Το παγκόσμιο επέκεινα και η εντόπια μαντική




Ένα παλιότερο κείμενο του Αρίστου Δοξιάδη για τη μιζέρια στην εγχώρια πολιτική σκηνή.

Του Αρίστου Δοξιάδη* από την Καθημερινή

Υπάρχουν δύο είδη μοιρολατρίας στον λόγο των πολιτικών και των δημοσιολόγων τα τελευταία τρία χρόνια.
Το πρώτο είναι η αναγωγή σε ένα παγκόσμιο επέκεινα. Για παράδειγμα, όταν μιλάμε για λιτότητα στην Ελλάδα, μερικοί μαρξιστές μεταθέτουν τη συζήτηση στην κρίση υποκατανάλωσης του παγκόσμιου καπιταλισμού. Μοιάζουν με τον παχύσαρκο που του λένε να τρώει λιγότερο, κι αυτός απαντά: «Μα ο κόσμος έχει δισεκατομμύρια πεινασμένους, που θα ’πρεπε να τρώνε περισσότερο. Εχουμε ανάγκη πιο πολύ φαΐ, όχι λιγότερο».
Θεωρούν ότι θα μπορούσε να διατηρηθεί ψηλά η κατανάλωση στη χώρα που είχε τη χαμηλότερη αποταμίευση και το χειρότερο εμπορικό ισοζύγιο σε όλη την Ευρώπη, επειδή οι μισθοί στον τρίτο κόσμο είναι χαμηλοί. Αφού δεν μπορεί να φάει αρκετά ο Ινδός, δηλαδή, ας τρώμε εμείς περισσότερο. Ή, αφού δεν ξοδεύει αρκετά ο Γερμανός εργάτης, ας ξοδέψει ο Ελληνας την αποταμίευση του Γερμανού.
Πιο σοβαρά, πολλοί υποστηρίζουν ότι χωρίς συνολική και οριστική λύση στην Ευρωζώνη για το χρέος, τις τράπεζες, τα δημοσιονομικά και την ενεργό ζήτηση, η μικρή και προβληματική ελληνική οικονομία δεν μπορεί να ανακάμψει. Επικαλούνται την κρίση του 1929 ως παράδειγμα, όπου χωρίς συντονισμένη και μαζική τόνωση της ζήτησης από τα μεγάλα κράτη δεν μπορούσαν να ανακάμψουν οι τοπικές οικονομίες.
Συχνά, για την ελληνική «διάσωση», το επιχείρημα εστιάζεται στο δημόσιο χρέος. Αν δεν διαγραφεί τόσο πολύ χρέος ώστε να είναι απόλυτα σαφές ότι μπορούμε να εξυπηρετήσουμε το υπόλοιπο, τότε δεν θα έρθει η ανάπτυξη. Μέχρι τότε, όλη η ενέργεια της πολιτικής ηγεσίας πρέπει να αφιερωθεί εκεί.
Αυτές οι προσεγγίσεις έχουν ένα κοινό στοιχείο: το κύριο πρόβλημα βρίσκεται έξω από τα σύνορά μας, και εμείς εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Η φράση «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» γίνεται «ή αλλάζουνε ή βουλιάζουμε». Και ακολουθούν οι παραινέσεις προς τις πολιτικές ηγεσίες για πιστόλια στο τραπέζι, για άρνηση της δόσης, ή για παγκόσμια επανάσταση.
Η Ευρώπη δεν βρίσκεται όμως σε συνθήκες κρίσης του 1929, ούτε ο κόσμος στον Οκτώβρη του 1917. Ενα μεγάλο μέρος της Ευρωζώνης δεν έχει δει (ακόμα;) μεγάλη ύφεση, η ανεργία στη Γερμανία μειώθηκε, οι αναδυόμενες οικονομίες εξακολουθούν να αναδύονται. Τα πράγματα δεν είναι καλά, αλλά δεν είναι και τέτοια ώστε να αποθέτουν μερικοί την ελπίδα τους σε μεγάλες ανατροπές ή σε ριζική αναμόρφωση των ευρωπαϊκών συνθηκών.
Ειδικά για την Ευρωζώνη, το πιθανότερο είναι να συνεχίσει για χρόνια η μακρόσυρτη διαπραγμάτευση που επιφέρει κάθε φορά μικρές αλλαγές στη λειτουργία των θεσμών, χωρίς «οριστική» λύση.
Εν τω μεταξύ, η ζωή κυλάει, τα παιδιά μεγαλώνουν και πρέπει να τραφούν και να σπουδάσουν, οι άρρωστοι πρέπει να έχουν φάρμακα, οι άνεργοι πρέπει να βρουν δουλειά, οι επιχειρήσεις πρέπει να λειτουργούν - τώρα, όχι σε δέκα χρόνια.
Καιρός είναι, μέσα στο δύσκολο διεθνές περιβάλλον, να αφιερώσουν οι πολιτικοί και οι δημοσιολόγοι την ενέργειά τους στο εσωτερικό πεδίο. Οι ξένοι εταίροι διασφάλισαν μερικές προϋποθέσεις για να αρχίσουν να γίνονται επενδύσεις και να ανοίγουν νέες θέσεις εργασίας. Δεν υπάρχει σοβαρή δικαιολογία να περιμένουμε το επέκεινα της παγκόσμιας αλλαγής για να δούμε άσπρη μέρα.
Το δεύτερο είδος μοιρολατρίας συνοψίζεται στη φράση «το πρόγραμμα δεν βγαίνει». Αν εννοούν ότι οι επίσημες προβλέψεις του Μνημονίου για τα μακρομεγέθη θα πέσουν έξω, έχουν δίκιο. Αν όμως εννοούν ότι τα μέτρα επιφέρουν ένα προδιαγεγραμμένο ποσοτικό αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να το μαντέψουμε σωστά, τότε δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί μια οικονομία, ιδίως σε συνθήκες κρίσης.
Η οικονομία δεν είναι μηχανισμός όπου πατάς ένα κουμπί (π.χ. έναν φορολογικό νόμο) και αυτόματα προκύπτει ένα μέγεθος (π.χ. συν/πλην τόσες θέσεις εργασίας). Ανάμεσα στο μέτρο και στο αποτέλεσμα υπάρχουν οι αντιδράσεις και οι αποφάσεις ανθρώπων. Οταν υπάρχει αβεβαιότητα, αναταραχή και αναγκαστική αναδιάρθρωση, τα καθαυτό μέτρα έχουν μικρότερη σημασία από το κλίμα, τις συγκρούσεις, τις προσδοκίες.
Δεν είναι μόνο οι πολιτικές, είναι και η πολιτική που καθορίζει την έκβαση. Γι’ αυτό κανένας οικονομολόγος δεν μπορεί να προβλέψει τους περίφημους πολλαπλασιαστές ή την κλαδική σύνθεση της απασχόλησης, παρά μόνο σε συνθήκες κανονικότητας και σε ορίζοντα μηνών.
Αν σήμερα το πιο μεγάλο και επείγον πρόβλημα είναι η ύφεση και η ανεργία, το καθήκον της πολιτικής δεν είναι να μαντέψει αλλά να ενθαρρύνει τις αποφάσεις των ανθρώπων που μπορούν να δημιουργήσουν νέες δουλειές.
Σχεδόν καμία νέα θέση εργασίας δεν μπορεί να υπάρξει στο Δημόσιο, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν πόροι. Κάποιες δουλειές μπορούν να έρθουν από ξένους επενδυτές, και οι πιο πολλές από μικρομεσαίους Ελληνες επιχειρηματίες.
Σε αυτούς τους ανθρώπους πρέπει να πέσουν τα φώτα της δημοσιότητας από δω και εμπρός. Οχι στις κυρίες Μέρκελ και Λαγκάρντ, αλλά σε όσους θέλουν να αξιοποιήσουν δημόσια περιουσία, σε όσους πασχίζουν να αυξήσουν εξαγωγές, σε όσους παλεύουν με τη γραφειοκρατία, σε όσους αρνείται το Δημόσιο να επιστρέψει φόρο, σε όσους κινδυνεύουν να χάσουν τον μισό τους τζίρο επειδή κάποιοι κλείνουν τα λιμάνια. Ούτε στο επέκεινα, ούτε στη μαντική βρίσκεται η σωτηρία. Στο επιχειρείν βρίσκεται.

* Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι οικονομολόγος και στέλεχος εταιρείας venture capital.

Σχόλια

  1. Ο Δοξιάδης συναγωνίζεται επάξια τον Στρατούλη στην οικονομική μπαρουφολογία: "Αν εννοούν ότι οι επίσημες προβλέψεις του Μνημονίου για τα μακρομεγέθη θα πέσουν έξω, έχουν δίκιο."

    Από τη στιγμή που οι διορθώσεις ακολουθούν τις αποκλίσεις στα μακρομεγέθη, και από την στιγμή που τα μάκρομεγέθη αντανακλούν (σε επίπεδο μέσων τιμών), τις οικονομικές προτιμήσεις και δράσεις πολλών ατόμων (σαν φυσικός Λεώ θα εκτιμούσες, ίσως, την αντιστοιχία μεταξύ των μακροσκοπικών θερμοδυναμικών ιδιοτήτων και την συνάρτηση κατανομής των μικροκαταστάσεων) τότε η παραπάνω πρόταση μας επιτρέπει να συναγάγουμε τα εξής:
    α) είτε τα Μνημόνια είναι αποτυχημένα σαν περιγραφή των φαινομένων της Ελληνικής οικονομίας
    β) είτε τα Μνημόνια είναι αποτυχημένα σαν συνταγή για τα (επιθυμητά) φαινόμενα στην Ελληνική οικονομία

    Το γεγονός ότι ο Δοξιάδης αρνείται να καταλάβει (ή απλά κάνει πως δεν καταλαβαίνει) αυτές τις απλές έννοιες εξηγεί τις εσωτερικές αντιφάσεις στις οποίες πέφτει στην συνέχεια του κειμένου (εκτός από την τελευταία πρόταση φυσικά).

    Από τη στιγμή που δέχεσαι ότι το "μνημόνιο" θα αποτύχει τόσο σαν προβλεπτικό (αλλά και σαν συνταγογραφικό) εργαλείο οφείλεις να δεχτείς το μόνο συμπέρασμα που επιτρέπει η διατήρηση της συνέχειας των συλλογισμών σου: η μόνη λύση ήταν και είναι η βίαιη χρεωκοπία, η ολοκληρωτική creative destruction και το ξαναστήσιμο από την αρχή με βάσει τις αρχές του νεο-φιλελευθερισμού.

    Όσοι δεν μπορούν να κατανοήσουν τις απλές αυτές αλήθειες αναλώνονται σε κομματικούς σχηματισμούς με τον Φλωρίδη και τα άλλα παιδιά.

    Atlas Shrugged

    ΥΓ Υπήρχε και άλλος δρόμος για την Ελληνική οικονομία, όσο ακόμα υπήρχε το λίπος (και ο χρόνος) που κατασπατάλησε πρώτα ο ΓΑΠ, μετά ο Σαμαράς (με τις εκλογές) και τελικά η ΔΗΜΑΡ με τις αηδίες μετά τις εκλογές του Μαρτίου. Αλλά αυτός ο δρόμος προϋπόθετε ηγέτες που θα είχαν την βούληση να κυβερνήσουν και όχι αυτό που έχουμε τέλος πάντων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το μνημόνιο θα αποτύχει να το κάνουμε εμείς να αποτύχει. Το μνημόνιο είναι πράγμα ζωντανό αλλάζει συνεχώς και προσαρμόζεται στις καταστάσεις. Αν μειωθούν και α΄λλο οι εισαγωγές, αυξηθεί η παραγωγή, οι εξαγωγές και ο ανταγωνισμός και πέσουν οι τιμές τη βγάζουμε για μερικά χρόνια χωρίς μεγάλη κατανάλωση και με περισσότερη αποταμίευση. Αυτό κάνει το μνημόνιο και οι Ξένοι θα μας βοηθήσουν να το προχωρήσουμε με το αζημίωτο. Δουλίτσες και κράτος που ελέγχει τους κανόνες και επενδύει διακριτικά και πάντα ελεγχόμενα. ΘΑ μου πεις ποιο κράτις τώρα να ελέγξει; Αυτό που μπορεί ας το κάνει, αρκεί να υπάρχει διαφάνεια ώστε να βλέπουμε τις πομπές του. Και επειδή κανένα κόμμα δεν θέλει κάτι τέτοιο, ας κάνουν ότι μπορούν οι ξένοι, όσοι δεν είναι διεφθαρμένοι. ¨Οπως βλέπεις πρέπει να περιορίσουμε την αταξία ( εντροπία) του συστήματος ώστε να αυξήσουμε τηνν ικανότητα παραγωγής έργου. Αρα δεν πρέπει να είμαστε και τόσο liberal μέχρι και νεοφιλελέ. Θέλουμε λίγο κράτος ακόμα αλλά σε περιορισμό. Χρειαζόμαστε μια κυβέρνηση άλλου τύπου αυτό είναι αλήθεια/ Αντε βρεστην Χρόνια πολλά Αtlas

      Διαγραφή
  2. Ωραία κουβέντα ανοίγεις Άτλαντα, αλλά βιάζομαι. Το απόγευμα θα σου απαντήσω. θερμοδυναμική; το στοιχείο μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ο δοξιάδης έχει μια βάση σε αυτά που λέει , βέβαια κάνει τα στραβά μάτια σε άλλα,ενδιαφέρουσες απόψεις ενός "ευπατρίδη" δεξιού ,οκ σεβαστές σαν απόψεις
    στην ουσία τώρα, αφού τον επιχειρέιν θα μας σώσει ,κ ποιός δεν συμφωνεί σε αυτό , γιατί δεν επιχειρήν λοιπόν,από το ΔΥ υπάλληλο περιμένει να επιχειρείν ή απο την ταμία του σούπερ μαρκετ
    δεν επιχείρην γιατί περιμένει ,όχι ο αρίστος ,αλλά η τάξη των προνομιούχων να πέσει ο κρατικός παράς να κάνουν τα επιχειρήν τους κ αν τους βγούν τους βγήκαν αλλιώς ο φορολογούμενος να να καλά , αυτός θα πληρώσει τα σπασμένα, κ μάλιστα η τάξη των προνομιούχων στην ελλάδα έχει διασφαλίσει οτι δεν φορολογείται που απλά σημαίνει τα κέρδη δικά μου τα σπασμένα εσείς , όντωε η κρίση είναι μια ευκαιρία

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν είναι το επιχειρείν να γίνει όπως πριν, κρατικοδίατο και μεταπρατικό άστο καλύτερα, πεθαίνουμε και μόνοι μας. Δεχόμεθα μόνο σοβαρές προτάσεις. Αλλά τα κοράκια που χώυηκαν στις ΔΕΚΟ δεν πήγαν για καλό. Για κακό επιχειρείν πήγαν γιατί πολλές δουλίτσες θα στηθούν γύρω από τις ΔΕΚΟ ανεξάρτητα με την πορεία των ιδιωτικοποιήσεων. Δυστυχώς είναι αδύνατο να καταργήσουμε την παλιά πολιτική τάξη δεξιά και αριστερή. Η ΑΕΡΓΙΑ είναι επάγγελμα και επιστήμη και ήθος και τα πάντα.

      Διαγραφή
  4. Ο κ. Δοξιάδης τονίζει:
    (1)"Οταν υπάρχει αβεβαιότητα, αναταραχή και αναγκαστική αναδιάρθρωση, τα καθαυτό μέτρα έχουν μικρότερη σημασία από το κλίμα, τις συγκρούσεις, τις προσδοκίες".
    Μα ακριβώς αυτό είναι το πρόβλημα που συνδέεται άμεσα με την παραδοχή "Το πρόγραμμα δεν βγαίνει" και με συνέπεια να μην γνωρίζει κανείς τις σταθερές.
    (2)Από την άλλη πλευρά έχει δίκιο μεν όταν λέει ότι "καθήκον της πολιτικής ... είναι να ενθαρρύνει τις αποφάσεις των ανθρώπων που μπορούν να δημιουργήσουν νέες δουλειές" αλλά το ζητούμενο είναι πως ακριβώς γίνεται αυτό αν λάβουμε υπόψη το (1).
    Με βάση τα παραπάνω, η επιχειρηματικότητα που μπορεί να υπάρξει, θα προέρχεται κυρίως από ανθρώπους με ελάχιστα ή καθόλου κεφάλαια, ως ανάγκη δικής τους επιβίωσης.
    Ορισμένοι έχουν εκφράσει κάποιες ιδέες πολιτικής προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά από την κυβερνητική πολιτική δεν βλέπω καμμία κίνηση προς αυτές.

    ΥΓ:
    Επίσης σημαντικό βήμα από την πλευρά των κυβερνώντων θα ήταν να επισπεύσουν τις αλλαγές που αφορούν στο ίδιο το πολιτικό σύστημα. Όταν όμως συνεχίζεται η άλωση του κράτους από τα κόμματα, μάλιστα με κανόνες του τύπου 4-2-1 και με κύριο προσόν την πολιτευτική εμπειρία πως να πείσεις;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Δημήτρη και χρόνια πολλά.
      1. Δεν συμφωνώ με τον ΑΔ στο πρώτο που αναφέρεις. Το κλίμα το φτιάχνουν τα μέτρα. Αν τα μέτρα εδώ ήταν πιο σκληρά αλλά δίκαια, οι διαδηλώσεις κλπ θα είχαν 3 και ο κούκος. Στην ίδια λογική είναι και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος την οποία όμαως είναι αδύνατον να κάνουν οι δικοί μας πολιτικοί. Είναι στο DNA τους από τη στιγμή που οι περισσότεροι είναι ΑΕΡΓΟΙ.
      2. Το επιχειρείν μπορεί να γίνει όπως σε όλον τον κόσμο. Δάνεια, επιδοτήσεις σε νέους κλπ. Επενδύσεις με φορολογικά bonus (;) σε μεγάλες δουλειές κλπ. Σήμερα αυτό που θέλεις είναι η κινητικότητα, το άνοιγμα, η δραστηριότητα. Το περιβάλλον είναι πια ανταγωνιστικό αν εξαιρέσεις το κράτος. Εκεί πρέπει να στρέφουμε τα βέλη μας.

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία