Η διδακτική Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Φίλης, δήλωσε ότι η Αριστερά έχει πείρα από διαπραγματεύσεις και για του λόγοθυ το αληθές παρέπεμψε στη συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ. Aς δούμε τι έγινε με εκείνη τη συνθήκη και αν τα πραγματικά γεγονότα τον δικαιώνουν. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, 52, Φεβρουάριος 2015 [ΤΒJ]

του Παναγιώτη Γκλαβίνη

Ένα από τα πρώτα διατάγματα της επαναστατικής κυβέρνησης των Μπολσεβίκων, τον Οκτώβριο του 1917, ήταν το διάταγμα για την ειρήνη, με το οποίο καλούσαν όλες τις εμπόλεμες δυνάμεις σε ανακωχή. Η Ρωσία θρηνούσε ήδη πολλά εκατομμύρια νεκρούς στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Λένιν ήθελε μια γρήγορη έκβαση των διαπραγματεύσεων για την ειρήνευση στο μέτωπο, ώστε οι Μπολσεβίκοι να επιδοθούν απερίσκεπτοι στο έργο τους πίσω στη Ρωσία. Ο Τρότσκι πίστευε ότι η Γερμανία θα προσέφερε απαράδεκτους όρους, που θα προκαλούσαν την εξέγερση των γερμανών εργατών σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους ρώσους αδελφούς τους. Η εξέγερση αυτή θα προκαλούσε με τη σειρά της μια παγκόσμια εργατική επανάσταση. Ο Λένιν, αντιθέτως, ήθελε ειρήνη πάση θυσία.

Φτάνοντας στο Μπρεστ-Λιτόφσκ για τις διαπραγματεύσεις, στις 22 Δεκεμβρίου 1917, ο Τρότσκι επέδειξε μια διαφορετική για τη διπλωματία της εποχής συμπεριφορά. Στον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου είχε παραταχθεί ένα γερμανικό άγημα για να τον υποδεχθεί, ένας συνοδός του άρχισε να μοιράζει προκηρύξεις στους γερμανούς στρατιώτες και ένας Γερμανός εξεπλάγη όταν ένα μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας τού είπε με αφοπλιστική αφέλεια πως ήταν αποφασισμένοι να προκαλέσουν επανάσταση και στη χώρα του.

Οι Γερμανοί έθεταν αυστηρούς όρους στον Τρότσκι για να κάνουν ειρήνη, τους οποίους αυτός απέρριπτε. Στις 27 Δεκεμβρίου 1917, διέκοψε τις διαπραγματεύσεις και γύρισε πίσω στη Μόσχα για διαβουλεύσεις. Περνώντας, όμως, από τα χαρακώματα, οι αξιωματικοί του λέγανε πως δεν μπορούσαν να συνεχίσουν τον πόλεμο και αδυνατούσαν να ζητήσουν από τους φαντάρους τους να συνεχίσουν να μάχονται, διότι οι Μπολσεβίκοι τους είχαν υποσχεθεί ειρήνη και αυτοί τους πίστεψαν. Εάν τους διέψευδαν τώρα, θα τους θεωρούσαν κι αυτούς ψεύτες, όπως τον Κερένσκι.

Στις 18 Φεβρουαρίου 1918, κουρασμένοι από την αναβλητικότητα των Μπολσεβίκων, οι Γερμανοί ξανάρχισαν την επέλασή τους στο εσωτερικό της Ρωσίας, προελαύνοντας εκατό μίλια σε τέσσερις μόλις ημέρες. Αυτό δικαίωσε τον Λένιν, ο οποίος πίστευε ότι μια συνθήκη έπρεπε να υπογραφεί το συντομότερο. Ο Τρότσκι εγκατέλειψε την ιδέα της εξέγερσης των γερμανών εργατών και προσχώρησε στην άποψη του Λένιν. Πολλοί ήταν, όμως, αυτοί στο κόμμα, οι οποίοι εξακολουθούσαν να αντιτίθενται σε μια ειρήνη με οποιοδήποτε κόστος. Κατηγορούσαν τον Λένιν για εγκατάλειψη των διεθνιστικών αρχών της επανάστασης. Ήθελαν να πολεμήσουν κι ας έχαναν, διότι μόνον έτσι πίστευαν ότι θα αφύπνιζαν τους γερμανούς εργάτες. Ο Λένιν και ο Τρότσκι υποστήριζαν πως η επανάσταση δεν είχε ακόμη στρατό και πως, αν συντριβόταν τότε, θα προσέφερε κακή υπηρεσία στην επανάσταση των γερμανών προλετάριων, που είχε ήδη αρχίσει να κυοφορείται, όπως πίστευαν, καθώς τον Ιανουάριο είχαν ξεσπάσει μεγάλες απεργίες στο Βερολίνο και στη Βιέννη.

Μπροστά στην προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων, ωστόσο, οι εκπρόσωποι των Μπολσεβίκων αναγκάστηκαν να υπογράψουν την συνθήκη στις 3 Μαρτίου 1918, χωρίς καλά-καλά, όπως λέγεται, να τη διαβάσουν. Η συνθήκη αυτή υπήρξε ιδιαίτερα επώδυνη για τη Ρωσία, η οποία στερήθηκε το 25% των εδαφών της και της οικονομικής της ισχύος.

Παναγιώτης  Γκλαβίνης.  Αναπληρωτής καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ.