Το ΠΟΤΑΜΙ για την Ιθαγένεια και μια παρέμβαση του Νίκου Αλιβιζάτου

Νομοθετική πρωτοβουλία για τη χορήγηση ιθαγένειας ανέλαβε το Ποτάμι με την κατάθεση τροπολογίας που συνυπογράφουν εννέα Βουλευτές.

Προσθήκη – Τροπολογία στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης «Τροποποίηση διατάξεων Κώδικα Ελληνικής ιθαγένειας – Ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη των Οδηγιών 2011/98/ΕΕ σχετικά με την ενιαία διαδικασία υποβολής αίτησης για τη χορήγηση στους πολίτες τρίτων χωρών ενιαίας άδειας διαμονής και εργασίας στην επικράτεια κράτους μέλους και σχετικά με κοινό σύνολο δικαιωμάτων για τους εργαζομένους από τρίτες χώρες που διαμένουν νομίμως σε κράτος μέλος και 2014/36/ΕΕ σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία και άλλες διατάξεις»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Σκοπός της προτεινόμενης τροπολογίας είναι η καθιέρωση ενός σύγχρονου συστήματος απόδοσης της ιθαγένειας σε ανήλικους αλλοδαπούς που έχουν γεννηθεί στη χώρα μας, εισάγοντας στοιχεία που τεκμηριώνουν την ένταξη του παιδιού στην ελληνική κοινωνία, μέσα από την πραγματική συμμετοχή του στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και την βούληση των γονέων, μετά τη γέννηση του τέκνου τους, να δημιουργήσουν στη χώρα μας το βιοτικό κέντρο της οικογένειάς τους, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσω της εγγραφής και φοίτησης του παιδιού σε σχολείο στην Ελλάδα.

Η απλή εγγραφή στην Α’ Δημοτικού, όπως προτείνεται στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο, δεν επαρκεί για την τεκμηρίωση της ουσιαστικής ένταξης του παιδιού στην ελληνική κοινωνία, αφού το παιδί δεν έχει διαπιστωμένα φοιτήσει ή ολοκληρώσει έστω και έναν χρόνο εκπαίδευσης, ώστε να κάνει τις πρώτες απόπειρες κοινωνικοποίησης, που θα οδηγήσουν συν τω χρόνω στην ουσιαστική ένταξη στην ελληνική κοινότητα.

Αντιθέτως, η ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σημαίνει ότι το παιδί, μέσα από την παρακολούθηση έξι χρόνων σε ελληνικό σχολείο, έχει εισέλθει στο εκπαιδευτικό σύστημα ουσιαστικά και όχι ευκαιριακά, έχει έρθει σε ικανή επαφή με την ελληνική παιδεία, έχει ήδη χτίσει κοινωνικούς δεσμούς το ίδιο με άλλα παιδιά της ηλικίας του και έχει ήδη ενταχθεί σε ένα πρώτο στάδιο στην ελληνική σχολική κοινότητα, τεκμηριώνοντας πολύ πιο ουσιαστικά την ανάπτυξη ενός δεσμού με την ελληνική κοινωνία.

Επιπλέον, η επί πενταετία διαμονή των γονέων, και μάλιστα για διάστημα πριν τη γέννηση, δεν αποτελεί καθεαυτή ικανή ένδειξη για το βαθμό ένταξης των γονέων, πολλώ δε μάλλον για το παιδί. Γι’ αυτό άλλωστε, οι ενήλικες αλλοδαποί διέρχονται από τη διαδικασία της πολιτογράφησης για την απόκτηση ιθαγένειας, ώστε να διαπιστωθεί εξατομικευμένα η πραγματική ένταξη στην ελληνική κοινωνία.

Γι’ αυτό, με την προτεινόμενη τροπολογία απαλείφεται το στοιχείο της επί πενταετία πριν τη γέννηση του τέκνου νόμιμης διαμονής ενός εκ των γονέων, ως προϋπόθεσης κτήσης της ιθαγένειας του ανηλίκου. Διατηρείται, βέβαια, το στοιχείο της νόμιμης διαμονής ενός εκ των γονέων κατά το χρόνο γέννησης του τέκνου. Διατηρείται επίσης και η προϋπόθεση νόμιμης διαμονής τους και κατοχής από έναν τουλάχιστον εξ αυτών ενός εκ των τίτλων διαμονής που αναφέρονται στην παράγραφο 4 του νομοσχεδίου, κατά το χρόνο υποβολής της δήλωσης – αίτησης απόδοσης ιθαγένειας.

Σε κάθε περίπτωση, πυρήνας της πρότασης είναι η αντίληψή μας ότι ένα σύγχρονο σύστημα απόδοσης της ιθαγένειας σε ανήλικους οφείλει να θέτει στο επίκεντρο το παιδί και την ουσιαστική ένταξή του. Να μην εξαρτά την ιθαγένεια του παιδιού από τις επιλογές που έκαναν οι γονείς του πριν γεννηθεί αλλά από την ουσιαστική συμμετοχή του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα. Μας ενδιαφέρει η πραγματική κοινωνική ένταξη των παιδιών και όχι η κατ’ όνομα. Και τέλος μας ενδιαφέρει η κοινωνική συνοχή που εξασφαλίζει ο πολιτισμός και η παιδεία μας.

Τροπολογία – Προσθήκη

Το άρθρο 1Α του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας αντικαθίσταται ως εξής:
«Με δήλωση και αίτηση, λόγω γέννησης και φοίτησης ή φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα»
Άρθρο 1Α

1. Τέκνο αλλοδαπών που γεννιέται στην Ελλάδα θεμελιώνει δικαίωμα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας υπό τις εξής προϋποθέσεις:
α) της ολοκλήρωσης έξι (6) τάξεων ελληνικού σχολείου της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά το χρόνο υποβολής της δήλωσης – αίτησης της παραγράφου 4.
β) της νόμιμης διαμονής του ενός εκ των γονέων κατά τη γέννησή του.
γ) της νόμιμης διαμονής των γονέων του και της κατοχής από έναν τουλάχιστον εξ αυτών ενός εκ των κατωτέρω τίτλων διαμονής κατά το χρόνο υποβολής της δήλωσης – αίτησης της παραγράφου 4:
γα) άδειας επί μακρόν διαμένοντος, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 150/2006 (160 Α΄) ή άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 7 του άρθρου 40 του ν. 3731/2008 (26 Α΄) ή άδεια διαμονής που προβλέπεται στο άρθρο 89 του ν. 4251/2014 (80 Α΄), όπως ισχύει,
γβ) άδειας διαμονής αόριστης διάρκειας ή δεκαετούς διάρκειας σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2910/2001 (91Α΄), της παραγράφου 2 του άρθρου 91 του ν. 3386/2005 (212 Α΄), της παραγράφου 1 του άρθρου 39 του ν.3731/2008 (263 Α΄) και του άρθρου 138 του ν. 4251/2014 (80 Α΄), όπως ισχύουν.
γγ) εγγράφου πιστοποίησης μόνιμης διαμονής πολίτη της Ε.Ε. με βάση τις διατάξεις του π.δ. 106/2007 (135 Α΄),
γδ) τίτλου διαμονής αναγνωρισμένου πολιτικού πρόσφυγα ή καθεστώς επικουρικής προστασίας σύμφωνα με τις διατάξεις των προεδρικών διαταγμάτων 61/1999 (63Α΄), 96/2008 (152Α΄), 114/2010 (195 Α΄) και 113/2013 (146 Α΄) όπως ισχύουν ή τίτλο διαμονής ανιθαγενούς,
γε) ειδικού δελτίου ταυτότητας ομογενούς (Ε.Δ.Τ.Ο.) συνοδευόμενο από ισχύουσα άδεια διαμονής ενιαίου τύπου (Α.Δ.Ε.Τ.) ή άλλον τίτλο νόμιμης διαμονής ομογενούς,
γστ) άδειας διαμονής δεύτερης γενιάς σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 108 του ν. 4251/2014 (80 Α΄),
γζ) δελτίου μόνιμης διαμονής μέλους οικογένειας Έλληνα ή πολίτη της Ε.Ε.

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης μπορεί να τροποποιούνται, αντικαθίστανται ή καταργούνται οι τίτλοι οριστικής διαμονής που αναφέρονται ανωτέρω και να προστίθενται νέοι τίτλοι νόμιμης διαμονής.

2. Ανήλικος αλλοδαπός που κατοικεί μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα θεμελιώνει δικαίωμα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας λόγω φοίτησης σε ελληνικό σχολείο, εφόσον έχει ολοκληρώσει επιτυχώς την παρακολούθηση είτε εννέα τάξεων είτε έξι τάξεων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η φοίτηση στο νηπιαγωγείο δεν προσμετράται. Η επιτυχής ολοκλήρωση της απαιτούμενης φοίτησης αποδεικνύεται με σχετική βεβαίωση της αρμόδιας αρχής.

3. Αλλοδαπός που κατοικεί μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα και είναι απόφοιτος Τμήματος ή Σχολής ελληνικού ΑΕΙ ή ΤΕΙ θεμελιώνει δικαίωμα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας εφόσον διαθέτει απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ελληνικού σχολείου στην Ελλάδα. Η δήλωση-αίτηση της παραγράφου 4α υποβάλλεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριών ετών από την ημερομηνία αποφοίτησης από Τμήμα ή Σχολή ελληνικού ΑΕΙ ή ΤΕΙ.

4. α. Για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας υποβάλλεται όσον αφορά στο δικαίωμα που θεμελιώνεται κατ΄ εφαρμογή της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου κοινή δήλωση-αίτηση από τους γονείς του τέκνου και όσον αφορά στο δικαίωμα που θεμελιώνεται κατ΄ εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3 σχετική δήλωση-αίτηση από τον ίδιο τον αλλοδαπό.
Η δήλωση-αίτηση κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας καθώς και τα σχετικά δικαιολογητικά υποβάλλονται στην αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην οποία υπάγεται διοικητικά ο δήμος της διαμονής του/των αιτούντα/ων.

β. Τη δήλωση-αίτηση της προηγούμενης παραγράφου του παρόντος άρθρου υποβάλλει στην περίπτωση τέκνου μονογονεϊκής οικογένειας ή τέκνου δικαιούχου διεθνούς προστασίας (αναγνωρισμένου πρόσφυγα, προσώπου που έχει υπαχθεί σε καθεστώς επικουρικής προστασίας ή ανιθαγενούς), ο εναπομείνας γονέας ή αυτός στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια του ανηλίκου, εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπο του οι λοιπές σχετικές προϋποθέσεις. Σε περιπτώσεις ασυνόδευτων ανηλίκων τη δήλωση-αίτηση υποβάλλει ο επίτροπος ή ο εκπρόσωπος του ανηλίκου που έχει νόμιμα ορισθεί.

5. α. Ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εντός έξι μηνών από την υποβολή της δήλωσης-αίτησης των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος άρθρου, με απόφασή του, περίληψη της οποίας δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εντέλλεται τον οικείο δήμο να εγγράψει τον ανήλικο αλλοδαπό, στο δημοτολόγιο του. Η ελληνική ιθαγένεια αποκτάται από την δημοσίευση της σχετικής περίληψης.

β. Ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εντός ενός έτους από την υποβολή της δήλωσης-αίτησης της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου, με απόφασή του, περίληψη της οποίας δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εντέλλεται τον οικείο δήμο να εγγράψει τον ενήλικο αλλοδαπό, στο δημοτολόγιο του. Η ελληνική ιθαγένεια αποκτάται από την δημοσίευση της σχετικής περίληψης.
Η αίτηση απορρίπτεται αν συντρέχει ποινικό κώλυμα, κατά την περίπτωση β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 5 ή λόγοι δημόσιας ή εθνικής ασφάλειας κατά το άρθρο 5Β. Η διερεύνηση της συνδρομής των αρνητικών προϋποθέσεων του προηγούμενου εδαφίου διενεργείται με ανάλογη εφαρμογή της προβλεπόμενης στην παράγραφο 2 του άρθρου 7 διαδικασίας και εντός προθεσμίας έξι μηνών. Η σχετική διαδικασία και προθεσμίες αναστέλλονται σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 31.

6. α. Στην περίπτωση που η δήλωση-αίτηση κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας, που προβλέπεται κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος άρθρου, δεν υποβλήθηκε από κοινού από τους γονείς ή από τον ανήλικο αλλοδαπό, αντίστοιχα, ο αλλοδαπός που εξακολουθεί να διαμένει νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα υποβάλλει τη σχετική δήλωση-αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην οποία υπάγεται διοικητικά ο δήμος της διαμονής του, μέχρι τη συμπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας του.

β. Στην περίπτωση που η κτήση ιθαγένειας λόγω φοίτησης, κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου, θεμελιώνεται χρονικά μετά την ενηλικίωση του τέκνου και μέχρι την ηλικία των 23 ετών, ο ενήλικος αλλοδαπός που εξακολουθεί να διαμένει νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα υποβάλλει τη σχετική δήλωση-αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην οποία υπάγεται διοικητικά ο δήμος της διαμονής του, εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριών ετών από την ημερομηνία συμπλήρωσης εννέα τάξεων ελληνικού σχολείου ή των έξι τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

γ. Στις ανωτέρω περιπτώσεις ακολουθείται αναλογικά η διαδικασία των διατάξεων της παραγράφου 5β του παρόντος άρθρου. Η ελληνική ιθαγένεια αποκτάται και στις περιπτώσεις αυτές από την ημερομηνία δημοσίευσης της περίληψης της απόφασης του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

7. Το τέκνο αλλοδαπού, ο οποίος αποκτά την ελληνική ιθαγένεια κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου “ή την έχει ήδη αποκτήσει βάσει των διατάξεων του άρθρου 1Α και 24 του ν. 3838/2020″, καθίσταται Έλληνας χωρίς άλλη διατύπωση, αν κατά την ημερομηνία κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας από τον γονέα του είναι ανήλικο και άγαμο.
8. Δεν συνιστούν κατά την έννοια του παρόντος άρθρου τίτλο νόμιμης διαμονής δελτία, βεβαιώσεις υποβολής δικαιολογητικών ή άλλα έγγραφα που επιτρέπουν την προσωρινή διαμονή του κατόχου τους μέχρι την κρίση του αιτήματός του από την αρμόδια διοικητική ή δικαστική αρχή ή την ολοκλήρωση της εκκρεμούς διοικητικής διαδικασίας.

9. Τα στοιχεία ταυτότητας του αιτούντος ενήλικου αλλοδαπού ή του ανήλικου αλλοδαπού, καθώς και η ύπαρξη της συγγενικής σχέσης του ανήλικου για τον οποίο υποβάλλεται δήλωση – αίτηση κτήσης ιθαγένειας με τους γονείς του, αποδεικνύονται από ληξιαρχική πράξη γέννησης της ημεδαπής, είτε από πιστοποιητικό γέννησης ή άλλο ισοδύναμο έγγραφο πιστοποίησης του ληξιαρχικού συμβάντος της γέννησής του, που εκδίδουν οι αρμόδιες αρχές του κράτους προέλευσής του και από τα σχετικά δικαιολογητικά που πιστοποιούν τη συγγενική σχέση.

Αν ο αλλοδαπός είναι δικαιούχος διεθνούς προστασίας ως πολιτικός πρόσφυγας ή έχει υπαχθεί σε καθεστώς επικουρικής προστασίας ή είναι ανιθαγενής και αδυνατεί να προσκομίσει πιστοποιητικό γέννησής του, αρκεί η πράξη αναγνώρισής του ως πολιτικού πρόσφυγα, υπαγωγής του στο καθεστώς επικουρικής προστασίας ή το οικείο δελτίο ανιθαγενούς αντίστοιχα.

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης μπορεί να προστίθενται, καταργούνται ή τροποποιούνται τα αναγκαία έγγραφα για την υποβολή των δηλώσεων – αιτήσεων κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας του παρόντος άρθρου

10. Εφόσον ο αιτών είναι ενήλικος δύναται με υπεύθυνη δήλωση που συνοδεύει τη σχετική αίτηση-δήλωση να προβεί σε εξελληνισμό των ονοματεπωνυμικών του στοιχείων.

11. Για την υποβολή των προβλεπόμενων στο παρόν άρθρο δηλώσεων-αιτήσεων κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας καταβάλλεται παράβολο ύψους 100 ευρώ».

Οι Βουλευτές:
Αικατερίνη Μάρκου – Β’ Θεσσαλονίκης
Παναγιώτης Καρκατσούλης – Επικρατείας
Ιάσων Φωτήλας – Αχαΐας
Σπύρος Λυκούδης – Α’ Αθηνών
Αντιγόνη Λυμπεράκη – Β’ Αθηνών
Χάρης Θεοχάρης – Β’ Αθηνών
Αλέξανδρος Χατζηδημητρίου – Σερρών
Σπύρος Δανέλλης – Ηρακλείου
Γιώργος Αμυράς – Β’ Αθηνών

Η παρέμβαση του Νίκου Αλιβιζάτου

Τη σύμφωνη γνώμη του για τις προϋποθέσεις που προβλέπει το υπό συζήτηση νομοσχέδιο για την τροποποίηση του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας εκφράζει ο καθηγητής Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, ζητώντας ωστόσο να συμπεριληφθεί στο σχετικό άρθρο η ελάχιστη απαιτούμενη ηλικία του παιδιού για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας, ώστε να μη δοθεί στο μέλλον η δυνατότητα διαφορετικών «αναγνώσεων» του νόμου. Την ικανοποίησή του για τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου εξέφρασε χθες και ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης.

Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου (σ.σ.: είχε χειρισθεί την υπόθεση της προσφυγής κατά του άρθρου προηγούμενου νόμου για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας στο ΣτΕ εκ μέρους της Ελληνικής Ενωσης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) επισημαίνει ότι «ορθά το άρθρο 1Α τού υπό συζήτηση νομοσχεδίου προβλέπει ως αναγκαία προϋπόθεση της κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας από τα παιδιά μεταναστών τα 5 χρόνια συνεχούς διαμονής στην Ελλάδα τού ενός τουλάχιστον από τους γονείς τους». Οσοι διατυπώνουν την άποψη ότι η ρύθμιση αυτή είναι πολύ αυστηρή «υποβαθμίζουν τον κίνδυνο να ξανακηρυχθεί αντισυνταγματική η κρίσιμη διάταξη», επισημαίνει ο κ. Αλιβιζάτος.

Ωστόσο, χαρακτηρίζει ατυχή τη διατύπωση που περιλαμβάνεται στο ίδιο άρθρο, σύμφωνα με την οποία απαιτείται εγγραφή του παιδιού στην Α΄ Δημοτικού και συνέχιση της παρακολούθησης μαθημάτων εκ μέρους του κατά τον χρόνο υποβολής της προβλεπόμενης δήλωσης/αίτησης.

«Το αρμόδιο όργανο –εν προκειμένω ο γενικός γραμματέας της αρμόδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης– θα μπορούσε πολύ εύκολα να ισχυρισθεί ότι η προθεσμία των έξι μηνών που το ίδιο αυτό άρθρο του θέτει για την αποδοχή του σχετικού αιτήματος, δεν τον δεσμεύει. Για να μην παρατηρηθεί, λοιπόν, το φαινόμενο σε μια περιφέρεια της χώρας η ιθαγένεια να χορηγείται όταν το παιδί είναι 7 ετών, ενώ σε μιαν άλλη μόνον όταν αυτό γίνει 12, θα ήταν σκόπιμο να προβλεφθεί ότι το παιδί θα παίρνει την ιθαγένεια όταν συμπληρώσει μια ελάχιστη ηλικία (π.χ. 7 ή 8 ετών), εφόσον βεβαίως συνεχίζει τη φοίτησή του. Και να διευκρινισθεί ότι η σχετική αρμοδιότητα του γενικού γραμματέως είναι δέσμια», τονίζει.