Οικονομική κρίση - Η δεύτερη καταστροφή

Αμερική και Ευρώπη είναι ενωμένες στην δυστυχία, όπως το 1929
Μια αισιόδοξη άποψη τελικά, του Josef Joffe (από την εφημερίδα Die Zeit)

http://www.zeit.de/2011/46/P-Zeitgeist

Από το Γιώργο Β. Ριτζούλη (μετάφραση επιμέλεια)

Πριν από 40 χρόνια, ο ειδικός σε θέματα Ανατολικής Ευρώπης Leo Labedz διατύπωσε τον όρο "ανταγωνισμός στην παρακμή", τον οποίο διέδωσε ο Παρισινός συνάδελφός του Pierre Hassner. Ποιος θα κατέρρεε πρώτος λόγω των εσωτερικών αντιφάσεών του, οι ΗΠΑ ή η Σοβιετική Ένωση; Την απάντηση την μάθαμε το 1991, όταν αυτοκτόνησε η Σοβιετική Ένωση. Δεν μπορούσε πια να χρηματοδοτεί την αυτοκρατορία της.
Σήμερα Αμερική και Ευρώπη κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, όχι για πρώτη φορά. Η Καταστροφή Νο 1 άρχισε το 1929 και για την Ευρώπη τέλειωσε με σχεδόν θανάσιμο τρόπο. Εδώ η κρίση έβγαλε από τα σπλάχνα της σαν εμετό τον Αδόλφο Χίτλερ, ενώ στην Αμερική γέννησε τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Η σωτηρία του Παλιού Κόσμου ήλθε από τον Νέο, η δημοκρατία θριάμβευσε. Όμως η Καταστροφή Νο 2 βρίσκει και τις 2 πλευρές του Ατλαντικού ενωμένες στην δυστυχία. Καμιά από τις δύο δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό της ή την άλλη πλευρά.
Από μια άποψη, η Αμερική τα πάει κάπως καλύτερα. Το δικό της ποσοστό στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο προϊόν, εδώ και 40 χρόνια είναι σταθερό, στο 27 % περίπου, ενώ η Ευρώπη - έκπληξη - έχασε 9 εκατοστιαίες μονάδες. Κατά τα άλλα, και οι 2 υποφέρουν από την ίδια αρρώστια: Κρίση χρέους και διακυβέρνησης. Σε όλες τις δημοκρατίες, οι πολίτες διεκδίκησαν από το κράτος περισσότερα από όσα ήταν σε θέση να δώσει, το κράτος τα έδωσε με προθυμία (και υπερηφανεύτηκε γι αυτό). Αποτέλεσμα, παντού δημόσιο χρέος γύρω στο 100 % του ΑΕΠ, λίγο πάνω ή λίγο κάτω. Παντού το κράτος δεν μπορεί να γλιτώσει από αυτό που δημιούργησε, το ίδιο και οι πολίτες του.
Γιατί όχι; "Θέλουμε όλοι να σφίξουμε λίγο τις ζώνες μας, αλλά ας αρχίσουμε από σένα". Ο καθένας θεωρεί τον εαυτό του θύμα. Ποιος είναι ένοχος;
Το πιο εύκολο είναι να προσωποποιείται η αθλιότητα: Οι τραπεζίτες, οι ακροβάτες της οικονομίας...Αυτοί όντως πλούτισαν σε τρομακτικό βαθμό. Ωστόσο ο "πατέρας κράτος" τους έστρωσε το τραπέζι. Εδώ και 30 χρόνια τρομπάριζε φτηνό ρευστό και μοίραζε χωρίς σκέψη εκλογικά δώρα. Φούσκωσε τη φούσκα των ακινήτων, όπως στην Ισπανία και Ιρλανδία, ενώ αλλού, όπως στις ΗΠΑ, εν ονόματι της "κοινωνικής δικαιοσύνης" ("ιδιόκτητο σπίτι για όλους"), σκόρπισε παντού ενυπόθηκα δάνεια, ακόμη και σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να πληρώσουν. Μόνον με τον τρόπο αυτό μπόρεσαν να φάνε μέχρι σκασμού οι "καπιταλιστές του χρηματοπιστωτικού", και μαζί μ' αυτούς ακόμη και οι Γερμανικές κρατικές τράπεζες των ομόσπονδων κρατών. Η αποτυχία του κράτους και η αποτυχία της αγοράς είναι δίδυμες αδελφές. Τις γέννησε ένα δημοκρατικό σύστημα, θαυμάσιο κατά τα άλλα, το οποίο όμως φέρεται άδικα προς το σύνολο, προς την κοινωνία, ευνοώντας το άτομο.
Ποιος θα επιστρέψει πιο γρήγορα πάλι στην επιφάνεια, ανεβαίνοντας από το βυθό της κρίσης; Θεωρητικά η Αμερική, επειδή το εκλογικό της σύστημα επιτρέπει σαφείς πλειοψηφίες, σε αντίθεση με τα Ευρωπαϊκά αναλογικά συστήματα με τους αργόστροφους κυβερνητικούς κομματικούς συνασπισμούς. Εκτός αυτού, οι μεγάλες επιχειρήσεις των ΗΠΑ έχουν μειώσει τα χρέη τους. Κάθονται πάνω σε δισεκατομμύρια ρευστότητας. Ωστόσο, όπως μας δίδαξε ο Χαίλντερλιν, "όπου υπάρχει κίνδυνος, εκεί ξεπηδά και η σωτηρία". Οι ταλαιπωρημένοι Έλληνες κατέληξαν επιτέλους σε κυβέρνηση ενότητας, με πρώτο καθήκον της να τακτοποιήσει τα οικονομικά του κράτους. Στο Βερολίνο, τουλάχιστον για ότι αφορά την Ευρωπαϊκή πολιτική, υπάρχει ήδη κυβέρνηση όλων των κομμάτων.
Όπως είχε πει ο Τσώρτσιλ για την Αμερική, ισχύει και για τη δημοκρατία το εξής: "Θα κάνει το σωστό, αλλά μόνον αφού δοκιμάσει όλα τα άλλα". 

Και ένα σχόλιο του Κ Σπυρόπουλου από το fb.

Νομίζω ότι από την εικόνα λείπει ένα κομμάτι. Επιχειρώ να το περιγράψω :Η επικράτηση των απόψεων Ρέηγκαν -Θάτσερ και μετά της πολιτικής Κολ είχε ως περίπου πλανητικό αποτέλεσμα (για τις 30 πρώτες χώρες του ΟΟΣΑ) να μειωθεί η άμεση φορολογία στα κέρδη , αλλά και στην εργασία, ΚΑΙ σε απόλυτους αριθμούς αλλά και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αν θυμάμαι καλά από ένα 38% του ΑΕΠ το1985 έπεσαν το 2010 στο 27%. Την ίδια εποχή η συμμετοχή της παραδοσιακής πραγματικής οικονομίας (της ανάπτυξης δηλαδή προστιθέμενης αξίας) υποχωρούσε έναντι του χρηματοπιστωτικού/ χρηματιστηριακού τομέα ο οποίος φορολογούνταν με κάτι επί τοις χιλίοις. Στις σχεδόν τρεις δεκαετίες οι δημόσιες δαπάνες και το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα αν δεν αυξανόταν - περίπτωση Ελλάδας Ισπανίας Ιταλίας- δεν μειώνονταν. Και οι κυβερνήσεις δανείζονταν για να καλύπτουν ένα διαρκώς μεγαλύτερο έλλειμμα. Αυτοί που έβγαλαν τρις και επειδή δεν τους φορολογούσαν οι κυβερνήσεις δάνειζαν τους κυβερνητικούς ευεργέτες τους. Και όταν οι δουλειές πήγαιναν σκατα-2007, Lieman και Σία- έρχονταν οι κυβερνήσεις είτε να κρατικοποιήσουν τις ζημιές είτε και να χώσουν εκατοντάδες δις ευρώ και δολάρια. Όλα αυτά, βέβαια, δεν αθωώνουν το εν Ελλάδι έγκλημα. Ούτε ρεφάρουν οι κυβερνήσεις αν βάλουν τώρα φόρο στις συναλλαγές. Δείχνουν, όμως, τον ορίζοντα και την έστω αναδρομική πολιτική σημασία του ευρωομόλογου απέναντι στους ιδιώτες δανειστές