H Σιδηρά Κυρία από μια άλλη σκοπιά



Του Ανδρέα Δρυμιωτη* από την Καθημερινή

Εχουν γραφτεί τόσα πολλά για τη Margaret Thatcher, που είναι πολύ δύσκολο να βρει κάποιος κάτι καινούργιο να προσθέσει. Παρ’ όλα αυτά θα το διακινδυνεύσω.
Οι πιο πολλές αναλύσεις επικεντρώνονται στην περίοδο πρωθυπουργίας της Thatcher. Προσωπικά πιστεύω ότι για να καταλάβει κανείς την Κυρία και το έργο της, είναι εντελώς απαραίτητο να δει κανείς πώς ήταν η Μεγάλη Βρετανία το προηγούμενο διάστημα. Δεν ισχυρίζομαι ότι θα σας παρουσιάσω μια εμπεριστατωμένη εικόνα της περιόδου αυτής. Μάλλον, θα σας δώσω την προσωπική μου αντίληψη βασισμένη σε μερικά γεγονότα, που πολύ πιθανόν να έχουν ξεχαστεί, αλλά είναι εντελώς απαραίτητα για να ερμηνεύσουμε τη στάση της σε πολλά θέματα.

Οι Εργατικοί, με πρωθυπουργό τον Harold Wilson, κυβέρνησαν τη Μ. Βρετανία από τις 16/10/64 μέχρι τις 19/6/70. Στη συνέχεια, κυβέρνησαν οι Συντηρητικοί με πρωθυπουργό τον Edward Heath από 19/6/70 μέχρι τις 4/3/74. Ακολούθησαν πάλι οι Εργατικοί, με πρωθυπουργό τον Harold Wilson για την περίοδο 4/3/74 μέχρι 5/4/76 και στη συνέχεια με πρωθυπουργό τον Jim Callahan από 5/4/76 μέχρι τις 4/5/79, όταν κέρδισαν οι Συντηρητικοί με πρωθυπουργό τη Margaret Thatcher, η οποία κέρδισε άλλες δύο εκλογές και υποχρεώθηκε σε παραίτηση από το Κόμμα της στις 28/11/90. Οι ημερομηνίες έχουν ιδιαίτερη σημασία γι’ αυτό και τις αναφέρω λεπτομερώς.


Στην πρώτη περίοδο των Εργατικών, για να χρηματοδοτήσουν το κοινωνικό κράτος που δημιούργησαν, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ήταν 90% για τα εισοδήματα άνω των 20.000 λιρών (155.547 σημερινές λίρες). Οι συντηρητικοί τον χαμήλωσαν στο 75% και οι Εργατικοί στη δεύτερη περίοδο τον επανέφεραν στο 83%. Υπήρχε, μάλιστα, ένας επιπλέον φόρος 15% σε επενδύσεις και μερίσματα που ανέβαζε ακόμα περισσότερο τον ανώτατο συντελεστή! Πολλοί Αγγλοι έφυγαν τότε από την Αγγλία, για φορολογικούς λόγους.

Στις 15/11/1967 η αγγλική λίρα υποτιμήθηκε κατά 14,3% και ο τότε υπουργός Οικονομικών Jim Calahan, παραιτήθηκε αμέσως. Τότε ήταν στη μόδα η μίνι φούστα που λάνσαρε η Mary Quant και στην Αγγλία μιλάγανε απαξιωτικά για τη μίνι Λίρα!

Κατά την πρωθυπουργία του, ο Edward Heath είδε την ανεργία να εκτοξεύεται (1 εκατομμύριο ή κατά άλλους 3 εκατομμύρια), τα συνδικάτα να δυναμώνουν και αντιμετώπισε δύο απεργίες των ανθρακωρύχων, το 1972 και το 1974. Στην προσπάθειά του να ενδυναμώσει τη θέση του, προκήρυξε πρόωρες εκλογές αλλά δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία, και οι Εργατικοί κλήθηκαν να κυβερνήσουν ξανά. Ο πληθωρισμός το 1975 έφτασε το 26,7% και σε συνδυασμό με την ανεργία δημιουργούσε εκρηκτικές καταστάσεις.

Το 1976 ο πρωθυπουργός Jim Callahan προσέφυγε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να πάρει βοήθεια 2,3 δισ. λίρες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Η πράξη αυτή θεωρήθηκε σαν ο απόλυτος εξευτελισμός για μια πρώην μεγάλη αυτοκρατορία.

Ο χειμώνας 1978-79 ονομάστηκε «Ο Χειμώνας της Δυσαρέσκειας» (Winter of Discontent), λόγω των συνεχών απεργιών των συνδικάτων, τα οποία δεν ήθελαν με κανένα τρόπο να δεχτούν το 5% σαν ανώτατο όριο των αυξήσεων σε μισθούς. Τελικά, η Εργατική Κυβέρνηση υπέκυψε στις απαιτήσεις των συνδικάτων. Μεταξύ των απεργών ήταν και οι νεκροθάφτες και πολλοί νεκροί έμεναν άταφοι (σε ψυγεία) για μέρες. Η απεργία τους κράτησε δύο εβδομάδες και πέτυχαν αύξηση 14% στους μισθούς τους.

Ολη αυτή την περίοδο, λόγω της χαλαρότητας των Εργατικών απέναντι στους μετανάστες, αναπτύχθηκε έντονη ρατσιστική ρητορική με επιστέγασμα τον λόγο, ο οποίος ονομάστηκε «Rivers of Blood», του Συντηρητικού Enoch Powel στις 20/4/68. Μεταξύ άλλων είπε: «Πρέπει να είμαστε τρελοί, κυριολεκτικά τρελοί, σαν έθνος να επιτρέπουμε την ετήσια άφιξη 50.000 εξαρτημένων μελών, οι οποίοι κατά το πλείστον θα είναι το υλικό για τη μελλοντική αύξηση του μεταναστευτικού πληθυσμού. Είναι σαν να βλέπουμε ένα έθνος να ασχολείται ενεργά προκειμένου να δημιουργήσει την τελετουργική πυρά που θα το κάψουν στην κηδεία του».

Από τα παθήματα των προκατόχων της είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί «η Κυρία δεν στρίβει». Ακόμα και ο πόλεμος στα Falkland Islands έχει και συμβολικό χαρακτήρα. Οσο υποχωρούσαν, τόσο μεγάλωναν οι απαιτήσεις και τα προβλήματα. Το 1979 έγιναν 4.593 απεργίες και χάθηκαν 29 εκατ. ανθρωποημέρες εργασίας. Το 1984, όταν έγινε η απεργία των ανθρακωρύχων, η οποία κράτησε ένα χρόνο, έγιναν 1.221 απεργίες και χάθηκαν 27 εκατ. ανθρωποημέρες. Το 1990 οι απεργίες ήταν λιγότερες από 630 και οι ανθρωποημέρες που χάθηκαν περιορίστηκαν στα 2 εκατ. Μεταξύ των απεργιών που αντιμετώπισε, ήταν και των πυροσβεστών. Θυμάμαι, ότι βλέπαμε στην TV, σπίτια και κτίρια να καίγονται, τους δημοσιογράφους να την εγκαλούν γιατί δεν έδινε την αύξηση στους πυροσβέστες, ώστε να σταματήσει η απεργία, αλλά η Κυρία δεν έστριβε. Πόσοι πολιτικοί θα άντεχαν αυτή την πίεση;

Ο χαρακτήρας της όμως και η αποφασιστικότητά της φάνηκε στην αντιμετώπιση της τραγωδίας του Heysel (Βέλγιο). Στις 29 Μαΐου 1985, μία ώρα πριν από την έναρξη του τελικού του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου μεταξύ Liverpool – Juventus, οι οπαδοί της Liverpool στρίμωξαν σε κάποιο σημείο τους οπαδούς της Juventus, ένας τοίχος υποχώρησε και 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ τραυματίστηκαν άλλοι 600. Η Margaret Thatcher (η οποία βρισκόταν στο Μεξικό), χωρίς να μασάει τα λόγια της, ζήτησε αμέσως συγγνώμη, αλλά αποφάσισε επίσης (30 Μαΐου1985!!) τη μη συμμετοχή των αγγλικών ομάδων στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις! Αξίζει ακόμα να σημειωθεί, ότι τα επεισόδια στο Heysel ήταν αναμενόμενα, γιατί τον προηγούμενο χρόνο οι Αγγλοι οπαδοί κυριολεκτικά σφαγιάστηκαν στη Ρώμη μετά τον αγώνα Roma – Liverpool τον οποίο κέρδισε η Liverpool. Η Σιδηρά Κυρία δεν χρησιμοποίησε σαν ελαφρυντικό, ούτε τα επεισόδια στη Ρώμη ούτε την ακαταλληλότητα του γηπέδου του Heysel, ούτε την αδράνεια και ανεπάρκεια της βελγικής αστυνομίας για να περιορίσει την ευθύνη των Αγγλων. Δήλωσε απερίφραστα: «Δεν υπάρχουν λόγια, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία, φταίει η Αγγλία» και ξεκίνησε την προσπάθεια για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου το ποδόσφαιρο στην Αγγλία ξαναβρήκε την αίγλη του. «Εστί δίκης οφθαλμός» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Μετά τον θάνατό της και πριν σκεπάσει το χώμα τη Maggie, ξανάρχισε ο χουλιγκανισμός στην Αγγλία. Τα επεισόδια της Κυριακής 14/4 το μαρτυρούν. Ισως να τους αξίζει.

