Για την Κεντροαριστερά: Με αφορμή τη συζήτηση στο Free Thinking Zone

της Αλίκης Νικολού

Παρακολούθησα την -πολύ ενδιαφέρουσα- συζήτηση μεταξύ 58 και bloggers, στη free thinking zone. Συμφώνησα με όλους σχεδόν, στα περισσότερα σημεία. Δεν τοποθετήθηκα. Κάνοντας μια σύνθεση των τοποθετήσεων που ακούστηκαν στη συζήτηση με τις δικές μου σκέψεις, επιχειρώ την διατύπωση κάποιων πρώτων απόψεων σε σχέση με τον χαρακτήρα του εγχειρήματος της Κεντροαριστεράς και την πορεία που αυτό θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να ακολουθήσει:

Το γεγονός ότι η συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ στη συγκρότηση μιας ελληνικής εκδοχής της ΕΛΙΑΣ δεν φαίνεται πλέον πιθανή δημιουργεί νέα δεδομένα και θέτει ερωτήματα: Σε ποια βάση θα συγκροτηθεί το σχήμα της Κεντροαριστεράς; Πώς θα ορίζεται η φυσιογνωμία της; Πώς και σε ποιες βαθμίδες της πολιτικής ζωής θα πρέπει να παρέμβει;

Έχω την άποψη ότι η άρνηση των δυο κομμάτων (ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ) να συμμετάσχουν γεννά ίσως την εντύπωση αποδυνάμωσης του εγχειρήματος. Αυτό ισχύει, εάν το ζήτημα θεωρηθεί αποκλειστικά υπό το πρίσμα της κομματικής συγκρότησης του πολιτικού σκηνικού, της πολιτικολογίας και της εκλογολογίας. Υπό το πρίσμα όμως μιας πιο ουσιαστικής πολιτικής παρέμβασης, η μη συμμετοχή των δυο αυτών κομμάτων θα μπορούσε να καθορίσει έναν σταθερότερο και ορθότερο προσανατολισμό της κεντροαριστερής πρωτοβουλίας. Να αποτελέσει, δηλαδή, το έναυσμα και την ευκαιρία για ένα αμιγώς πολιτικό περιεχόμενο του κεντροαριστερού εγχειρήματος, δεδομένου ότι αυτό αποσυνδέεται πλέον από το στίγμα και τις πρακτικές των υφιστάμενων κομμάτων και δεν χρειάζεται να απολογείται γι’ αυτές, ούτε να προβαίνει σε ακροβατισμούς και συμψηφισμούς κομματικών συμφερόντων. Επιβάλλεται να δώσει το δικό του στίγμα, το οποίο ταυτόχρονα θα αποτελεί καθαρή βάση για ενότητα, συμπλεύσεις και συνεργασίες.

Πιστεύω ότι η πρωτοβουλία της Κεντροαριστεράς είναι αναγκαίο να τοποθετηθεί εξαρχής ιδεολογικά στα δύο θεμελιώδη: την οικονομία και το κράτος. Να διακηρύξει ότι στη μεν οικονομία πρεσβεύει την φιλελεύθερη οικονομική αρχή -της ελεύθερης οικονομικής δράσης, χωρίς κρατικό προγραμματισμό, κρατική επιχειρηματικότητα και παρεμβάσεις, όπου η Πολιτεία διατηρεί τον ρόλο του ρυθμιστή και ελεγκτή της τήρησης των κανόνων-, στο δε κράτος πρεσβεύει την αρχή της πρόνοιας και της κοινωνικής δικαιοσύνης -όπου οι κρατικές δομές στηρίζουν, κατά απόλυτη προτεραιότητα τους ασθενέστερους, σε ένα πλαίσιο αναδιανομής των πλήρως αναλογικών φορολογικών πόρων.

Νομίζω ότι οι δύο πιο πάνω αρχές συγκροτούν ιδεολογικό πρόγραμμα αριστερού φιλελευθερισμού (left liberal) και είναι απολύτως επαρκείς για να δώσουν το πολιτικό στίγμα του εγχειρήματος, τοποθετώντας το παράλληλα στον χάρτη της πολιτικής ζωής.

Δεν χρειάζεται, κατά την άποψη μου, να αναλωθούμε σε ιδεολογικές αναλύσεις, αντιπαραθέσεις και ορισμούς της έννοιας του Κέντρου, της Αριστεράς, της σοσιαλδημοκρατίας κλπ. Αυτά παραπέμπουν σε πολιτική φιλολογία που έχει κουράσει, δεν ενδιαφέρει και μάλλον απωθεί. Υπάρχει βέβαια το ζήτημα των συμβολισμών και των συνδηλώσεων αυτών των εννοιών, όμως πιστεύω ότι η όποια απήχηση του κεντροαριστερού εγχειρήματος στην παρούσα συγκυρία θα οφείλεται στην υπέρβαση των συμβολισμών και όχι στην αναπαραγωγή και διαχείρισή τους.

Στη συζήτηση που παρακολούθησα αναπτύχθηκε και προβληματισμός σε σχέση με την αναγκαιότητα ή μη μίας προγραμματικά εξαντλητικής διατύπωσης συγκεκριμένων και τεχνοκρατικά εξειδικευμένων θέσεων/λύσεων για όλα τα ζητήματα της οικονομίας, της κοινωνίας και της δημόσιας διοίκησης. Είχα αρχικά την άποψη ότι κάτι τέτοιο θα ήταν απολύτως αναγκαίο. Δεν διατηρώ την ίδια πεποίθηση. Πιστεύω ότι οι συγκεκριμένες θέσεις και λύσεις θα μπορούν να προτείνονται, να εξειδικεύονται και να προωθούνται σε επιμέρους τοπικά ή συνδικαλιστικά πεδία, ή και ως κεντρικές πρωτοβουλίες/παρεμβάσεις του κεντροαριστερού σχήματος εν όψει συγκεκριμένων ζητημάτων.

Κάτι τέτοιο μπορεί να αποτελέσει άλλωστε κοινό έδαφος ανάπτυξης ευρύτερων συμπράξεων και συνεργασιών με δυνάμεις και φορείς που είναι δυνατόν κατά περίπτωση να διαφοροποιούνται.

Τέλος, με δεδομένη την μη σύμπλευση του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, τίθεται ίσως το ζήτημα τού τρόπου παρέμβασης του νέου σχήματος στην πολιτική σκηνή και ειδικότερα της δυνατότητας/σκοπιμότητας καθόδου στις προσεχείς ευρωεκλογές. Στη συζήτηση διατυπώθηκε και άποψη που αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θεωρώντας ότι αυτό θα σηματοδοτούσε τον καταποντισμό του εγχειρήματος, ότι -εν πάση περιπτώσει- δεν αποτελεί ρόλο της κεντροαριστερής πρωτοβουλίας η κεντρική παρέμβαση στον δικομματισμό και ότι θα πρέπει να περιοριστεί η δράση της σε τοπικό -εν όψει δημοτικών εκλογών- ή σε συνδικαλιστικό επίπεδο.

Μολονότι το ζήτημα είναι μάλλον πρόωρο, διαφωνώ ριζικά με την πιο πάνω θέση. Πιστεύω, αντίθετα, ότι, λόγω της απόλυτης διπολικότητας της πολιτικής περιόδου που διανύουμε, ο κεντροαριστερός πολίτης αισθάνεται εγκλωβισμένος σε αδιέξοδα διλήμματα που δεν τον εκπροσωπούν και αποβλέπει ακριβώς σε ένα πολιτικό σχήμα που θα του δώσει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την ψήφο του για την ευρωβουλή και αργότερα για την κεντρική διακυβέρνηση σύμφωνα με τις πολιτικές του αντιλήψεις. Είναι, επομένως, επιβεβλημένη η παρουσία και η καταγραφή της κεντροαριστεράς στην κεντρική πολιτική σκηνή. Το αντίθετο -το να μετατραπεί, δηλαδή, σε ένα ακόμη think tank- θα την εξαφάνιζε.

Όλα αυτά, βεβαίως, προϋποθέτουν ότι το εγχείρημα που μας αφορά θα προχωρήσει οργανωτικά και θα συγκροτηθεί ιδεολογικά και πολιτικά. Και ασφαλώς ότι θα συναντήσει θετική υποδοχή και απήχηση σε μέρος της κοινωνίας μας.

Ήδη πάντως τα δείγματα -και τα δημοσκοπικά- είναι ενθαρρυντικά. Επιπλέον, η συγκυρία που διανύουμε καθιστά το εγχείρημα ζωτικής σημασίας. Τίποτε, ασφαλώς, δεν εγγυάται την επιτυχία, τουλάχιστον άμεσα. Δεν αποκλείεται το εγχείρημα να αποτύχει, ή να χρειαστεί πολύς χρόνος για την ευόδωσή του. Πιστεύω όμως ότι αξίζει να προσπαθήσουμε.