Μεταρρυθμίσεις στη σοβιετική Ελλάδα


του Δημήτρη Σκάλκου από την Αthens Voice
Σε πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έκανε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρατήρηση, συγκρίνοντας τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας με την αντίστοιχη κατάσταση στην οποία βρέθηκαν οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ αμέσως μετά την κατάρρευση του σοβιετικού πολιτικού οικοδομήματος. Πραγματικά, το πολιτικό μας σύστημα βρίσκεται μπροστά στην πρόκληση να αντιστοιχήσει θεσμούς, πρακτικές και αντιλήψεις με τη σύγχρονη πολιτική και οικονομική πραγματικότητα.
Πρόκειται κυριολεκτικά για ένα τιτάνιο έργο, το οποίο ξεπερνά τις απαιτήσεις ενός ομολογουμένως δρακόντειου προγράμματος προσαρμογής. Ουσιαστικά, η Ελλάδα καλείται να αλλάξει το «παράδειγμα» λειτουργίας της, το οποίο κυριάρχησε σε όλη τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου και οδήγησε στα γνωστά αποτελέσματα. Ένα παράδειγμα που προσάρμοσε σταδιακά θεσμούς, συμπεριφορές και νοοτροπίες στις επιταγές του κρατισμού, της προσοδοθηρίας και ενός εσφαλμένου ατομισμού. Και δημιούργησε ένα πρόσφορο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν τα ειδικά συμφέροντα, η διαφθορά, η κοινωνική ανευθυνότητα και η οικονομική αναποτελεσματικότητα.
Είναι λοιπόν σκόπιμο να μελετήσουμε αντίστοιχες ιστορικές περιπτώσεις καθεστωτικής μετάβασης ώστε να εξάγουμε συμπεράσματα ενδεχομένως χρήσιμα στη σημερινή ελληνική συγκυρία. Ανατρέχοντας σε εκείνη την περίοδο των ραγδαίων αλλαγών, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε σε ένα από τα πλέον επιτυχημένα παραδείγματα οικονομικής και πολιτικής μετάβασης, το παράδειγμα της Τσεχίας. Ο τότε υπουργός Οικονομικών και μετέπειτα πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τσεχικής Δημοκρατίας Βάτσλαβ Κλάους, στη συλλογή κειμένων του «Ο Δρόμος προς τη δημοκρατία» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2006), δίνει τις βασικές παραμέτρους της επιτυχημένης μετάβασης: «ξεκάθαρη εικόνα της κοινωνίας που θέλαμε να εγκαθιδρύσουμε ∙ ικανότητα των πολιτικών ηγετών που βρέθηκαν ξαφνικά και αναπάντεχα στις θέσεις τους μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν μια ρεαλιστική και εφαρμόσιμη στρατηγική μεταμόρφωσης ∙ ικανότητα των πολιτικών ηγετών να συγκεντρώσουν ικανοποιητική υποστήριξη για τα μέτρα, τα οποία ήταν επώδυνα και επομένως μη δημοφιλή» (σελ. 25).
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι, κάθε μετάβαση είναι πρώτιστα μία πολιτική διαδικασία, η οποία εμπερικλείει την ικανότητα της πολιτικής ηγεσίας να προσδώσει θετικό περιεχόμενο («όραμα») στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα ζητήματα που άπτονται της πολιτικής οικονομίας των μεταρρυθμίσεων, όπως η έκταση (ιεράρχηση) και η ένταση (χρόνος εφαρμογής) των μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να μην συνθλιβούν στα τείχη της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας. Όπως ο ίδιος επισημαίνει εμφατικά, «δεν υπάρχει μεταρρύθμιση ελεύθερη βαρών. Η αλλαγή ενός ολόκληρου συστήματος κοστίζει. Τα κόστη της μεταμόρφωσης αποτελούνται από απώλεια παραγόμενης ποσότητας, θεμελιώδη ανακατανομή κερδών και ζημιών στην κοινωνία, μεγέθυνση ανισότητας ως προς τα έσοδα και την ευμάρεια, απώλεια προτύπων συμπεριφοράς, κ.ά.» (σελ. 57).
Στα παραπάνω δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε τον κεντρικό ρόλο των ιδεών. Το κομμουνιστικό σύστημα στην ανατολική Ευρώπη είχε απολέσει τη νομιμοποίησή του πολύ καιρό πριν τον οριστικό ενταφιασμό του. Είχε απαξιωθεί κοινωνικά και ηθικά πριν από την αναπόδραστη πολιτική και οικονομική του καθίζηση. Όπως χαρακτηριστικά έχει ειπωθεί με μια φράση που συμπυκνώνει την αποτυχία του κομμουνιστικού τσεχοσλοβακικού καθεστώτος, «οι πολίτες προσποιούνταν ότι εργάζονταν και οι κυβερνώντες ότι τους πλήρωναν». Αντίθετα, η ελληνική κρίση υπήρξε για το κοινωνικό σώμα μία μάλλον απροσδόκητη κατάληξη, μια απρόσμενη διάψευση των υπέρμετρων προσδοκιών και απαιτήσεων που είχαν αδικαιολόγητα καλλιεργηθεί από ένα ανεύθυνο και αδίστακτο πολιτικό προσωπικό. Στην παρακμάζουσα Τσεχοσλοβακία οι δοκιμαζόμενοι πολίτες είχαν, σε μεγάλο βαθμό, συνειδητή επίγνωση των κακώς κειμένων της χώρας τους. Αντίθετα στην προ κρίσης Ελλάδα, πολλοί ήταν εκείνοι που συμμετείχαν πρόθυμα στην αναπαραγωγή του σημερινού χρεοκοπημένου συστήματος θυμίζοντας τους Τρώες στην Αινειάδα του Βιργιλίου, όπου «με τραγούδια και χαρές, έφεραν μέσα τον θάνατο, την απάτη και την καταστροφή».
Τούτος είναι ο λόγος που δίπλα στα συνήθη προβαλλόμενα αίτια της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας, τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, την ανεπάρκεια των πολιτικών ηγεσιών, την κρίση του (αντι-)παραγωγικού μας μοντέλου, πρέπει να προσθέσουμε την ιδεολογική χρεοκοπία. Οι λανθασμένες ιδέες που πρόθυμα υιοθετήσαμε και πεισματικά ακολουθήσαμε τα τελευταία πολλά χρόνια ήταν αυτές που συνέτριψαν το ελληνικό σκαρί στα βράχια της ευρωπαϊκής κρίσης. Και μόνο οι ορθές ιδέες μπορούν, λειτουργώντας ως πυξίδα, να το κατευθύνουν και να το βάλουν σε σωστή ρότα για ήρεμα νερά και απάνεμα λιμάνια.
Εδώ βρίσκεται η ευθύνη αλλά και το πεδίο δράσης των ελλήνων μεταρρυθμιστών. Για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στη σοβιετική Ελλάδα δεν αρκούν η τεχνοκρατική σκέψη και η πολιτική βούληση. Η επιτυχία ενός μεταρρυθμιστικού προγράμματος που θα ξαναδώσει πνοή στην καθημαγμένη οικονομία και την αποκαρδιωμένη κοινωνία μας, δεν θα προέλθει ως αποτέλεσμα εκλογικής αριθμητικής ή, χειρότερα, πολιτικού καιροσκοπισμού πάνω σε μια άνευρη πολιτική ατζέντα ενός ελάχιστου κοινού παρονομαστή χιλιοειπωμένων ή ανεδαφικών προτάσεων. Θα είναι αποτέλεσμα ειλικρινούς διαλόγου με την κοινωνία και οικοδόμησης πολιτικής συναίνεσης με ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις. Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε, είναι αναγκαίο να δώσουμε τη μάχη των ιδεών.

Σχόλια

  1. Αυτό που περιγράφετε παραπέμπει σε Σοβιετικού τύπου διάρθρωση της οικονομίας ή σε κρατικοδίαιτους καπιταλιστές οι οποίοι λυμαίνονταν τόσα χρόνια τα κρατικά ταμεία και τώρα στέλνουν το λογαριασμό στους εργαζόμενους.

    Για όλους αυτούς, λοιπόν, που πλούτιζαν τόσα χρόνια από την οικονομία της διαπλοκής στρώνει η κυβέρνηση, η ΕΕ και το ΔΝΤ κόκκινο χαλί ώστε να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τα κέρδη τους. Όσα για το χαρακτηρισμό που χρησιμοποιεί για την οικονομία της χώρας, σας έχει προλάβει ο κ. Παπαδημητρίου, ο κ. Κώνστας οι λοιποί της παρέας της Civitas και του ΤΑΙΠΕΔ και οι λοιποί σφουγγοκωλάριοι της εγχώριας και εξωχώριας τρόικας.

    Δ.Τ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ξέρετε και στη Σοβιετική ένωση υπήρχαν κρατικοδίαιτοι καπιταλιστές ήταν στελέχη του κόμματος που απομυζούσαν το μόχθο του λαού. Ήταν η μαφία που ανέλαβε την εξουσία μετά την πτώση του Γκορμπατσόφ, επί Γιέλτσιν. Ακόμα αυτοί κυβερνούν. Πολλοί Ρώσοι Κροίσοι είναι απόγονοι αυτών ή και οι ίδιοι υπήρξαν στελέχη του ΚΚΣΕ (βλέπε Πούτιν). Με τη λέξη εργαζόμενοι μάλλον εννοείτε τους κρατικούς υπαλλήλους και τους τυφλούς που βρήκαν ξαφνικά το φως τους. Δυστυχώς θάπρεπε να ξέρουν ότι έχει και ο καιρός γυρίσματα. Ας μην κάνουν τις παρθένες, γιατί δεν είναι. Για τους πραγματικά "απέξω" τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Ευτυχώς που υπάρχουν και η ΕΕ, η τρόικα το ΔΝΤ κλπ για να έχουμε να ελπίζουμε σε κάτι, μήπως και μας βοηθήσουν να ανακάμψουμε. καταλαβαίνω ότι η σωτηρία σας δυσαρεστεί. Θα θέλατε με μεγαλύτερη εξαθλίωση μπας και γίνει εξέγερση και έρθουν επάνω οι "άλλοι". ¨Οπου νάναι θα γίνει. Περιμένετε. Αν ζούμε θα τα λέμε. Αν υπάρχουν blog και internet.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ¨Οταν οι εγχώριοι κομμουνιστές διαβάζουν για σοβιετική Ελλάδα κάτι παθαίνουν. Έχουν τη Σοβιετία περί πολλού και δεν τους ταιριάζει με την εδώ κατάσταση. Και όμως οι ομοιότητες είναι πολλές και κυρίως το αποτέλεσμα το ίδιο. Χρεοκωπία χωρίς πόλεμο, χωρίς εξωτερική επιβολή. Κόπηκαν τα δάνεια εν λευκώ και αυτόματα χρεοκοπήσαμε. Και όταν οι κομμουνιστές κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι συνήθως απρεπείς ενοχλούνται μπαίνουν και βρίζουν, ειρωνεύονται κλπ. Προφανώς κύριε ΔΤ είστε ένας από αυτούς. Σας απάντησα ευγενικά, αλλά θεωρήσατε την ευγένεια αδυναμία. Γιαυτό καλά θα κάνετε να μην προσπαθήσετε πάλι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μου αρέσουν οι αξίες σας!
      Δ.Τ.

      Διαγραφή
    2. Φίλε ΔΤ εδώ είναι blog αριστερό και φιλελεύθερο. Σαρέσουν ή δεν σαρέσουν οι αξίες μας, αυτές έχουμε. Πιστεύουμε στο σοσιαλισμό με αγορά, ιδιωτική πρωτοβουλία, χρηματιστήριο, δημόσια αλλά και ιδωτικά πανεπιστήμια, ισχυρή δημόσια υγεία, δημόσιους αλλά και ιδωτικούς σιδηρόδρομους, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους ( και τους μετανάστες), ευνομία, κλπ τέτοια φιλελεύθερα. Προφανώς αυτά που πιστεύουμε δεν είναι για σένα αριστερά ούτε σοσιαλιστικά. Ε τι να κάνουμε έχουμε διαφορετικά πιστεύω. Επειδή όμως ζούμε σε ελεύθερο καθεστώς, επίτρεψέ μας να έχουμε την άποψή μας και να μη θέλουμε να μας χώνεις μπινελίκια κλπ. ¨οταν με το καλό έρθετε στην εξουσία, θα δούμε τι θα κάνουμε για να σας αντιμετωπίοσυμε. Οχι τώρα, Σαββατιάτικα.

      Διαγραφή
  4. Απλά να συμπληρώσω ότι η Τσεχία είναι ίσως το πιο πετυχημένο παράδειγμα μετάβασης από σοβιετικό σε φιλελεύθερο κράτος.

    Κι αυτό γιατί η προτεσταντική τους κουλτούρα τους επέτρεψε να έχουν μια πολύ καλύτερη σχέση με την λογική και κατ’ επέκταση με την ερμηνεία της πραγματικότητας και της θέσης τους μέσα σε αυτήν.

    Έχοντας μια πληρέστερη ερμηνεία της πραγματικότητας είναι επόμενο και οι επιλογές τους να είναι προς την σωστή κατεύθυνση.

    Ο έλληνας δεν πρόκειται να γίνει ποτέ Τσέχος.
    Κι όχι μόνο αυτό, αλλά δεν πρόκειται να γίνει ποτέ Φιλανδός, Σουηδός, Δανός, Άγγλος, Γερμανός, Ολλανδός, Αυστριακός, Νορβηγός κ.τ.λ.

    Στην Ελλάδα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων πιστεύει ότι τους ψεκάζουν, ότι είναι θύματα διεθνούς συνομωσίας, ότι η λύση είναι ο κομμουνισμός (ΚΚΕ) ή ο φασισμός (ΧΑ), ότι η ορθοδοξία θα μας σώσει κ.τ.λ.

    Δεν πρέπει να έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από την κοινωνία με τον μεγαλύτερο πληθυσμό ηλιθίων στην Ευρώπη.

    cxz

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. cxz Ακόμα γελάω με το τελευταίο. Ετσι είναι η προτεσταντική κουλτούρα τους επέτρεψε να έχουν καλύτερη σχέση με τη λογική. ΘΑ πρόσθετα και το δύσκολο για τον άνθρωπο φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζουν. Στη χώρα του ήπιου Ήλιου, της ήπιας θάλασσας και του ανθρώπινου μέτρου, νομίζαμε ότι μας έπαιρνε να έχουμε και χαλαρή σχέση με τη λογική. Ακόμα και σήμερα ζητάμε το αδύνατο, δηλαδή καλοπέραση χωρίς λεφτά αλλά με δανεικά και αγύριστα που θα μας δίνουν αυτοί που βρίζουμε. Πληθυσμός πολλών αγράμματων ανθρώπων, και φυσικά πολλών ηλιθίων. Είναι αλήθεια

      Διαγραφή
  5. Απλά να συμπληρώσω ότι η Τσεχία είναι ίσως το πιο πετυχημένο παράδειγμα μετάβασης από σοβιετικό σε φιλελεύθερο κράτος.

    Κι αυτό γιατί η προτεσταντική τους κουλτούρα τους επέτρεψε να έχουν μια πολύ καλύτερη σχέση με την λογική και κατ’ επέκταση με την ερμηνεία της πραγματικότητας και της θέσης τους μέσα σε αυτήν.

    Έχοντας μια πληρέστερη ερμηνεία της πραγματικότητας είναι επόμενο και οι επιλογές τους να είναι προς την σωστή κατεύθυνση.

    Ο έλληνας δεν πρόκειται να γίνει ποτέ Τσέχος.
    Κι όχι μόνο αυτό, αλλά δεν πρόκειται να γίνει ποτέ Φιλανδός, Σουηδός, Δανός, Άγγλος, Γερμανός, Ολλανδός, Αυστριακός, Νορβηγός κ.τ.λ.

    Στην Ελλάδα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων πιστεύει ότι τους ψεκάζουν, ότι είναι θύματα διεθνούς συνομωσίας, ότι η λύση είναι ο κομμουνισμός (ΚΚΕ) ή ο φασισμός (ΧΑ), ότι η ορθοδοξία θα μας σώσει κ.τ.λ.

    Δεν πρέπει να έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από την κοινωνία με τον μεγαλύτερο πληθυσμό ηλιθίων στην Ευρώπη.

    cxz

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Γράφω το παρόν σχόλιο για να δηλώσω ότι είναι ευχάριστο να μας ενημερώνουν οι δημοσιογράφοι για τις δηλώσεις σημαινόντων ηγετών της Ε.Ε, γιατί έτσι ανακαλύπτουμε ότι σε ότι τους έχει προσάψει ο διαμαρτυρόμενος και αγανακτισμένος Ελληνικός Λαός και η Ελληνική Επανασταστική Αριστερά είναι απολύτως εύστοχο και πετυχημένο.Αν πράγματι ο κος Σοιμπλε, υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας, αναλογικά της δεύτερης πιο ισχυρής οικονομίας του πλανήτη, και επι της ουσίας υπουργός οικονομικών της Ε.Ε και μέσω μνημονίου της Ελλάδας παρομοιάζει σε δήλωση του την Ελληνική οικονομία με τις οικονομίες των χωρών του Ανατολικού μπλόγκ, δηλαδή τη θεωρεί μια οικονομία σε μετάβαση, τότε προφανώς πρόκειται για έναν πολιτικό απατεώνα εξίσου εχθρό του λαού με καθέναν που λέει ψέματα στο λαό. Γιατί ο κος Σόιμπλε γνωρίζει πολύ καλά ότι ουδέποτε υπήρξε κομμουνιστική η Ελληνική οικονομία, ότι η Ελληνική οικονομία είναι μια αμιγώς καπιταλιστική οικονομία το κράτος της οποίας δημιουργήθηκε και κυβερνάτε αδιάλειπτα μετά απο το Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο απο δεξιές επι της ουσίας κυβερνήσεις, ότι για το σημερινό Ελληνικό κράτος την κύρια ευθύνη την φέρουν οι γαλαζοπράσινες κυβερνήσεις της τελευταίας 35ετίας, και κυβερνήσεις μάλιστα που ως επι το πλείστον εφάρμοζαν τα θέσφατα της δικιάς του ιδεολογίας. Με ένα λογικό αλματάκι, ο κος Σόιμπλε, προσπαθεί να ταυτίσει τις Ελληνικές γαλαζοπράσινες καπιταλιστικές κυβερνήσεις των τελευταίων 35 ετών που οδήγησαν την χώρα στην υποανάπτυξη και την χρεοκοπία, με τον κομμουνισμό και τα καθεστώτα του Ανατολικού μπλόγκ. Προφανώς θέλει να αποκρύψει τις ευθύνες αυτών των Κυβερνήσεων γιατί και σήμερα υποστηρίζουν το μνημόνιο του, γιατί θέλει να πεί ότι τάχαμου ευθύνεται η αριστερά που δεν κυβέρνησε ποτέ αλλά και δεν πρέπει να πάρει την εξουσία μην τύχον και του χαλάσει τα σχέδια, αλλά το χειρότερο και υπεράνω όλων που επιδιώκει είναι ότι θέλει να υποστηρίξει ότι δεν ευρίσκεται ο καπιταλισμός και τα κοινωνικά του στηρίγματα, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, στην ρίζα των προβλημάτων της Ελληνικής κρίσης, ...αλλά ο κομμουνισμός και τα Ανατολικού τύπου καθεστώτα. Αν είναι πραγματικές οι δηλώσεις του κ.Σόιμπλε τότε είναι ωφέλιμο να ανακαλύπτουμε ότι ο υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας υποτιμάει τόσο πολύ την νοημοσύνη του Ελληνικού Λαού ώστε να τον θεωρεί ανίκανο να γνωρίζει τι πραγματικά συνέβει στην χώρα του την τελευεταία 35ετία. Δικαιώνει έτσι όλους τους χαρακτηρισμούς που κατά καιρούς του έχουν προσάψει π.χ γκαουλάιτερ, γκαιμπελίσκου κλπ,κλπ Δικαιώνει έτσι αυτούς που του προσάπτουν τον χαρακτηρισμό του πολιτικού απατεώνα, χαρακτηριστικό του οποίου είναι η ψευδολογία και η υποτίμηση της νοημοσύνης του Λαού με χυδαία και εκ του πονηρού επιχειρήματα. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ούτε κομμουνιστής, ούτε αριστερός ούτε και διάνοια για να καταλάβει την γκεμπελικού τύπου προπαγάνδα που επιστρατεύει ο Σόιμπλε και ο κάθε τύπου Σόιμπλε όπου και αν βρίσκεται. Απλή λογική χρειάζεται και να μπορείς να δείς με καθαρότητα και ανεπηρρέαστα τα πράγματα.Αν ο κος Σόιμπλε και οι ντόπιοι ομοιδεάτες του πιστεύουν ότι ο Ελληνικός Λαός θα χάφτει εσαεί τα παραμύθια τους τότε θα πρέπει να γνωρίζει ότι αργά η γρήγορα θα το περιμένει η ίδια τύχη με την τύχη εκείνων που κατά την διάρκεια της Γερμαινικη΄ς κατοχής έλεγαν στον χειμαζόμενο Ελληνικό Λαό ότι ...οι Γερμανοί είναι φίλοι μας και θέλουν το καλό μας...Έσσεται ήμαρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία