδυνος ( που ισως φλερτάρει η ΔΑ) να θεωρούνται όλα ως τεχνικά διακυβεύματα.Είναι λίγο πριν τον δρόμο που διαβηκαν οι Μπιστης Ανδρουλάκης ,με το "λογικοφανές" επιχειρημα του ρεαλισμού.

    Σωστά είναι θέμα ιδεολογίας, αλλά πραγματομένης ιδεολογίας σε πραξη και οχι επίκληση λέξεων ή εκφωνήσεων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Dimef
    Χωρίς να μπλέξουμε σε περίπλοκες αναδρομές το ΚΚΕ είναι σταλινικό, όσο σταλινικό είναι το ΚΚ Πορτογαλίας.Δεν έχει στην παράδοση του καμία σοβαρή μαρξιζουσα μη κομμουνιστική αριστερά (γερμανία) κανένα Τολιάτι,καμία σοβαρη περιρρέουσα προοδευτική διανόηση (Γαλία) κλπ κλπ.Ακόμη πλήρωσε με αίμα, και χιλιάδες πρόσφυγες τις ανοησίες του. Ο ¨"σταλινισμός" του είναι περισσότερο αμυντικός ως διατήρηση ταυτότητας παρά ουσιαστικός.Είναι σταλινικό όσο Χριστοδουλικός ήταν ο Καραμανλής, όσο ο Βενιζέλος τα βρίσκει με τους παπαδες της Θεσσαλονικης. Και μεταξύ μας ποιος ασχολείται με τον Στάλιν;

    Εχω ασχοληθεί με αυτό τον "μουφα" Σταλινισμό στο LLS.

    Σχετικά με την ήθική αυτουργία εχεις τυπικά δίκιο.Ο Μαντέλης δεν προτρέπει κανένα.

    Αλλά η γενικευμένη ανομία, τα 100 διαπιστωμένα εκατομμυρια της Siemens που σφυρίζουν δίπλα μας,κάπου θα οδηγήσουν.

    Τέλος για την χουλιγκανο τρομο βία,που μας κατακλύζει θα συμφωνήσουμε. Μας περικλείει από παντού.Και είναι μια γενικώτερα οπτική του ακραίου, του σοκ η οποία επειδή είναι τόσο επαναλαμβανόμενη γίνεται μια ρουτίνα .Παράδειγμα οι νεκροί της Marfin.Στην διαδήλωση για τους νεκρόυς τρεις μέρες μετά ,είμασταν 50 με το ζόρι και μονο μετά από τηλέφωνα μαζεύτηκαν 300 για ένα τόσο σοβαρό γεγονός.Αποτέλεσμα η μη αντίδραση της αριστεράς,δια της σιωπής παρέδωσε τους νεκρούς στο οπλοστασιο της πιο μαύρης αντίδρασης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Προς: ventourisdim@yahoo.grΑπό left division

    Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ



    Το γονιδίωμα που πάνω του δομήθηκε κάθε λογής αριστερή εκδοχή, περιέχεται στο ιδεοληπτικό σπέρμα που το ‘’μεγάλο’’ κόμμα της αριστεράς προβάλει μέχρι σήμερα σαν πεμπτουσία του πολιτικού του σκεπτικού.



    Πέντε κόμματα δυο πολιτικές η δική μας και η λάθος. Η κληρονομικότητα μπόλιασε μ’ αυτή την εξαίσια αντίληψη κάθε αριστερή έκφραση που πήρε πολιτικό-θρησκευτικό χρίσμα βαφτισμένη σε κομμουνιστική κολυμπήθρα.



    Η αίσθηση της νομοτελειακής βεβαιότητας για την επικράτηση του σοσιαλισμού παγκοσμίως, θεμελιωμένη στο τρίπτυχο μαρξισμός λενινισμός, προλεταριακός διεθνισμός, δικτατορία του προλεταριάτου έριξε ένα μπερντέ απόλυτου διαχωρισμού με κάθε άλλη προσπάθεια εννοιολογικής προσέγγισης για το τι διάολο συμβαίνει στον κόσμο που ζούμε και υπάρχουμε.



    Η έξαρση της επαναστατικής ρητορείας πασπαλισμένη με λογικές ρήξης και ανατροπής, έκοψε κι έραψε το πλαίσιο-καβάτζα για την εκδήλωση κάθε είδους αντιδημοκρατικών συμπεριφορών που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα σαν προκάλυμμα.



    Χλευαστικοί αφορισμοί του τύπου, ρεφορμιστές, ρεβιζιονιστές, οπορτουνιστές χρεώνουν ακόμα και σήμερα με σαφές στίγμα δογματικής εκτροπής από την σοβιετικού τύπου ιδεολογική ορθοδοξία τους εξωμότες.



    Ο εργαζόμενος λαός που στ’ όνομα του γίνονται όλα τούτα προσδιορίζεται πάντα με μια σουρεαλιστική και αρκούντως αφαιρετική διαλεκτική decadence προκειμένου να χωράνε οι πολλοί-καλοί, και ν’ απομακρύνονται οι λίγοι-ενοχλητικοί.



    Όμως πάντα και πάνω απ’ όλα η καθαρότητα της έκφρασης. Σε ζητήματα πίστεως εκπτώσεις δεν γίνονται. Σεχταρισμός και ζηλωτισμός πιο σφιχτός κι από τη μονή Εσφιγμένου. Να φεύγει το σκατό από τον κώλο απ’ το σφίξιμο, αλλά εκεί.



    Σ’ αυτό ακόμη και τα γκρουπούσκουλα πατώντας γερά στη βάση του μικρομανούς μεγαλοϊδεατισμού που τους χαρακτηρίζει, σηκώνουνε παντιέρα αλύγιστου πολιτικού φρονήματος στέλνοντας στον αγύριστο κάθε προσπάθεια ευρύτερων συνευρέσεων. Η αποτυχία του εγχειρήματος ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρακτηριστική.



    Όλη αυτή η αμφισημία δεν κάνει τίποτα άλλο από το να αφαιρεί ζωτικότητα από τον ευρύτερα προσδιοριζόμενο αριστερό λόγο και την δυνατότητα του να γονιμοποιείται στο σώμα της κοινωνίας.



    Τι πρέπει ν’ αποφύγει ο υπό συγκρότηση νέος πολιτικός φορέας; Μα φυσικά ν’ αναπαράγει όλη αυτή την ατμόσφαιρα της ζοφερής μπαγιατίλας.



    Τρολ εικονικής πολιτικής πραγματικότητας, πιο άσχημα και άγρια ακόμα κι απ’ αυτά που πρωταγωνιστούν στον Χάρυ Πότερ και τον άρχοντα των δακτυλιδιών, δεν τα χρειάζεται κανείς στην πραγματική ζωή.



    Τι χρειαζόμαστε; Επανεισαγωγή δυο πολιτικών όρων που κάνουνε πολλούς ν’ ανατριχιάζουν. Περεστρόικα και γκλάσνοστ. Γιατί για να βρούμε το δρόμο για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία χρειάζεται να δούμε πρώτα που πατάμε και που βρισκόμαστε.



    Κι όταν δεν ξέρεις που πας, φτάνεις ακριβώς εκεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία