Η επίθεση στον Νίκο Μαραντζίδη και οι ασυμβατότητες


του Γιάννη Καρακάση από το protagon
Δεν μου αρέσουν οι ισοπεδωτικοί αφορισμοί για το πανεπιστήμιο της «βίας και της ανομίας» ή για τον τραμπουκισμό της Αριστεράς γενικώς. Και δεν μου αρέσουν γιατί γενικεύουν άρρωστα φαινόμενα αναγορεύοντάς τα σε κανόνα. Ωστόσο, τα περιστατικά βίας που μένουν ατιμώρητα (και από πολλούς ασχολίαστα) δεν μπορούν να κάνουν κανέναν υπερήφανο για την ποιότητα της δημοκρατίας μας.
Δεν γνωρίζω τι ήταν οι νεαροί που ξυλοκόπησαν τον Νίκο Μαραντζίδη. Ίσως ήταν μπράβοι νυκτερινών κέντρων, ή τραμπούκοι παρακρατικοί που ήθελαν να δυσφημίσουν την Αριστερά και το δημόσιο πανεπιστήμιο, αλλά η πιο οικονομική εξήγηση είναι ότι επρόκειτο για φανατικούς φοιτητές που επέλεξαν να πλαισιώσουν τις σημαίες κάποιου αριστερού σχήματος. Ο δημόσιος λόγος του Νίκου Μαραντζίδη και το επιστημονικό του έργο στο πεδίο της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας τους ενόχλησε. Και ίσως τους ενόχλησε περισσότερο γιατί, λόγω θητείας στην ανανεωτική Αριστερά, ο Ν.Μ. χρησιμοποιεί επιχειρήματα που έχουν διεισδυτικότητα στον χώρο της Αριστεράς. Γιατί η δουλειά του τεκμηριώνει μερικές από τις σκοτεινές σελίδες που οι παλιοί αριστεροί έζησαν στα νιάτα τους και που μόνο κατ' ιδίαν συζητούν ως «λάθη του κινήματος».
Είναι συμβατή η βία με την επιστήμη; Όχι. Ο τρόπος που προχωρά η επιστήμη είναι η ελεύθερη διατύπωση απόψεων, ο έλεγχος των υποθέσεων με λογικά επιχειρήματα στο πλαίσιο μιας συμπεφωνημένης κοινά αποδεκτής μεθοδολογίας. Ο δογματισμός, η πεποίθηση ότι κάποιος έχει το μονοπώλιο της αλήθειας ή της ορθότητας είναι απολύτως ξένη με την επιστήμη. Αντίθετα, ακριβώς η πολυμορφία των προσεγγίσεων και της διαφορετικότητας στη γνώμη ήταν πάντα ο πλούτος από τον οποίο η επιστήμη αντλούσε δυνάμεις για την ανανέωσή της. Η μονολιθικότητα και η πειθαρχία ταιριάζουν ίσως σε ένα στρατώνα αλλά όχι σε έναν χώρο παραγωγής ιδεών.
Είναι συμβατή η βία με τις βασικές ιδέες της Αριστεράς; Μπορεί κανείς να θέλει το «καλό του λαού» αναγκάζοντας ανθρώπους να σιωπούν με τη χρήση ή την απειλή βίας; Όταν σε συνθήκες δημοκρατίας επιλέγει κανείς όχι να πείσει αλλά να αναγκάσει άλλους ανθρώπους να ακολουθήσουν μια συμπεριφορά, σε τι διαφέρει από τα όργανα των πιο ανελεύθερων καθεστώτων; Όταν ο «φορέας της μοναδικής ορθής άποψης» επιλέγει να επιβάλει την άποψή του αντί να χρησιμοποιήσει τα άφθονα μέσα που παρέχει η δημοκρατία για να κερδίσει την πλειοψηφία, έχει ήδη αποφασίσει ότι «ο λαός» δεν είναι αρκετά ώριμος να καταλάβει την «αλήθεια» αυτή. Πρέπει επομένως να αναγκαστεί να ακολουθήσει την πρωτοπορία «για το καλό του». Και όσοι έχουν διαφορετική άποψη είναι είτε δειλοί, είτε συμβιβασμένοι, είτε παράφρονες. Και βέβαια όχι μόνο αυτοί, αλλά και όσοι τους υπερασπίζονται, όσοι δήθεν επικαλούνται δημοκρατικές ψευδοευαισθησίες για να τους δώσουν τη δυνατότητα να υπονομεύσουν τον «ορθό δρόμο». Από εκεί μέχρι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι ένα τσιγάρο δρόμος!
Είναι συμβατός αυτός ο εγωπαθής δογματισμός με την κοινωνική πρόοδο; Πολλοί από τους αδιάλλακτους νεαρούς που στα νιάτα τους ακολούθησαν τον δρόμο της βίας και του φανατισμού, αντιλαμβάνονται στη συνέχεια της ζωής τους ότι έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στην παράλογη βία και στην προσγείωση στις κανονικές συνθήκες της κοινωνικής ζωής. Κατά κανόνα (με ελάχιστες παθολογικές εξαιρέσεις που έχουν πάρει στα σοβαρά τον «ένοπλο δρόμο»), αποχωρούν από την «επαναστατική δράση» και προσαρμόζονται. Όμως κάτι μένει: όταν έχεις απαξιώσει μέσα σου τη δημοκρατία ως έννοια, αδυνατείς να καταλάβεις γιατί πρέπει να σεβαστείς τον διπλανό σου και τα δικαιώματά του. Και αυτό κάτι σημαίνει ό,τι και αν είσαι: πολιτικός, καθηγητής, γιατρός, μηχανικός, δημόσιος υπάλληλος, εργοδότης.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο έχει κάνει μεγάλα βήματα προόδου ως προς την έρευνα τις τελευταίες δεκαετίες, όπως τεκμηριώνεται από τους αριθμούς των δημοσιεύσεων και των υψηλής ποιότητας ερευνητικών προγραμμάτων. Έχει επίσης εκπαιδεύσει πολλούς νέους επιστήμονες και ερευνητές που έχουν διαπρέψει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό σε πολλά διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Όμως, έχει αποτύχει σε κάτι πολύ πιο βασικό: στην εμπέδωση των αρχών της επιστημονικής δεοντολογίας που ως πρώτο της στοιχείο έχει τον σεβασμό στη γνώμη και την προσωπικότητα του άλλου. Λίγη σημασία έχει αν κάποιος επιστήμονας γνωρίζει να λύνει καλά διαφορικές εξισώσεις, ή παίζει στα δάκτυλα τις πρόσφατες τεχνικές της μοριακής βιολογίας, αν στο βάθος είναι ένας φανατικός που θεωρεί ότι μπορεί να αναγκάζει τους άλλους να υποτάσσονται στις επιθυμίες του. Άλλωστε και ο Μένγκελε ήταν πολύ καλός στην Γενετική στην δε Ανατομία, αστέρι! Όμως κανείς δεν φαντάζομαι ότι θα ήταν περήφανος που υπήρξε δάσκαλός του!
Φοβάμαι ότι θα αντιμετωπίσουμε ακόμη πιο δύσκολες εποχές στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Αν ισχύουν οι δημοσκοπήσεις, ένα διψήφιο ποσοστό των φοιτητών μας έχουν ψηφίσει Χρυσή Αυγή, ενώ ένα άλλο επίσης μεγάλο ποσοστό έχει επιλέξει ακραίες ομάδες της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Οι πρώτοι, δεν εκφράζονται ακόμη πολιτικά στον φοιτητικό χώρο αλλά δεν φαίνεται απίθανο ότι κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον θα εκφραστούν. Αν αρχίσουν οι εχθροπραξίες, φραστικές και μετά με σωματική βία, το πανεπιστήμιο θα μεταβληθεί σε αρένα. Και τότε οι μελέτες του Μαραντζίδη για τη δυναμική των εμφύλιων συγκρούσεων κινδυνεύουν να γίνουν τραγικά επίκαιρες.
Ένα πανεπιστημιακό κίνημα απαξίωσης της βίας είναι σήμερα αναγκαίο όσο ποτέ. Αν σιωπήσουμε σήμερα μπροστά στην («δήθεν» κατά την γνώμη μου) αριστερή βία, ελάχιστη πειστικότητα θα έχουμε αύριο όταν μαυροφορεμένοι φανατικοί εξίσου εγωπαθείς θα εφορμούν εναντίον όσων έχουν διαφορετική γνώμη ή καταγωγή.
*Ο Γιάννης Καρακάσης είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία