Πολιτισμός, εκπαίδευση, ανάπτυξη

Ο φίλος μας εκπαιδευτικός Δήμος Χλωπτσιούδης αναζητά τη σύνδεση των αγροτικών ασχολιών της υπαίθρου με την εκπαίδευση

Δήμος Χλωπτσιούδης

απόσπασμα από το βιβλίο/μελέτη

"Τοπική Αυτοδιοίκηση, προοπτικές ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών"

Μιλώντας για το περιβάλλον μπορούμε να δούμε και την εκπαιδευτική προσέγγισή του, να αναζητήσουμε το πώς η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει και να ενισχύσει κάθε φιλοπεριβαλλοντική προσπάθεια. Έτσι, σεμινάρια, οργανωμένες εμπορικές και γεωτεχνικές εκθέσεις ιατρικά συμπόσια κι εκπαίδευση των αγροτών είναι μερικές δράσεις που δίνουν την κατεύθυνση αυτή κι επιτρέπουν τόσο στο κοινό όσο και στους επαγγελματίες να αναπτύξουν πρωτοβουλίες. Περιοχές με φυσικό κάλλος ή πάρκα αξιόλογα μπορούν να στραφούν σε επιστημονικά -και όχι μόνο- συνέδρια για τη σημασία του περιβάλλοντος στον Άνθρωπο. Παράλληλα, θα φέρουν την επιστήμη κοντά στις τοπικές κοινωνίες σε μία διαλεκτική και γόνιμη αλληλοτροφοδότηση.

Ως εκ τούτου μελέτες για τη σωστή διαχείριση του φυσικού τοπίου όχι μόνο συμβάλλουν στη σωστή χρήση του, αλλά φέρνουν και νέους επιστήμονες στην αραιοκατοικημένη ύπαιθρο. Μελέτες για την τουριστική ικανότητα ή την κτηνοτροφική, όχι μόνο συμβάλλουν στην αειφορική οικονομία ορίζοντας τις αντοχές της σε μια περιοχή, αλλά προσεγγίζουν επί της ουσίας τα ίδια τα προβλήματα της υπαίθρου θέτοντας το τοπικό μέλλον σε κεντρική θέση. Η ίδια εξάλλου, η προσέλκυση δραστηριοτήτων έρευνας και επιστημονικής ανάπτυξης είναι απαραίτητη για την παραγωγή και τη διάδοση της γνώσης και την προώθηση καινοτόμων σε όλο το φάσμα αγροτικής, διοικητικής και κοινωνικής λειτουργίας των λιγότερο ευνοημένων περιοχών[1].

Το διαδίκτυο, επιπλέον, δίνει μοναδικές ευκαιρίες επικοινωνίας και οικονομικών δραστηριοτήτων. Η ανάπτυξή του, λοιπόν, με ειδικά σεμινάρια και η επέκταση των ευρυζωνικών δικτύων μπορούν να στηρίξουν εργασίες πνευματικές, που επιτρέπουν στον εργαζόμενο να μένει σε κάποιο χωριό, και ακόμα το εμπόριο που σχετίζεται με τον τοπικό πολιτισμό ή την ιδιαίτερη τοπική αγροτική παραγωγή και κουζίνα, ή ακόμα και τη διαφήμιση τόπων περιήγησης. Σήμερα πια η ανάπτυξη της ευρυζωνικής επικοινωνίας, περιορίζει -με την οργανωμένη χρήση της- την απομόνωση της υπαίθρου.

Συμπληρωματικά, μία αυτοδιοικητική αρχή που λειτουργεί με όρους κινήματος θα πρέπει να πρωτοστατήσει για τη συνολική εκπαίδευση των κατοίκων της στη δασοπυρόσβεση, ώστε να είναι ετοιμοπόλεμοι. Ειδικοί εκπαιδευτές της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας θα μπορούσαν σε συνεργασία με κάθε παραδασικό δήμο και τους εκεί φορείς να εκπαιδεύσουν τους πολίτες -κάθε ηλικίας- για τη συμπεριφορά που πρέπει να επιδείξουν σε κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο ή ακόμα και να συμβάλλουν στην πυρόσβεση. Δυστυχώς, η εμπειρία του καυτού θέρους του 2007, έδειξε ότι οι κάτοικοι χωριών της Πελοποννήσου δε γνώριζαν καν τα σχέδια εκκένωσης ή προσφοράς βοήθειας αν και ζούσαν μέσα σε περιοχές κατεξοχήν δασικές. Το 2009 οι Αθηναίοι στα προάστια δεν ήξεραν τι να πράξουν για να σώσουν τα δάση και τις περιουσίες τους.

Ακόμα όμως και πολιτιστικές ή παιδευτικές δράσεις θα μπορούσαν να φέρουν τις παρούσες και τις νεότερες γενιές κοντά στην αειφορική λογική και πρακτική. Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις που θα δίνουν έμφαση στην αποτελεσματική χρήση των πόρων, στην εκτίμηση της φυσικής ποικιλότητας και στην υγεία των κατοίκων ως απόρροια ενός φυσικού οικοσυστήματος. Επιπλέον, μία τοπική εκπαίδευση θα βοηθούσε να γνωρίσουν οι νέοι σε βάθος τα πολιτισμικά στοιχεία τα οποία συγκροτούν τις τοπικές ταυτότητες και οι ίδιοι θα κληθούν να τα προστατεύσουν[2].

Φεστιβαλικά αφιερώματα φωτογραφίας, ζωγραφικής, μουσικής ή κινηματογράφου για ένα βιώσιμο περιβάλλον, μαθητικές καλλιτεχνικές εκθέσεις με θέμα το φυσικό τοπίο μιας περιοχής και τις αειφορικές δραστηριότητές, διδάσκουν όχι μόνο σε νέους, αλλά και στους γονείς τους. Ταυτόχρονα βέβαια, φέρνουν και μία ανανέωση στον αλλοτριωμένο πια πολιτισμό της υπαίθρου που μόνη της διασκέδαση μένει η υποκουλτούρα της τηλεόρασης και τα "φρούτα" της. Η δε αρθρογραφία ανηλίκων στο δημοτικό τύπο θα έφερνε μία επανάσταση στη λογική που οι ενήλικες αντιμετωπίζουν το φυσικό τοπίο και την τοπική κοινότητα.

Στο ίδιο πνεύμα ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται σήμερα και η ανάπτυξη της παιδείας στην ύπαιθρο. Μία παιδεία που όχι απλά θα συνδέεται με τους αγροτικούς φορείς της περιοχής, αλλά θα στηρίζει με γνώσεις και πρακτική εμπειρία τους νέους. Άλλωστε, άμεση ανάγκη του ελληνικού σχολείου είναι η σύνδεσή του με την αγορά εργασίας και η παροχή δεξιοτήτων και γνώσεων εξειδικευμένων. Ιδιαίτερα στην ύπαιθρο -με τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά που έχει κάθε περιοχή- οι δημοτικές αρχές είναι αυτές που μπορούν πολύ εύκολα να δείξουν σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα το δρόμο μιας τέτοιας εκπαιδευτικής πολιτικής, διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο. Οι νέοι των αγροτικών δήμων σήμερα πιεζόμενοι από την απέχθεια για τις αγροτικές εργασίες και ταυτόχρονα μπροστά στο φάσμα της ανεργίας και των κάτω του ορίου φτώχειας μισθολογικών απολαβών, υποχρεώνονται σε εσωτερική μετανάστευση.

Εκεί πια είναι ανάγκη να συνδεθούν οι αγροτικές εργασίες με την ίδια την παιδεία. Είναι πολύ εύκολο για τη δημοτική αρχή, που θέλει να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στο τοπικό γίγνεσθαι, να οδηγήσει στη σύναψη σχέσεων μεταξύ των αγροτικών φορέων της περιοχής και του σχολείου. Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, η αυτοδιοίκηση που βλέπει στον εαυτό της έναν ουσιώδη ρόλο, θα αναζητήσει τη συνεργασία γεωπόνων, βιολόγων, ζωολόγων και περιβαλλοντολόγων, κτηνιάτρων και αγροτών με το εκπαιδευτικό προσωπικό, ώστε η κατάρτιση να γίνεται βιωματικά και εμπεριστατωμένα. Ακόμη είναι δυνατό να παρέχεται μία εκπαίδευση διαθεματική που να αφορά και τη δασική ή τουριστική εκμετάλλευση της περιοχής με σεβασμό στη φύση.

Έτσι, όχι μόνο θα ενισχυθεί η θεματική του σχολείου, αλλά θα έρθει πιο κοντά στα καθημερινά ενδιαφέροντα των μαθητών και θα γίνει πιο ενδιαφέρουσα. Οι ίδιοι οι μαθητές θα μπορούν να αποκτήσουν δεξιότητες και γνώσεις που να συνδέονται άμεσα με το τοπικό περιβάλλον -φυσικό και κοινωνικό- ενθαρρύνοντάς τους να παραμείνουν στην ύπαιθρο, αφού θα μπορούν ευκολότερα να εργαστούν.