Γιατί πρέπει να θυμόμαστε τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ;



Φοβάμαι ότι η αποκλειστική ενασχόληση με γελοίες καταστάσεις και γελοίους ανθρώπους μας κάνει κακό. Μπορεί η χώρα να βρίσκεται στριμωγμένη στα σχοινιά, αλλά είναι σίγουρο πως το διαθέσιμο πολιτικό προσωπικό είναι αδύνατο να τη γλυτώσει. Γιαυτό επέλεξα να θυμίσω τον Ενρίκο Μπερλιγκουέρ, το βαρώνο όπως τον αποκαλούσαν οι παλιότεροι Ιταλοί, έναν πραγματικά μεγάλο. (Leo)

του Θανάση Γιαλκέτση από την Ελευθεροτυπία 19/06/2004

Γιατί πρέπει να θυμόμαστε τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ; Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ στα είκοσι χρόνια που μας χωρίζουν από το θάνατό του. Μοιάζει σαν να ζούμε σε μιαν άλλη ιστορική εποχή. Αξίζει, ωστόσο, να θυμόμαστε τον Μπερλινγκουέρ, πρώτα απ’ όλα γιατί ενσάρκωνε ένα υπόδειγμα ηθικο-πολιτικής δράσης που σήμερα τείνει να εκλείψει. Ο Μπερλινγκουέρ υπήρξε ένας ηγέτης που επιδίωξε μια βαθιά ανανέωση της κομμουνιστικής παράδοσης και προχώρησε σε ρήξεις και αναθεωρήσεις. Ηταν επικεφαλής ενός κόμματος που ξεχώριζε όχι μόνο για τη μεγάλη του δύναμη (το μεγαλύτερο ΚΚ στην ευρωπαϊκή Δύση) αλλά και για την ετεροδοξία του μέσα στο διεθνές πολιτικό πανόραμα.
Από τον Γκράμσι ο Μπερλινγκουέρ είχε κληρονομήσει μια κριτική σκέψη που τον προστάτευε από την απλοϊκή πίστη σε δόγματα. Από τον Γκράμσι είχε διδαχθεί επίσης να αντιλαμβάνεται την πολιτική ως «ηθική και διανοητική μεταρρύθμιση» που αποβλέπει στην απελευθέρωση του ανθρώπου.
Η γκραμσιανή ιδέα της ηγεμονίας καθόρισε εξάλλου και την ιστορική πρωτοτυπία και ιδιαιτερότητα του ιταλικού κομμουνισμού. Με άλλα λόγια, η πολιτική του ΙΚΚ δεν βασιζόταν στην ιδέα της κατάκτησης της κρατικής εξουσίας ως προϋπόθεση για την αλλαγή της κοινωνίας, αλλά αντίθετα στηριζόταν σε μια πολιτική μεταρρυθμίσεων και συμμαχιών που τροποποιούσε βαθμιαία τους συσχετισμούς δύναμης μέσα στην κοινωνία, τείνοντας μέσα από αυτόν το δρόμο και προς τη διακυβέρνηση του κράτους.
Ο Μπερλινγκουέρ είχε συνειδητοποιήσει την ηθική και πολιτική χρεοκοπία του σοβιετικού μοντέλου και την ανάγκη ανανέωσης του σοσιαλισμού. Το σοσιαλιστικό ιδεώδες αντλεί τη δύναμή του και την ακτινοβολία του από το γεγονός ότι προτείνεται ως πηγή μιας διαδικασίας χειραφέτησης και απελευθέρωσης των υποκειμένων. Το σοβιετικό μοντέλο όμως συγκροτήθηκε σαν ένα σύστημα στο οποίο η εξουσία απόφασης συγκεντρώθηκε σε ένα και μοναδικό πολιτικό υποκείμενο (το κόμμα-κράτος), το οποίο κατέπνιγε τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών.
Η ιδεολογία και η πράξη πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» διέστρεφαν βάναυσα το νόημα του σοσιαλιστικού ιδεώδους. Ο «σοσιαλισμός» δεν ήταν πλέον μια διαδικασία μέσα από την οποία εκδηλώνεται μια νέα ικανότητα των ανθρώπων να θεμελιώνουν σχέσεις συνεργασίας και να απελευθερώνονται από τους άδικους καταναγκασμούς που χαρακτηρίζουν την καπιταλιστική κοινωνία. Εμφανιζόταν, αντίθετα, σαν ένα λεπτομερώς προσχεδιασμένο μοντέλο, προς το οποίο τα κοινωνικά υποκείμενα όφειλαν να συμμορφωθούν προσαρμόζοντας καταναγκαστικά τις συμπεριφορές τους. Εγραφε χαρακτηριστικά ο Μπερλινγκουέρ: «Εχει επέλθει μια ανατροπή της θεμελιώδους φιλοσοφικής ανανέωσης του Μαρξ: της κριτικής του στην ιδεολογία. Σε πρώτο επίπεδο, αντί για την πραγματικότητα, για την πράξη που μετασχηματίζει και δημιουργεί νέα γεγονότα και νέες ιδέες, τοποθετήθηκε η ιδεολογία και μάλιστα ένα είδος ιδεολογικού “πιστεύω”, όπως είναι ο λεγόμενος μαρξισμός-λενινισμός, νοούμενος ως αποστεωμένο δογματικό σώμα αληθειών σχεδόν μεταφυσικού τύπου και ως ένα σύνολο διατυπώσων που θα έπρεπε να δικαιολογούν και να εγγυώνται ένα οικουμενικά έγκυρο μοντέλο, προς το οποίο οφείλουν να συμμορφωθούν οι διάφορες πραγματικότητες και τα κοινωνικά υποκείμενα».
Ο Μπερλινγκουέρ διακήρυξε ότι η δημοκρατία είναι μια οικουμενική αξία. Η πολιτική δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα μέσο στην πάλη για το σοσιαλισμό, αλλά είναι ένας σκοπός, μια αξία καθεαυτή, που έχει διαρκή και οικουμενική εγκυρότητα. Η μετάβαση στο σοσιαλισμό γινόταν πλέον αντιληπτή ως μία διαδικασία επέκτασης και εμβάθυνσης της δημοκρατίας.
Ο ίδιος ο σοσιαλισμός θα ήταν δημοκρατικός, θα στηριζόταν στις αξίες και τους κανόνες της πολιτικής δημοκρατίας και θα εξέφραζε ένα ανώτερο επίπεδο της ανθρώπινης ελευθερίας. Αν σήμερα όλα αυτά φαίνονται απλές και κοινές παραδοχές για την ανανεωτική Αριστερά, στον καιρό του Μπερλινγκουέρ αντιπροσώπευαν μια ριζική αμφισβήτηση ενός ολόκληρου τρόπου σκέψης, ενός υποδείγματος πολιτικής κουλτούρας που χαρακτήριζε την κομμουνιστική παράδοση.

Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία του Μπερλινγκουέρ ήταν το ότι έθεσε το «ηθικό ζήτημα» όχι μόνον ως επιταγή καταπολέμησης της διαφθοράς αλλά ως μέγα πολιτικό ζήτημα, ως κεντρικό θέμα για την ανανέωση της πολιτικής. Ο Μπερλινγκουέρ άσκησε αυστηρή κριτική στο σύστημα εξουσίας που βασίζεται στην κατοχή του κράτους από τα κόμματα. Και υπογράμμισε ότι, όταν η επιδίωξη της εξουσίας γίνεται αυτοσκοπός, η πολιτική εκφυλίζεται και παρακμάζει και τα κόμματα μετατρέπονται σε μηχανές εξουσίας που δεν υπηρετούν το κοινό καλό, αλλά ιδιοτελείς βλέψεις και ιδιωτικά συμφέροντα.

Σχόλια

  1. ΤΟ ΒΗΜΑ 17.06.2011
    "Γενικός γραμματέας του ΚΚΙ είναι ο Ενρίκο Μπερλιγκουέρ, από αστική οικογένεια της Σαρδηνίας, μαρξιστικά μορφωμένος, διανοούμενος. Ο βιογράφος του, Αμιντόρε Τζιομπατίνι, αναφέρει ένα περιστατικό που φαίνεται ότι σημάδεψε από πολύ νωρίς την κομματική στρατηγική του. Νέος ακόμη, γευμάτιζε κάποτε με έναν σοσιαλιστή φίλο του όταν τους πλησίασε ο γνωστός τους επίσκοπος Τσέκο και άρχισε να συζητεί μαζί τους πολιτικά, φυσικά, και για την άθλια οικονομική κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων. «Ο κόσμος των απόκληρων πρέπει να συσπειρωθεί κάτω από το λάβαρο της Χριστιανικής Δημοκρατίας» λέγει ο επίσκοπος. «Για να αλλάξει η κατάσταση πρέπει ο κόσμος των απόκληρων Καθολικών να ενωθεί με τους μαρξιστές για μια καινούργια λαϊκή συμμαχία» απαντά ο Μπερλιγκουέρ. «Ποτέ. Αυτό δεν θα γίνει ποτέ» εκρήγνυται ο επίσκοπος. «Και όμως θα γίνει κάποτε αυτό» ανταπαντά ο κομμουνιστής. "

    Ξερετε πολλους στην ανανεωτικη αριστερα στην χωρα μας σαν τον Μπερλιγκουερ, τον Βισκοντι;
    Πως να παμε μπροστα;

    Αφωτιστος Φιλέλλην,
    ιδρυτικο και μοναδικο -προς το παρον-μελος της οργανωσης για την δημιουργια Ελληνικης Εθνικης Αστικης Ταξης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μπορει να φαινεται λιγο ασχετο, γιατι μιλαμε για ποιηση και ποιητες, αλλα και για το ηθος της πολιτικης και των πολιτικων νομιζω οτι ισχυουν αναλογα .

    Αφωτίστου Φιλέλληνος,
    @Γιώργος Μίχος
    Συγχαρητήρια, παντα εύστοχος
    Σημειώνω τα πιο βασικά και συμπληρώνω :

    “Η όποια τέχνη θέλει (εκτός από ταλέντο και ευασθησία) και συνεχή καλλιέργεια, γι αυτό συνήθως άνθιζε από τα “κακά παιδιά” των πλουσίων…”

    (Η πτώση και η έκπτωση των αξιών προηγήθηκε και είναι επόμενο να ακολουθήσει όπως γράφετε “η ποιητική γραφή ολοένα και συχνότερα εμφανίζει πολλαπλά δείγματα μιας αναιμικής κατάπτωσης και εν γένει ανικανότητας να εκφράσει αισθητικές αξίες εφάμιλλες των προαναφερθεισών γενεών. …”)

    Συνοπτικά: Οι ποιητές εσχάτως είναι παιδιά φτωχών που δεν έγιναν “κακά”.Το φέρουν βαρέως και στέγνωσαν να περιμένουν να τους κάνουν αποδεχτούς τα άλλα παιδιά των φτωχών που έγιναν της πιάτσας, οι δημοσιογράφοι…:)

    Η ποίηση καταρρέει από αδυναμία υπέρβασης του φαντάσματος του αστού, μην έχοντας τίποτα να αντιτάξει ώστε να γίνει αρεστή στην ἀρχουσα τάξη της χώρας που έχει μαυραγορίτικη καταγωγή.

    Αντί η ποίηση να αποτελεί έμπρακτη περιφρόνηση της άρχουσας τάξεως της χώρας, και να την υποχρεώνει να επιθυμεί στέγη παιδείας εκεί για να ψιλοαθωώνεται, έγινε το αντίθετο. Η ποίηση εκλιπαρεί αναγνώριση από τους μαυραγορίτες…

    (και πρώην αριστερούς (που ήδη είχαν γίνει ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρηματίες αφού δεν μπορούσαν να διορισθούν, λόγω πολιτικών φρονημάτων))
    και η αγωνία της μη αναγνώρισης της τρώει το στίχο…

    Ως μέρος της κρίσεως, ο κος Βαγενάς την περιγράφει αρκετά τα τελευταία χρόνια, αλλά αδυνατεί να βρει που έχουν πάει τα “κακά παιδιά”
    που τη συνεχίζουν…:)

    …….εσχάτως τα μαγαζιά εισαγωγών εξαγωγών ποιήσεως, κατά τα πρότυπα των κακών παιδιών των αστών, φέρνουν πραμάτεια χειρότερη από την εγχώρια…

    Η ποίηση στην Ελλάδα είναι η μοτοσυκλέτα Ένφιλντ… Δεν παράγεται πια στην Αγγλία, αλλά στην Ινδία κάνει χρυσές δουλειές…

    Κατά τούτο θέλει νοοτροπία εξαγωγέα και όλοι όσοι τη διακινούν έχουν νοοτροπία εισαγωγέα…
    …….

    Μετά τα μέσα της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, η ποίηση δεν είναι του ιδιωτικού οράματος, είναι αναπλήρωση του συμπλέγματος κατωτερότητας που συνέχει τους ποιητές ως κοινωνικά όντα.

    Αυτό τους εμπόδισε να σπάσουν το κοινωνικό τσόφλι και να κάνουν αντίκοσμο όπως της Αριστεράς… ώστε να διαδεχτούν τους αριστερούς ως οι κατ’ εξοχήν διανοούμενοι…

    Καλοπερασάκηδες κομφορμιστές και άκαπνοι οι πιο πολλοί, χαμηλά ηθικά αναστήματα που περιφέρονται… με κουτσομπολίστική λογική στον καθημερινό συγχρωτισμό τους, πιο γρήγορα ασήμαντοι ως πρόσωπα από την ποίησή τους …….

    (Και ιδού μια μεγάλη ευκαιρία από την δημιουργια μεγάλης μάζας επιστημονικού προλεταριάτου υψηλών ικανοτήτων (μηχανικούς, γιατρούς, δικηγόρους, οικονομολόγους κ.λ.π.) που δεν πρέπει να χαθεί. !!!
    Αν στον νέο νόμο για τα ΑΕΙ προβλεφθεί ότι 15 έως 20 % των μαθηματων καθε σχολής πρέπει να είναι ανθρωπιστικών σπουδών(αρχαία,φιλοσοφία, ιστορία, λογοτεχνία, κ.λ.π.) και γλώσσες, τότε αναμένουμε η επόμενη γενιά που θα αποφοιτήσει και στην πλειονότητα της θα είναι άνεργη, θα μεταναστεύσει έστω και προσωρινά , θα ανακατευθεί με τους διάφορους πολιτισμούς, θα διαβάσει λογοτεχνία και ποίηση και τελικά μερικοί απ΄αυτούς/ές (με το ταλέντο που θα το καλλιεργήσουν) θα αποτελέσουν την γενιά του 2030 (κατά το η γενιά του 30) με υποδιαιρέσεις:
    η γενιά του 2030 της μόνιμης διασποράς
    η περιφερόμενη γενιά του 2030 (οι “οδυσσείς”)
    η γενιά του 2030 της παλινόστησης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ας διαβάσουμε ξανά τον σ.Ενρίκο...
    Εδώ κρατώ κείμενα-κλειδιά: http://eccoci.pblogs.gr/na-dihghthoyme-to-diko-mas-mytho.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία