Στη σκιά του παγκόσμιου τείχους του Γ. Βαρουφάκη

του Γιάννη Βαρουφάκη από το protagon

Όταν ο Υπουργός Προστασίας μας ανακοίνωσε την ανοικοδόμηση Τείχους στον Έβρο, με σκοπό την αποτροπή της διάβασης των άνευ βίζας μεταναστών, δεν παραξενεύτηκα. Όπως δεν παραξενεύτηκα όταν διάβασα τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν την συντριπτική λαϊκή υποστήριξη στο εγχείρημα. Η Ελλαδίτσα μας, όσο και να το θέλουμε, φάνηκε πως δεν έχει αντιστάσεις στον επεκτατισμό του Παγκόσμιου Τείχους μεγαλύτερες απ’ ότι ο υπόλοιπος κόσμος. Κι αν είχε έως πρότινος, η Κρίση μας κατέστησε πιο επιρρεπείς στην σκοτεινότερη όψη της παγκοσμιοποίησης: στην λογική αυτού του αδυσώπητου Παγκόσμιου Τείχους.

Ποιο Παγκόσμιο Τείχος; Η Γη μας έχει διαιρεθεί εδώ και καιρό στα δύο. Είναι σαν ένας Οικουμενικός Φράχτης να την έχει κόψει σε δύο μέρη. Στο ένα βρίσκουμε, εκατέρωθεν του Ατλαντικού, από την μία μεριά τις ΗΠΑ και τον Καναδά και από την άλλη την Ευρωπαϊκή Σένγκεν (μαζί με το Ισραήλ). Στην Β. Αμερική, το Τείχος αποτελείται, από τους πάγους του Βόρειου Πόλου και τον Απέραντο Φράχτη που χωρίζει τις ΗΠΑ από το Μεξικό. Στην Νότια Ευρώπη φτάνει μέχρι την Πράσινη Γραμμή της Λευκωσίας, μεταμορφώνεται στο Τείχος του Αίσχους που διαπερνά τα Παλαιστινιακά Κατεχόμενα και εξαντλείται λίγο πριν το Γιβραλτάρ αγγίζοντας την Βόρεια Αφρική στον Ισπανικό θύλακα εντός του Μαρόκου. Στην Ανατολική Ευρώπη εξασφαλίζει τα νώτα του από την Ρωσία του Πούτιν ενώ λίγο πιο νότια, στα μέρη μας, ακολουθεί τον ρου του Έβρου μας. Δυτικά των ΗΠΑ, διαπερνά νοητικά τον Ειρηνικό και περικλείει την Ιαπωνία, την Ν. Κορέα και, βεβαίως, την Ωκεανία (Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία).

Για να καταλάβουμε την Φύση του Τείχους αρκούν μερικά απλά στοιχεία: Το 1971, εντός του Τείχους αυτού ζούσε το 28% της ανθρωπότητας στο οποίο αντιστοιχούσε το 59% του παγκόσμιου εισοδήματος. Σήμερα, στην ίδια μεριά του Τείχους, την «δική» μας, ζει μόνο το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού. Όμως, αυτό το 15% της ανθρωπότητας μοιραζόμαστε το 74% του εισοδήματος του πλανήτη. Το υπόλοιπο 85% των ανθρώπων ζει με το 16% του παγκόσμιου εισοδήματος. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι «εντός των τειχών» εξαπολύουμε εναντίον των «εκτός των τειχών» τον ένα πόλεμο μετά τον άλλον, άμεσα (Ιράκ, Αφγανιστάν) ή έμμεσα (Κονγκό, Σιέρρα Λεόνε), με αποτέλεσμα εκατομμύρια άνθρωποι να αναγκάζονται να μεταναστεύσουν για να επιβιώσουν.