Αφησα για το τέλος τον σχολιασμό της περίφημης φράσης, που είπε και για την οποία όλοι την κατηγορούν: «δεν υπάρχει κοινωνία». Ολοι θεωρούν ότι αυτή η φράση είναι το επιστέγασμα της σκληρότητάς της και αποδεικνύει την αναλγησία της μπροστά στα προβλήματα της κοινωνίας. Είναι όμως έτσι; Αναζήτησα το πλήρες κείμενο από τη συνέντευξη που έδωσε στις 23 Σεπτεμβρίου 1987, και παραθέτω ολόκληρο το απόσπασμα: «Νομίζω ότι περνάμε μία περίοδο όπου πάρα πολλοί άνθρωποι, αφέθηκαν να πιστέψουν, ότι αν έχουν κάποιο πρόβλημα, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης να το αντιμετωπίσει.. Εναποθέτουν τα προβλήματά τους στην κοινωνία. Και ξέρετε, αυτό το πράγμα (δηλαδή η κοινωνία) δεν υπάρχει. Υπάρχουν άτομα, άνδρες και γυναίκες και οικογένειες. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα παρά μόνον μέσω ανθρώπων και οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να φροντίσουν τους εαυτούς τους». 

Νομίζω ότι το νόημα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που θέλουν να της προσάψουν οι πολέμιοί της. Είναι πολύ ρεαλιστική η προσέγγισή της και εντελώς αυτονόητη. Οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να φροντίσουν τους εαυτούς τους και όχι να τα περιμένουν όλα από το κράτος.
Μια προσεκτική θεώρηση των προβλημάτων, πριν από την πρωθυπουργία της Margaret Thatcher, δείχνει ότι στην Ελλάδα του 2009 είχαμε δυστυχώς παρόμοια προβλήματα. Μας λείπει όμως μία Thatcher για να τα αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα και να μας ξαναδώσει τη χαμένη αυτοεκτίμησή μας, όπως έγινε στη Μεγάλη Βρετανία.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων

Σχόλια

  1. Σε ένα match ανάμεσα σε Θάτσερ και Φωτόπουλο που θα βάζαμε τα λεφτα μας; Θα φωνάζαμε ρυθμικά
    και δυνατά Maggie, Maggie, Maggie ... ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σας θαυμάζω κ.Καστανά που δεν διστάζετε να ακροβατείτε σε όλο το εύρος πολιτικών τοποθετήσεων
    ψηλαφώντας την αλήθεια όσο μπορείτε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. αγαπητέ(ή) η ακροβασία είναι αναγκαία στην αναζήτηση της αλήθειας. Βρήκα στο άρθρο του Δρυμιώτη μια εκδοχή για το αμφιλεγόμενο πρόσωπο της Θάτσερ και το δημοσίευσα. Η " Μαργαρίτα" έχει νόημα ύπαρξης μόνο αν ψάχνει, αν προκαλεί συζητήσεις, αν προβληματίζει με τα όσα αναδεικνύει. Εξάλλου οι βεβαιότητες έχουν από καιρό συντριβεί. Σας ευχαριστώ.

      Διαγραφή
  3. Όλα καλά με το άρθρο εκτός από το θέμα του ποδοσφαίρου. Ότι το ποδόσφαιρο στη Βρετανία είναι αυτό που είναι σήμερα μόνο στην Θάτσερ δεν οφείλεται. Ίσα ίσα ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί αν είχε και η κυβέρνησή της και αυτή η ίδια συμμετοχή στην συγκάλυψη των τραγικών γεγονότων στο Hillsborough που πρόσφατα αποκαλύφθηκαν.
    Δείτε σχετικό άρθρο που έχει και συγκεκριμένες πηγές: http://www.contra.gr/Columns/CaesarSalad/thatser-kai-podosfairo-paramuthi-xwris-drako.2204373.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ για το link. Μπορεί να είναι κιέτσι. Αλλά ας μη ξεχνάμε ότι είχε την τόλμη να αποσύρει τις Αγγλικές ομάδες από το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Σίγουρα ο περιορισμός του χουλιγκανισμού δεν είναι δικό της ή μόνο δικό της έργο. Το ποδόσφαιρο στην Αγγλία όπως και σε άλλες χώρες είναι προϊόν με προστιθέμενη αξία, παράγει πλούτο και ως εκ τούτου η οικονομία της χώρας το έχει ανάγκη δεν θα το άφηνε ποτέ να γίνει παιχνίδι καταστροφής. Αντίθετα στην Ελλάδα που παίζεται κάτι σαν ποδόσφαιρο έχουμε τα φαινόμενα που παρακολουθούμε κάθε χρόνο. Το φτηνό το κρέας τα σκυλιά το τρώνε που λέει και η παροιμία.

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία