Περί Μνημονίου του Γιώργου Προκοπάκη

Ένα βαθύτατα πολιτικό σχόλιο του Γιώργου Προκοπάκη στο fb που αναδημοσιεύω από την Αριστερή Στρουθοκάμηλο.


Αφορμή για το σχόλιο αυτό ήταν:
1. Παρέμβαση του Ανδρέα Νεφελούδη σε μια συζήτηση, στην οποία (παρέμβαση) χρεώνει τις οριζόντιες περικοπές στο Μνημόνιο
2. Η επερώτηση της ΔΗΜΑΡ για το δίχτυ προστασίας και την σχετική ανακοίνωση του Δημήτρη Χατζησωκράτη στην οποία αναφέρεται ρητά στην ανάγκη άρσης των διαφορών ανάμεσα στα ευγενή και άλλα ταμεία.
3. Η κατάσταση με το τραπεζικό σύστημα.

Ξεκινάω ανάποδα, με το τελευταίο πρώτα. Η ΔΗΜΑΡ ζητούσε με τις θέσεις του Συνεδρίου (και αρκετές φορές μετά το Συνέδριο) τη δημιουργία Δημόσιου Πυλώνα στις τράπεζες. Τον τελευταίο καιρό η σχετική φιλολογία έχει σταματήσει. Για προφανείς λόγους: η πρόταση κάθε άλλο παρά προσφέρει οποιαδήποτε διέξοδο στην κρίση - η ιστορία με την Αγροτική (ρευστότητα πληρωμένη με δανεικά παρκάρεται για να περάσει τα stress tests ο πυλώνας του Πυλώνα), οι μόνες προωθούμενες συγχωνεύσεις ΤΤ- TBank και Attica-Proton είναι καλαμπούρια, η μη συμμετοχή των ΑΤΕ και ΤΤ στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, είναι προφανές ότι οδηγούν όχι σε Δημόσιο Πυλώνα, αλλά σε κρατιστική συγκέντρωση για πελατειακή εξυπηρέτηση και εκμετάλλευση. Το άρθρο 19 του νόμου για το ΤΠκΔ, στο οποίο η ΔΗΜΑΡ δεν αντέδρασε ούτε κάν για να τεθούν όροι στον παρεμβατισμό του ΥΠΟΙΚ, επιτρέπει στον Υπουργό να κάνει ό,τι γουστάρει με τις τράπεζες - και βλέπουμε τι κάνει. Το Μνημόνιο προσέφερε εναλλακτική πολιτική: καμμιά ενίσχυση στις μη βιώσιμες τράπεζες οι οποίες πρέπει ή να φροντίσουν μέσω αυξήσεων κεφαλαίου και αναδιάρθρωσης του ενεργητικού να γίνουν βιώσιμες ή να απορροφηθούν με όρους που εξυπηρετούν τις ανάγκες ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας. Το ποιά πολιτική είναι λιγότερο λάθος (αποφεύγω να πω ποιά είναι σωστή) είναι προφανές - όχι ο Δημόσιος Πυλώνας πάντως!

Ας πάμε στα κοινωνικά μέτρα. Το Μνημόνιο, κάνοντας τη διαπίστωση της απίστευτης (για τους επάρατους νεοφιλελεύθερους του ΔΝΤ) ανακατανομής πλούτου μέσω των Ταμείων, πρότεινε την αναδιάρθρωση του όλου συστήματος σε τρία ταμεία. Αυτό που λέει σήμερα ο Χατζησωκράτης για ευγενή και μη ευγενή ταμεία, και στο οποίο με διάφορα προσχήματα αντιτάχθηκε (και συνεχίζει να αντιτάσσεται) η ΔΗΜΑΡ με νύχια και με δόντια (στην πράξη - ΓΕΝΟΠ, Δικηγόροι, Μηχανικοί, ...). Την ίδια αντίσταση προέβαλε και η αντι-Μνημονιακή κυβέρνησή μας. Σήμερα, η ΔΗΜΑΡ προσεγγίζει τη θέση του ΔΝΤ (σωστά, επί τέλους), στα λόγια τουλάχιστον, και τοποθετείται απέναντι στην κυβέρνηση. Αν το εννοεί, τοποθετείται απέναντι και στις πάσης φύσεως συντεχνίες, ΓΕΝΟΠ, Δικηγόροι, Μηχανικοί, ... Είναι πολλά τα λεφτά, Δημήτρη μου! Πάνω από σαράντα δισ παίζονται, εκ των οποίων 12 δισ τα πληρώνουμε όλοι από τον προϋπολογισμό. Ένα 20% βελτίωση (άρση της κοινωνικά άδικης ανακατανομής πλούτου) ξεπερνάει ΟΛΑ τα εισπρακτικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση. Στο ίδιο κεφάλαιο (κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια), το Μνημόνιο ζητούσε εξορθολογισμό, μετά την απλή διαπίστωση ότι η πρόνοια, μόνο πρόνοια δεν είναι. Τον ίδιο εξορθολογισμό ζητάει σήμερα η ΔΗΜΑΡ. Μπορεί να προκύψουν και μειώσεις δαπανών ενώ το σύστημα θα προσφέρει πραγματική κοινωνική προστασία!

Ο Α. Νεφελούδης ψέγει το Μνημόνιο για τα οριζόντια μέτρα. Τον διαβεβαιώ ότι δεν υπάρχει πουθενά στο Μνημόνιο εκ των προτέρων (Μάιος 2010) υποχρέωση επιβολής οριζόντιων μέτρων. Αντίθετα, υπάρχουν έντονες κριτικές για την απραξία της κυβέρνησης όσον αφορά τη στόχευση των μέτρων και κυρίως την πάταξη της φοροδιαφυγής. Όσον αφορά το δημόσιο, το Μνημόνιο "απαιτεί" μείωση του κόστους (κλείσιμο ΔΕΚΟ, περικοπή δαπανών, και όποια άλλα μέτρα). Η κυβέρνηση επέλεξε τις οριζόντιες περικοπές, μικρές και μπαλαμουτιασμένες για τους δικούς της στο δημόσιο. Τα απίθανα επιδόματα εξετάζονται ακόμη 14 μήνες μετά. Η προφανής "πελατοκεντρική" επιλογή της κυβέρνησης καταγγέλεται, ακόμη και σήμερα που τα πράγματα έχουν γίνει καθαρά, ως αναλγησία του Μνημονίου. Η δε ΔΗΜΑΡ προσεγγίζει σήμερα τις προβλέψεις του Μνημονίου. Όσον αφορά δε τον ιδιωτικό τομέα, το Μνημόνιο διαπιστώνει έλλειμμα παραγωγικότητας. Δεν προτείνει περικοπές. Δηλαδή, αν το κόστος του δημοσίου βάρυνε λιγότερο τον ιδιωτικό τομέα, οι 350 χιλιάδες άνεργοι θα ήταν πολύ λιγότεροι. Το Μνημόνιο προτείνει βέβαια ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, ως μέτρο βελτίωσης της παραγωγικότητας. Αν το ψάξει λίγο ο Α. Νεφελούδης, θα διαπιστώσει ότι όταν η πίτα μικραίνει, όταν τα δανεικά τελειώνουν ενώ πρέπει να πληρώνεται το πελατειακό κράτος, δεν είναι σίγουρο ποιά επιλογή όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις είναι περισσότερο δίκαιη. Υπάρχει βέβαια και το ζήτημα της απελευθέρωσης των επαγγελμάτων. Υπέρ τελικά η ΔΗΜΑΡ. Όπως πάντα, με όρους βέβαια - απλώς συμβαίνει οι όροι αυτοί να είναι τέτοιοι που στην πράξη ακυρώνουν τους στόχους της απελευθέρωσης (π.χ., δικηγόροι, μηχανικοί, ταξί - με επιπτώσεις στις εξαιρετικά αντιπαραγωγικές και με χαρακτήρα χαρατσιού κρατήσεις υπέρ τρίτων).

Το Μνημόνιο λέει κι άλλα. Όπως τα διπλογραφικά συστήματα, τα φάρμακα, τη συνταγογράφηση, σύστημα προμηθειών, κλπ. Μετά τις απίστευτες αντιστάσεις της κυβέρνησης, αποδεικνύεται η ορθότητα της επιμονής αυτής.

Ας έλθουμε και σε ένα τελευταίο. Το Μνημόνιο προέβλεπε αποκρατικοποιήσεις 8.5 δισ. Με την απόφαση της ΕΕ της 31/5, η ΔΗΜΑΡ αποδέχεται/προωθεί αποκρατικοποιήσεις μεγαλύτερης αξίας (με τιμές 31/5 τα έσοδα από τις εκποιήσεις μετοχών πλην ΔΕΗ και νερών, ήταν κάπου 9 δισ - συμπεριλαμβάνονται οι προνομιούχες μετοχές τραπεζών).

Με τα παραπάνω θέλω να δείξω ότι:
1. Το Μνημόνιο καθαυτό δεν ήταν ποτέ το πρόβλημα. Το πρόβλημα ήταν ότι η κυβέρνηση, για να προστατεύσει το πελατειακό κράτος, επέλεξε τον τρόπο (μη) εφαρμογής του.
2. Η πολιτική της ΔΗΜΑΡ (στα λόγια βέβαια) είναι πάρα πολύ κοντά στις προβλέψεις του Μνημονίου.

Η αντι-Μνημονιακή στάση της ΔΗΜΑΡ είναι πολιτική επιλογή. Η επί της ουσίας αντιπαράθεση με την κυβέρνηση σημαίνει αντιπαράθεση με συντεχνίες και συμφέροντα. Αφού η υπόλοιπη αντιπολίτευση επιλέγει τον λαϊκισμό, χρειάζεται πολιτική γενναιότητα να τοποθετηθείς επί της ουσίας. Υπάρχει;

Τα παραπάνω έχουν σημασία γιατί η κοινωνία βρίσκεται μπροστά στην εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου, για το οποίο η ΔΗΜΑΡ αρνήθηκε πεισματικά να συνεισφέρει την υποτιθέμενη μεταρρυθμιστική οπτική της - ενώ διατυμπανίζει την ανάγκη δημοσιονομικής εξυγίανσης, αρνείται να καταθέσει οποιονδήποτε ποσοστικό στόχο, οποιοδήποτε χρονοδιάγραμμα. Με ποιά πολιτική, άλλη από το α-πολιτικό "η Ελλάδα δεν αντέχει" θα πορευθεί η ΔΗΜΑΡ μέχρι το 2014; Με τις καταγγελίες του Μνημονίου, οι προβλέψεις του οποίου όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αποδεικνύεται καθημερινά ότι ωφελούν την ελληνική οικονομία (και κοινωνία); Με το θόλωμα των ρόλων των αντιπάλων - χρεώνοντας δηλαδή στο ΔΝΤ την πελατειακή προστασία που προσφέρει η κυβέρνηση και στην οποία δεν αντιδρά η ΔΗΜΑΡ;

Τίθεται και το ζήτημα εάν το Μνημόνιο απέτυχε. Όσοι α-πολιτικά τοποθετήθηκαν στο αντι-Μνημονιακό στρατόπεδο (έστω και χωρίς τις υπερβολές κάποιων) έχουν ανάγκη την αρνητική απάντηση. Επισημαίνω το ταυτόσημο της σχετικής τοποθέτησης της ΔΗΜΑΡ και της ΝΔ την επομένη της τελευταίας συνόδου κορυφής: "οι αποφάσεις απέδειξαν ότι το Μνημόνιο απέτυχε".

Μόνο τυφλός δεν βλέπει τι πραγματικά έχει συμβεί. Το Μνημόνιο προέβλεπε έξοδο στις αγορές το 2012 και συμπλήρωση του προϋπολογισμού του με 65 δισ από τις αγορές και 8.5 δισ από αποκρατικοποιήσεις. Η αντι-Μνημονιακή πολιτική της κυβέρνησης το 2010 οδήγησε στο αδύνατο της εξόδου στις αγορές, όπως και στο τσοντάρισμα από τις αποκρατικοποιήσεις. Αυτή η πολιτική οδήγησε στην τοποθέτηση πάνω στο τραπέζι των 50 δισ της δημόσιας περιουσίας στις 11/2. Οι κακοί μνημονιακοί τσοντάρανε και 8.3 δις με την επιμήκυνση/επιτόκιο του Μαρτίου. Η κυβέρνηση, ενώπιον της δικής της αποτυχίας (την οποία η αντι-Μνημονιακή πολιτική δεν αναδεικνύει) επέλεξε την απόλυτη απραξία. Περίμενε ή τη χρεοκοπία (άρα κανάκευε όλη τη δυνατή πελατεία και τις πλατείες) για την επόμενη μέρα ή τον Αρμαγεδδώνα της κρίσης χρέους ώστε στη ζούλα να τη γλυτώσουμε (ως μικρό πρόβλημα για την Ευρώπη). Έτσι καταλήξαμε με 17 δισ έλλειμμα στο εξάμηνο και το άδικο, ετεροβαρές και αντιλαϊκο μεσοπρόθεσμο.

Αντί να καταγγέλλει την κυβέρνηση για την ανικανότητά της και τα βαρίδια της, η ΔΗΜΑΡ επέλεξε την αντι-Μνημονιακή τοποθέτηση και καταγγελία, ενώ οι θέσεις της (στα λόγια πάντα) είναι λίγο πιο συντηρητικές από τις προβλέψεις του Μνημονίου και του ΔΝΤ. Η στάση αυτή, βαθειά α-πολιτική, υποθηκεύει το μέλλον σε σχέση με το μεσοπρόθεσμο και τη γενικότερη πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί με τις διαγραφόμενες συνθήκες. Ας μη ξεχνάμε ότι η Ιταλία υποχρεώθηκε, για να γίνει η παρέμβαση της ΕΚΤ στην αγορά ομολόγων, να δεσμευθεί για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2013 και συνταγματική πρόβλεψη ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Κάποτε ΚΑΙ οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις θα υποχρεωθούν να τοποθετηθούν επί των πραγματικών ζητημάτων και να ξεφύγουν από την καταγγελτική του νεοφιλελευθερισμού.

Η μόνη πραγματικά απομένουσα διαφορά ανάμεσα στη ΔΗΜΑΡ και τις προβλέψεις του Μνημονίου (όχι τις πολιτικές της κυβέρνησης) είναι το ζήτημα της παραγωγικότητας/ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Αν η ΔΗΜΑΡ διαπιστώνει έλλειμμα ανταγωνιστικότητας πρέπει κάτι να πει. Με ποιούς τρόπους θα καλυφθεί αυτό το έλλειμμα; Αλλιώς σπρώχνει τον εαυτό της και την ανανεωτική αριστερά στο περιθώριο. Επειδή η ζωή απεχθάνεται το κενό, οι Νεφελούδης και Χατζησωκράτης (και όποιος άλλος βολεύεται με τις συνθηματολογικές κενολογίες) ας είναι σίγουροι ότι κάποιος άλλος θα το πει, πιθανότατα και πειστικά. Οπότε, ακόμη και ο ισχνός εκλογικός μηχανισμός της ΔΗΜΑΡ δεν θα επαρκεί για να αποφευχθεί ο καταποντισμός.