Το Παγκόσμιο Τείχος έχει πολλές εκφάνσεις. Ένα συρματόπλεγμα εδώ, ένα ναρκοπέδιο παραπέρα, καμιά φορά ένα περιπολικό κάποιου λιμενικού, κάποιο αδιαπέραστο τσιμεντένιο έκτρωμα. Όπως και να «εκφράζεται» η παρουσία του, ένα είναι σίγουρο: Δεν δύναται να σταματήσει την ανθρώπινη παλίρροια που, ό,τι και να κάνουν οι φύλακές του, θα περνάει ασταμάτητα από πάνω του, υπογείως, από δίπλα, με χίλιους διο τρόπους. Μόλις χτες είδαμε τι πρέπει να περιμένουμε αν χτιστεί το Τείχος στον Έβρο, με το τραγικό ναυάγιο στα ανοικτά της Κέρκυρας. Το μόνο που πετυχαίνει το Τείχος είναι να αυξάνεται ο αριθμός των θυμάτων και τα πλούτη εκείνων που εμπορεύονται τα αναπόφευκτα περάσματα, ή που αναλαμβάνουν τα έργα οικοδόμησης του Τείχους.

Όσο η φτώχεια, η ανισότητα και οι πόλεμοι γεννούν αρκετή απόγνωση, το Παγκόσμιο Τείχος θα υποκινεί τους άθλιους της οικουμένης να το υπερσκελίσουν. Με την Δανάη Στράτου έχουμε ταξιδέψει σε όλο το μήκος του Παγκόσμιου Τείχους, για τις ανάγκες ενός έργου της. (*) Από το Μεξικό και την Κύπρο μέχρι άγνωστα μέρη του στην Αιθιοπία και το Κασμίρ. Όπου πήγαμε την ίδια ιστορία ακούσαμε και την ίδια πραγματικότητα αντικρίσαμε: Παντού μας έλεγαν ότι είχαν «ανάγκη» το Τείχος για να προστατευτούν από τους μετανάστες, από τον «εχθρό», από τον «άλλον», από τον «διαφορετικό» που απειλούσε να τους πάρει τα λίγα που είχαν.

Αυτή ήταν η κοινή ιστορία στον ίσκιο του Τείχους. Η πραγματικότητα; Κι αυτή κοινή: Η γενικευμένη ανασφάλεια που δημιουργούσε το Τείχος στο διάβα του. Όπου Τείχος και Φόβος, Φονικά, Μαφίες, Στρατοί, Δυστοκία, Φτώχεια, Δυστυχία. (Ρίξτε μια ματιά σε αυτό το βίντεο για μια ιδέα της αισθητικής του και, αν έχετε καιρό,διαβάστε τα κείμενα του οδοιπορικού μας.) Μόνοι κερδισμένοι οι παραβατικοί και οι εταιρείες που έγιναν πολυεθνικές εξάγοντας την τεχνογνωσία τους στο χτίσιμο του Τείχους από το Ισραήλ στο Μεξικό, από το Μαρόκο στην Αιθιοπία. Σαν ένας κακοήθης απατεώνας, που υπόσχεται ακριβώς το αντίθετο εκείνου που τελικά σου φέρνει, έτσι και το Παγκόσμιο Τείχος παράγει ανασφάλεια στο όνομα της ασφάλειας.

Τι ειρωνεία! Να λάχει στον Γιώργο Παπανδρέου, στον πιο συνειδητοποιημένο κοσμοπολίτη από τους έλληνες πολιτικούς, να δει το Τείχος της Παλαιστίνης και της Τιχουάνα να επεκτείνεται εδώ επί πρωθυπουργίας του. Και μάλιστα σε μια εποχή που, λόγω Κρίσης, το πρόβλημα της μετανάστευσης θα μπει, σύντομα, σε τροχιά ύφεσης (καθώς οι μετανάστες θα κάνουν ό,τι μπορούν για να προωθούνται άμεσα εκτός Ελλάδας). Έτσι είναι όμως το Παγκόσμιο Τείχος: Αύθαδες και έτοιμο να εξευτελίσει και τις τελευταίες ανθρώπινες αξίες που μας έμειναν.

(*) Το συγκεκριμένο έργο ονομάζεται CUT – 7 dividing lines και εκτίθεται αυτήν την εποχή στο πλαίσιο της έκθεσης για τα 10 χρόνια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (με τίτλο ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ).