Αλέξανδρος Σκούρας: Σχολή του Σικάγο και Έλληνες πολιτικοί

από το Liberal

του Αλέξανδρου Σκούρα*

Ζούμε στη χώρα όπου ένας στους δεκατέσσερις ψηφίζει ναζιστές, πέντε στους εκατό ψηφίζουν σταλινιστές και περίπου δύο στους πέντε ψηφίζουν νεο-κομμουνιστές και ριζοσπάστες αριστερούς. Σε αυτό το κλίμα θα πίστευε κανείς πως δύσκολα τα παραπάνω άκρα μαζί με μεγάλη μερίδα της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε έναν κοινό εχθρό. Όμως, εδώ είναι Βαλκάνια και ο κοινός εχθρός όλων των πολιτικών φασμάτων της χώρας ακούει στον «νεοφιλελευθερισμό» που σύμφωνα με τους επικριτές του εκφράζεται από τον Μίλτον Φρίντμαν και τη Σχολή του Σικάγο.

Aπό τον Γιώργο Τράγκα, την Χρυσή Αυγή, την Αυγή, μέχρι τον Ευριπίδη Στυλιανίδη και την επίσημη ιδεολογική τοποθέτηση της Νέας Δημοκρατίας, η σχολή του Σικάγο και ο νεοφιλελευθερισμός αποτελούν έναν κοινό εχθρό. Αν τους ρωτήσουμε γιατί έχουν τόσο μένος κατά της ιδεολογίας αυτής θα ακούσουμε το γνωστό παραμύθι περί αναλγησίας, εξάλειψης του δημοσίου τομέα, λιτότητας, ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας κλπ. Μάλιστα κάποιοι τελείως αναίσχυντοι άνθρωποι περιλαμβάνουν στα γνωρίσματα της Σχολής του Σικάγο και του «νεοφιλελευθερισμού» τις φοροεπιδρομές και τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών μονοπολίων. Όμως αν δούμε τα αποτελέσματα της εφαρμογής των ιδεολογιών τους, θα δούμε ότι όλοι τους έχουν λερωμένη τη φωλιά τους. Θα τολμήσουν οι κομμουνιστές και νεο-μαρξιστές να μιλήσουν για τους φτωχούς; Στις χώρες όπου κυβέρνησαν υπήρξαν εκατομμύρια νεκροί από την πείνα. Θα τολμήσουν οι Έλληνες κρατιστές (της δεξιάς και της αριστεράς) να κατακρίνουν το μικρό κράτος που προτείνει ο Φρίντμαν; Με τι θάρρος το κάνουν αυτοί που μας χρεοκόπησαν; Θα τολμήσουν οι εθνικοσοσιαλιστές να κρίνουν οποιονδήποτε άλλον; Με πόση άγνοια του ιδεολογικού τους βίαιου παρελθόντος το κάνουν άραγε;

Όταν βλέπουμε σύσωμο σχεδόν το πολιτικό φάσμα να εχθρεύεται μία συγκεκριμένη σχολή οικονομικών, μοιραία πρέπει να σκεφτούμε ότι είτε έχουν δίκιο ή ότι οι ιδέες που πολεμούν είναι τόσο εχθρικές απέναντί τους που για να τις αντιμετωπίσουν δεν διστάζουν να συμμαχήσουν ιδεολογικά ακόμα και με τους πιο θεωρητικά αντίθετους πολιτικούς χώρους.

Στην περίπτωση της Σχολής του Σικάγο και του Μίλτον Φρίντμαν ισχύει μόνο το δεύτερο.

Η ελληνική πολιτική τάξη, στην μεγάλη της πλειοψηφία, εχθρεύεται αυτές τις ιδέες γιατί πολύ απλά φοβάται τι θα γίνει έτσι και αποκτήσουν δημοφιλία.Αν στην Ελλάδα επικρατούσε η οικονομική πολιτική του Φρίντμαν, δεν θα είχαμε πελατειακό σύστημα, δεν θα είχαμε ΔΕΚΟ και υπαλλήλους της Βουλής με δεκαπέντε μισθούς, δεν θα είχαμε τόσες μίζες για εξοπλισμούς και υπηρεσίες προς το δημόσιο, δεν θα είχαμε τη διαφθορά του ΕΣΥ, δεν θα είχαμε φόρους 60% για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ΕΝΦΙΑ, έκτακτες εισφορές, δύο χιλιάδες υπαλλήλους στην ΕΡΤ, προνομιούχες καθαρίστριες στο Υπουργείο Οικονομικών, χρεοκοπημένο συνταξιοδοτικό, χρεοκοπημένα ταμεία και τα λοιπά οικονομικά εγκλήματα που μας φόρτωσαν οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης. Κυρίως όμως δεν θα είχαμε μνημόνια, επιτήρηση και χρεοκοπία. Αυτή την αλήθεια γιατί δεν μας την λένε οι εχθροί του νεοφιλελευθερισμού;

Για τους πολιτικούς και τα κόμματα της χώρας μας το μεγάλο δημόσιο είναι ευλογία. Το μικρό δημόσιο είναι κατάρα. Για τους πολίτες, το πραγματικό δίλημμα είναι ή λιτότητα στο δημόσιο ή λιτότητα στην τσέπη τους. Δεν υπάρχει μέση λύση.

Πιο συγκεκριμένα, ας σκεφτούμε τρία παραδείγματα που αναδεικνύουν πλήρως την παραπάνω πλεκτάνη σε συγκεκριμένους τομέις όπου οι εχθροί της σχολής του Σικάγο υπερβαίνουν την ελλειπή ενημέρωση και λένε σκοπίμως ψέματα.

Η Σχολή του Σικάγο και ο Μίλτον Φρίντμαν, σύμφωνα με τους εχθρούς τους, προτείνουν τη διάλυση του κράτους πρόνοιας παραδίδωντας έτσι τους άπορους στην τύχη τους. Δεν έχουμε ακούσει ποτέ κανέναν να έχει το θάρρος να πει ολόκληρη την αλήθεια. Ο Φρίντμαν δεν πρότεινε την κατάργηση του κράτους πρόνοιας αλλά την αντικατάσταση όλων των ζημιογόνων υπηρεσιών πρόνοιας του δημοσίου – που μεταξύ άλλων αποτελούν και πεδίο διαφθοράς και απάτης – με ένα βασικό εγγυημένο εισόδημα (τότε το ανέφερε ως αρνητικό φόρο εισοδήματος) που θα έδινε τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να αποφασίσει εκείνος πως θα το δαπανήσει. Το αποτέλεσμα αυτής της πρότασης είναι αφενώς η δραματική μείωση της φτώχειας και αφετέρου η αποδυνάμωση των πολιτικών και των γραφειοκρατών. Οι πολίτες πλέον δεν χρειάζονται ρουσφέτι ή ψεύτικο χαρτί γιατρού που να πιστοποιεί την φανταστική αναπηρία τους (ξέρετε που αναφέρομαι). Έχουν δεδομένο ένα εισόδημα που ό,τι και να γίνει θα το παραλάβουν. Από εκεί και πέρα οφείλουν να φροντίσουν οι ίδιοι τους εαυτούς και τις οικογένειές τους, όπως δηλαδή ισχύει και σήμερα.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι τα σχολεία. Ο Φρίντμαν πρότεινε την εισαγωγή κουπονιών εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα αυτό που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία σε δεκάδες χώρες του κόσμου, από την Ινδία μέχρι τη Σουηδία και από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Ιρλανδία. Στην ουσία του είναι πολύ απλό. Αντί να επιδοτεί το κράτος έναν τεράστιο μηχανισμό με καθηγητές, σχολεία, επιτροπές σοφών, επιτρόπους, και χιλιάδες γραφειοκράτες, επιδοτεί μόνο τους γονείς. Τα κουπόνια δεν καταργούν τον ρόλο του κράτους στην παιδεία, όμως καταργούν όλο το γραφειοκρατικό και διεθφαρμένο σύστημα της κεντρικής διαχείρισης της παιδείας. Η εξουσία μεταφέρεται από τον υπουργό και το υπουργείο του στους γονείς και τα παιδιά. Παράλληλα, διορθώνει ένα φρικτό σύστημα που θέλει τους μαθητές να πηγαίνουν υποχρεωτικά στο σχολείο της γειτονιάς τους – ακόμα κι αν αυτό έχει πολύ κακές επιδόσεις - και τους γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία να πρέπει να διπλοπληρώσουν την εκπαίδευση των παιδιών τους (μιας και πληρώνουν φόρους για το δημόσιο).

Τέλος, μιας και είναι επίκαιρο, η σχολή του Σικάγο πρότεινε ένα κεφαλαιουχικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα που προστατεύει τους πολίτες από την χρεοκοπία και την αρπαγή των αποταμιευσεών από το κράτους. Το κεφαλαιουχικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα θα σήμαινε ότι ενώ η χώρα μπήκε σε μνημόνια, οι συντάξεις θα ήταν ασφαλείς. Μπορεί να ήταν μικρότερες για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, μιας και με αυτό το σύστημα ο καθένας παίρνει ότι έχει βάλει στο σύστημα, όμως ούτε θα επιβάρυναν τον προϋπολογισμό, ούτε οι συνταξιούχοι θα αναρωτιόντουσαν αν θα αυξηθεί ο ΦΠΑ στα νησιά ή θα κοπούν οι συντάξεις τους.

Κάθε πρόγραμμα και πρόταση της Σχολής του Σικάγο και του Μίλτον Φρίντμαν έχει θετικά και αρνητικά. Σίγουρα πρόκεται για μία πλατφόρμα που μοιάζει εντελώς ξένη με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το κράτος και τον ρόλο του στις ζωές μας. Όμως, όταν βλέπουμε τους εθνικοσοσιαλιστές, τους κομμουνιστές, τους κρατιστές, και τους ριζοσπάστες αριστερούς να σχηματίζουν κοινό μέτωπο εναντίον κάποιου, καλό θα είναι να σκεφτούμε μήπως τελικά ο «κάποιος» είναι καλύτερος από όλους αυτούς.

*Ο Αλέξανδρος Σκούρας εργάζεται ως Αναπ. Διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στη φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης Atlas Network ενώ συμμετέχει και ως σύμβουλος στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών - Μάρκος Δραγούμης. Έχει εργαστεί ως Campaign Manager και ως Εκτελεστικός Διευθυντής σε προεκλογικές εκστρατείες στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Ζει μόνιμα στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ και κατάγεται από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας.