Αξιολόγηση διά ταύτα, όχι παρά ταύτα

Τι ανέλαβαν να κάνουν και τι δεν μπόρεσαν ή δεν ήθελαν να κάνουν Μανιτάκης και Ρουπακιώτης στα δυο υπουργεία κλειδιά κάθε μεταρρύθμισης.

του Μιχαλη Πεγκλή* από την Καθημερινή

Φτάσαμε στη χρεοκοπία ως χώρα επειδή για πάρα πολλά χρόνια η «πολιτική» ήταν πάνω από τις «πολιτικές». Τόσο η ανάληψη υπουργικών καθηκόντων όσο και η παραμονή, αλλά και η απομάκρυνση από αυτά δεν γινόταν, κατά βάση, με όρους αξιολόγησης: «τι» παραλαμβάνω, «τι» πρέπει να πετύχω, «ποιες» είναι οι πολιτικές που οδηγούν στον στόχο και διαρκή παρακολούθηση για το κατά πόσο πλησιάζω ή αποκλίνω από τον στόχο. Η παραμονή σε θέσεις ευθύνης, αντί γι’ αυτό το τετράπτυχο, γινόταν με τον γνωστό τρόπο: «τι» χρωστάμε σε αυτόν, «ποιος» τον στηρίζει, «τι» συμβολίζει η αποχώρησή του κ.λπ. Η απομάκρυνση των δύο υπουργών της ΔΗΜΑΡ, κ. Μανιτάκη και Ρουπακιώτη, προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα στην κοινή γνώμη. Ευπρεπείς και καλλιεπείς, αμφότεροι, δεν προκάλεσαν το κοινό αίσθημα αυτό το δωδεκάμηνο. Εύλογα θα έλεγε κανείς, μήπως άδικα απομακρύνονται;

Με βάση το κυβερνητικό πρόγραμμα, το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης είχε αναλάβει μέχρι τον Φεβρουάριο του 2013 να ολοκληρώσει δύο πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις: τα νέα οργανογράμματα και τους μηχανισμούς αξιολόγησης για το σύνολο του δημόσιου τομέα στη χώρα μας.

Αυτοί οι δύο στόχοι δεν πρωτοξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2012, αλλά έρχονταν από το προηγούμενο διάστημα και ο κ. Μανιτάκης ανέλαβε να τους συνεχίσει, έχοντας περίσσια τεχνική βοήθεια και πόρους. Τον Φεβρουάριο 2013, κυβέρνηση και Ευρώπη, περίμεναν την ολοκλήρωση αυτών των δύο μεταρρυθμίσεων, κλειδί για την αναβάθμιση του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα: να ξέρουμε πόσους δημοσίους υπαλλήλους και με ποια προσόντα χρειαζόμαστε σε κάθε διεύθυνση, σε κάθε υπουργείο και οργανισμό. Να ξέρουμε με βάση όχι τα δεδομένα του 1960, αλλά σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες και σύμφωνα με την τεχνολογία που αλλάζει τα πάντα γύρω μας. Η διαδικασία αξιολόγησης, παράλληλα, θα λειτουργούσε ως μηχανισμός βελτίωσης της απόδοσης όλων στον βαθμό που, για πρώτη φορά, το κράτος ενδιαφέρεται έμπρακτα για την απόδοση των λειτουργών του.

Επιτεύχθηκε ο στόχος και σε ποιο βαθμό; «Οχι», είναι η απάντηση. Τέθηκε λοιπόν τότε νέο χρονοδιάγραμμα να ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση στο τέλος Μαΐου 2013. Έφτασε το τέλος Μαΐου και πάλι η μεταρρύθμιση δεν έχει τελειώσει.

Αν το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης είχε ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση που είχε αναλάβει στην ώρα του, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 2013, θα άρχιζε πάραυτα η αξιολόγηση όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να αναζητήσει τους 2.000 υπαλλήλους που, καλώς ή κακώς έπρεπε να απολυθούν, από τις θέσεις που θα είχαν καταργηθεί στα νέα οργανογράμματα και όχι με οριζόντιες ή επιλεκτικές παρεμβάσεις. Επιπλέον, θα επέτρεπε να προχωρήσει άμεσα η κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να καλύψει τομείς που σήμερα έχουν τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό με αντίκτυπο στις προσφερόμενες υπηρεσίες προς τον πολίτη από άλλες θέσεις όπου, σύμφωνα με τα οργανογράμματα, το προσωπικό πλεονάζει. Οπως γίνεται δηλαδή σε όλες τις σοβαρές χώρες του κόσμου. Δεν μπορούσε όμως η Ελλάδα να το κάνει αυτό μέχρι σήμερα, γιατί ο κ. Μανιτάκης δεν είχε ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση.

Αντιστοίχως, το υπουργείο Δικαιοσύνης στο ίδιο πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης είχε επίσης αναλάβει συγκεκριμένους στόχους: τη μείωση των εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων κατά 80% μέχρι τον Δεκέμβριο 2012 και κατά 100% μέχρι τον Ιούλιο 2013, που ξεπερνούν ακόμη και τη δεκαετία για να τελεσιδικήσουν. Είχε επίσης αναλάβει την εφαρμογή του θεσμού του διαμεσολαβητή και την οργανωτική αναδιοργάνωση των δικαστηρίων με σκοπό την αύξηση της ποιότητας και ταχύτητας στην απονομή της Δικαιοσύνης στη χώρα μας, στο πρότυπο και με τεχνογνωσία άλλων προηγμένων χωρών. Και τα τρία έχουν προφανή και μεγάλη σημασία: οι χρόνοι αναμονής στα δικαστήρια σήμερα καταργούν de facto το κράτος δικαίου στη χώρα μας και οδηγούν σε νέους φόρους καθώς ο φορολογικός μηχανισμός, ακόμη και όταν κάνει τη δουλειά του, αυτή δεν φέρνει τα έσοδα, καθώς η Δικαιοσύνη καταντάει καταφύγιο φοροδιαφυγής παγιδεύοντας τις υποθέσεις για πολλά πολλά χρόνια. Ο θεσμός του διαμεσολαβητή σε συνδυασμό με την αναδιοργάνωση των δικαστηρίων θα έκαναν γρηγορότερη και ποιοτικότερη την απονομή Δικαιοσύνης στη χώρα μας, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη όλοι οι πολίτες. Και εδώ οι στόχοι δεν επετεύχθησαν τον Δεκέμβριο του 2012 και από τον Ιανουάριο του 2013 παίζεται ένα γαϊτανάκι παρατάσεων.

Ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης δικαιολόγησε τη μη επίτευξη των στόχων του τον Δεκέμβριο του 2012 σε παρανόηση επί των παραδοτέων. Ο υπουργός Δικαιοσύνης αιτιολόγησε τη μη επίτευξη των στόχων του στο αυτοδιοίκητο των δικαστηρίων που περιορίζει τα περιθώρια παρεμβάσεων. Μόνο που αυτό δεν προέκυψε μεσούσης της θητείας του, αλλά υπήρχε αρκετές δεκαετίες τώρα. Κάθε φορά που στους δώδεκα μήνες τον θυμόμαστε να ξεσπαθώνει κατά του Μνημονίου ήταν όταν σε κάποια αξιολόγηση της πορείας του έργου του, όλες οι δράσεις που είχε αναλάβει ήταν στο κόκκινο. Και βεβαίως, όπως είθισται, όταν δεν τα καταφέρνουμε τότε φταίει το σύστημα...

Να σημειωθεί ότι τους στόχους αυτούς οι δύο υπουργοί τους ανέλαβαν αφού πρώτα τους συζήτησαν και τους διαπραγματεύτηκαν (ακριβής ο όρος). Δεν ήταν δηλαδή αυθαίρετοι στόχοι που τους επιβλήθηκαν άνωθεν. Δυστυχώς, για τη χώρα μας, για να απομακρυνθούν οι δύο αυτοί υπουργοί από τη θέση τους έπρεπε να προκληθεί μία μεγάλη κυβερνητική κρίση και να φτάσουμε στην αποχώρηση του κόμματος που τους στήριζε, της ΔΗΜΑΡ, από την κυβέρνηση. Δεν ήταν αρκετό δηλαδή το ότι δεν τα είχαν καταφέρει στους συγκεκριμένους στόχους που η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός τους είχε αναθέσει. Οσο, όμως, η παραμονή ή όχι ανθρώπων σε τόσο κρίσιμες θέσεις για να διορθώσουν τα προβλήματα που μας έφεραν εδώ θα γίνεται όχι διά ταύτα αλλά παρά ταύτα, τόσο η χώρα μας θα διαιωνίζει τα βαθύτερα αίτια του φαύλου κύκλου που μας έφερε εδώ.

* Ο κ. Μιχάλης Πεγκλής είναι σύμβουλος Δημόσιας Πολιτικής.