Διδάσκοντας Φυσική στην Ελλάδα του 21ου αιώνα




Στη φίλη και συνάδελφο, στη Ράλλια

Σε λύκειο δυτικών προαστίων ο καθηγητής Φυσικής Α έχει καταργήσει τα κακά έως μέτρια βιβλία φυσικής. Σε κάθε νέο υποκεφάλαιο μοιράζει στα παιδιά ένα μικρό φυλλαδιάκι, μάλλον δικό του, με όλη τη θεωρία και 10-15 ασκήσεις και άλλες τόσες ερωτήσεις και κάνει μια χαρά τη δουλειά του. Προχωράει την ύλη του με σωστό ρυθμό, δεν χαζολογάει, κάνει επανάληψη πριν το κάθε διαγώνισμα σε μια ενότητα που αυτός κρίνει και εξετάζει σε λογικά και άκρως βασικά θέματα. Δεν κάνει χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας.

Σε λύκειο των βορείων προαστίων η καθηγήτρια Φυσικής, Β, αποφάσισε να αλλάξει την ύλη φυσικής Β λυκείου. Διδάσκει τα τελευταία κεφάλαια της Φυσικής της Α λυκείου που αυτή ή κάποιος συνάδελφος δεν πρόλαβε να διδάξει την περσινή χρονιά. Μόνο που οι ρυθμοί της είναι χαλαροί και τρώει 2,5 μήνες για μια υπόθεση 20 ημερών. Μετά διδάσκει αποσπασματικά την ύλη της Β, κάνοντας επιλογές που αυτή κρίνει και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα τελειώσει την ύλη της. Δεν κάνει χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας.

Σε γυμνάσιο των βορείων προαστίων η καθηγήτρια Φυσικής και Χημείας στην Γ γυμνασίου αποφάσισε να διδάξει την ύλη της Β και της Α λυκείου αντίστοιχα. Τι μαθηματικές ασκήσεις, τι περίπλοκα κυκλώματα, τι ηλεκτρονιακές δομές για να εξηγήσει τον περιοδικό πίνακα, τι χημικές εξισώσεις, πράγματα που ρητά είναι εκτός ύλης.  Δεν κάνει χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας. Εγκατέλειψε το κακό βιβλίο Φυσικής, αλλά και το καλό αντίστοιχο βιβλίο Χημείας και υπαγορεύει περιλήψεις θεωρίας, ενώ θα μπορούσε να δώσει έντυπες σημειώσεις, αν το έκρινε αναγκαίο. Δεν εμβαθύνει και δεν εξηγεί  απλές έννοιες, απαραίτητες για τα παιδιά αυτής της τάξης, δεν κάνει εργαστήριο. Όλα αυτά τα εκτός κάθε λογικής τα ζητά και σε διαγωνίσματα στα οποία βαθμολογεί ιδιαίτερα αυστηρά. Οι μαθητές και οι γονείς τους πανικοβάλλονται καθότι το 7 και το 8 πάνε σύννεφο και ψάχνουν τα φροντιστήρια. Χωρίς κανένα λόγο πρέπει να πληρώσουν.

Σε πειραματικό λύκειο των Δυτικών προαστίων, ο καθηγητής Φυσικής, Δ είναι αναλυτικός, και εργατικός. Μοιράζει ογκώδη φυλλάδια, κάνει όλη την γκάμα των ασκήσεων, μόνο που δεν μοιράζει σωστά το χρόνο του και όταν η χρονιά οδηγείται στη λήξη της του μένει το βασικότερο κεφάλαιο ( έργο και ενέργεια) απέξω. Το διδάσκει στο πόδι, ενώ απέξω πέφτουν μπουγέλα και τα παιδιά ετοιμάζονται για τις εκδρομές. Το έχει όμως στην εξεταστέα ύλη και όλοι ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι πρέπει να τρέξουν στα φροντιστήρια για να κατέβουν αξιοπρεπώς στις εξετάσεις. Κάνει  χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας.

Σε ιδιωτικό λύκειο των νοτίων προαστίων με ιδιαίτερα υψηλά δίδακτρα ο καθηγητής φυσικής Ε έχει 13 παιδιά στην τάξη. Έχει την φαντασίωση ότι το καθένα από αυτά είναι ένας εκκολαπτόμενος Αϊνστάιν και απογειώνεται. Δεν λύνει κανένα απλό και βασικό θέμα, αλλά ασχολείται μόνο με πολύπλοκα και εν πολλοίς άχρηστα, κυρίως μαθηματικά θέματα, στέλνοντας την ουσία της φυσικής μηχανικής στην εξορία. Δεν κάνει χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας. Μοιράζει δικό του ογκώδες φυλλάδιο. Οι μαθητές του κάνουν όλοι ιδιαίτερα μαθήματα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του μαθήματος. Τους κοστίζει λίγο ακριβά, αλλά μάλλον τα έχουν, ακόμα και για πέταμα.

Σε Επαγγελματικό λύκειο (ΕΠΑΛ) των δυτικών προαστίων, το επίπεδο των μαθητών είναι ιδιαίτερα χαμηλό, κυρίως στα μαθηματικά. Η ύλη της Φυσικής στη Β λυκείου περιλαμβάνει τμήματα της ύλης των γενικών λυκείων. Η καθηγήτρια Ζ, ζητά εποπτικά μέσα διδασκαλίας από τη νέα διευθύντρια, πειραματικά όργανα, internet στο εργαστήριο, και προτζέκτορα και αυτή ανταποκρίνεται αμέσως. Έτσι διδάσκει εποπτικά, ότι μπορεί να κατανοηθεί από τα παιδιά της,  κεντρίζει το ενδιαφέρον τους, μερικά ανταποκρίνονται, άλλα απλώς παρακολουθούν, γίνεται παιχνίδι. Έχει καταργήσει το βιβλίο Φυσικής, φροντίζει να δίνει απλές σημειώσεις.  Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού το νιώθουν πως δεν είναι μόνα.

Έξι δάσκαλοι φυσικής, έξι διαφορετικά στυλ, άλλα που βοηθάνε, άλλα όχι, άλλα που «πρέπει», αλλά που «απαγορεύονται». Μεγάλες αποκλίσεις από ένα μέσο όρο που δεν έχει κατακτηθεί. Έξι εικόνες που προβάλουν την Ελλάδα του 2011 στην οθόνη του σύγχρονου κόσμου.  

Σχόλια

  1. απλά να ευχαριστήσω το blog για την μνήμη στο φίλο μου,Νίκο Αλεξίου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. καλημέρα Βαγγέλη
    τι να πούμε;
    μεγάλη απώλεια;
    έχουν νόημα τα λόγια;
    μας απαλλάσσουν από το φορτίο;
    θα ζήσουμε με ότι άφησε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εδώ οφείλουμε να σημειώσουμε τον αντίποδα. Αν τυχόν οι έξι δάσκαλοι προχωρούσαν με βάση το αναλυτικό πρόγραμμα (αυστηρά) θα προλάβαιναν τα πάντα, τα παιδιά δε θα μάθαιναν πάλι τίποτα, τα φροντιστήρια θα κέρδιζαν και ο δάσκαλος θα καταπιέζονταν. Η λύση δεν είναι στο τι διδάσκει κάποιος, αλλά στο πώς. Και όταν μιλάω για πώς, αν στην ουσία συνεννοείται με τους μαθητές.

    Κατά τη γνώμη μου ένα σύστημα προκειμένου να έχει αποτελέσματα στην κριτική ικανότητα των μαθητών και να φέρνει και γνώσεις, θα πρέπει να καλύπτει γενικές ενότητες, όπου μέσα στην τάξη το μάθημα θα γίνεται σε συνεργασία με τα παιδιά. Εκείνα θα επιλέγουν την ύλη, θα ορίζουν τη διάρκεια και τις κινήσεις του μαθήματος. Ο δάσκαλος θα είναι μόνο καθοδηγητής, μέντορας, όχι καθηγητής. Ακόμα και οι διαθεματικότητα είναι άκρως απαραίτητα, ώστε να συγκεντρωθεί σε ένα corpus ανάλογα με τα "ακαδημαϊκά" και ερευνητικά ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού ξεχωριστά.

    Αυτό το σύστημα είναι μαθητοκεντρικό. Ακόμα και το στυλ που εσύ -αν κατάλαβα καλά- προτέινεις, είναι δασκαλοκεντρικό κι άρα κακό, όπως και αυτά που περιγράφεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. εγώ δεν προτείνω Δείμο τίποτα, απλά περιγράφω συμπεριφορές, πραγματικά γεγονότα όπως μου τα περιγράφουν φίλοι, συνάδελφοι γονείς. Ναι όλα είναι δασκαλοκεντρικά. ¨Ολα τα παιδιά αυτά θα φτάσουν να δώσουν εξετάσεις και θα περάσουν στην τριτοβάθμια. Τις απαιτήσεις του συστήματος θα τις διδαχθούν στο φροντιστήριο το παράλληλο σχολείο. Στο σχολείο ο καθένας μας μπορεί να κάνει ότι αυτός νομίζει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ναι δε διαφωνώ ότι είναι δασκαλοκεντρικά (αυτό είπα κι εγώ). Ωστόσο, έκρινα με βάση και παλαιότερη ανάρτησή σου και συμπέρανα ότι θέλεις ακριβώς το αντίθετο από ό,τι έκαναν τούτοι οι 6 δάσκαλοι. Ίσως παρερμήνευσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. όχι Δείμο είμαι υπέρ του μαθητοκεντρικού υπό όρους. Απλά ήθελα να αναδείξω το χάος της ελληνικής μέσης εκπαίδευσης και τις μη δημιουργικές αντιφάσεις της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Οπότε κράτα τις ιδέες μου και αναίρεσε την κριτική μου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πριν από λίγες μέρες έβλεπα, σε μια ανακατάταξη της βιβλιοθήκης μου, τον δημοσιογραφικό φακελο (τον είχα κρατήσει όχι με όλο το υλικό, δυστυχώς) που μας είχε μοιραστεί για την έκθεση του Ν.Αλεξίου στο Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, στη Θεσσαλονίκη, νομίζω ήταν το 2007. Είχε παρουσιασει το "the end". Την είδηση του θανάτου του την διάβασα από το blog σου. Τότε θυμηθηκα την έκθεσή του τότε. Κρίμα.

    Υ.Γ. Σκεφτηκα πολλές φορες να σχολιάσω σε αναρτησεις σου σχετικές με την εκπαίδευση, αλλα μια δεν προλαβαίνω, μια δισταζω. Παντως σε διαβαζω παντα με μεγαλο ενδιαφερον. Εκτιμώ το θαρρος της γνώμης σου και πως τα όσα γραφεις είναι τεκμηριωμένα κι όχι λόγια γενικά κι αόριστα.

    Καλό βράδυ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. καλημέρα καλημέρα
    και γω σε παρακολουθώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. "το επίπεδο των μαθητών είναι ιδιαίτερα χαμηλό"
    "Έτσι διδάσκει εποπτικά, ότι μπορεί να κατανοηθεί από τα παιδιά της" Πολύ λάθος ίσως να φταίνε και οι καθηγητές

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμε
    το επίπεδο των μαθητών του ΕΠΑλ στα μαθήματα γενικής παιδείας είναι πολύ χαμηλό με ευθύνη του γυμνασίου αλλά και των ίδιων των παιδιών και των οικογενειών τους. Από εκεί αρχίζει η ευθύνη και των καθηγητών των ΕΠΑΛ αλλά και όλου του συστήματος που έχει εγκαταλείψει την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση στην τύχη της.
    Για ένα κακό αποτέλεσμα όλοι έχουν την ευθύνη που τους αναλογεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Και για το δευτερο τι έχετε να πείτε είναι σαν να λέτε τα παιδιά του ΕΠαλ καθυστερημένα ?
    "Έτσι διδάσκει εποπτικά, ότι μπορεί να κατανοηθεί από τα παιδιά της"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Παιδιά
    δεν λέω κανένα καθυστερημένο. Ξέρετε τις αδυναμίες σας στα μαθήματα της γενικής παιδείας αποτέλεσμα παλιότερων αμαρτιών του γυμνασίου για την οποία ευθύνονται πολλοί άλλοι, αλλά και εσείς. Η προσπάθεια που κάναμε με το εργαστήριο θέλει να σας κάνει τη δύσκολη ύλη του γενικού λυκείου κατανοητή και να σας βοηθήσει να την κατανοήσετε. Σας διδάσκουμε ότι μπορείτε με βάση την προσπάθεια που καταβάλετε να κατανοήσετε. Αν ενοχλείστε από την αναγνώριση των αδυναμιών σας είναι καιρός να προσπαθήσουμε περισσότερο και σεις και μεις για να τις ξεπεράσετε.
    Αλλά και κάτι ακόμα. Πολλά από αυτά που υπάρχουν θεωρητικά στην ύλη, σας είναι τελείως άχρηστα για την ειδικότητα που ακολουθείτε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία