Η πληροφορία στην εποχή του Facebook

Η πληροφορία στην εποχή του Facebook

 Η Meg Pickard, τα κοινωνικά δίκτυα και η σχέση τους με τα παραδοσιακά μέσα

Του Χαρη Φαν Φερσεντααλ από την Καθημερινή

«Δεν είμαι γκουρού της κοινωνικής δικτύωσης. Δεν έχω τη μαγική φόρμουλα που θα κάνει τα πράγματα να δουλέψουν – κανείς δεν την έχει». Παρ’ όλες τις ταπεινές της διακηρύξεις, η άφιξη της Meg Pickard στην ηλεκτρονική έκδοση της Guardian ως υπεύθυνης του digital engagement (νεολογισμοί όπως αυτός είναι δύσκολο να μεταφραστούν στα ελληνικά και κατά κάποιο τρόπο περιττό, αφού, όπως λέει και η ίδια, έχουν εξαιρετικά μικρό προσδόκιμο ζωής) είδε τον αριθμό των επισκεπτών του βρετανικού ειδησεογραφικού site να εκτοξεύεται στα 37 εκατομμύρια τον μήνα.

Με σπουδές στην κοινωνική ανθρωπολογία (πέρασε κάποια χρόνια κάνοντας εθνολογική έρευνα στην ορεινή Βολιβία), η Pickard εγκατέλειψε τον ακαδημαϊκό χώρο για τα λαμπρά φώτα του Ιντερνετ πριν από μια δεκαετία και βάλε, για να εργαστεί σε υποσχόμενες startups αλλά και γίγαντες όπως η AOL.

Η Pickard βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα προσκεκλημένη του British Council για μια ομιλία με θέμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media). Παράλληλα, μίλησε στην «Κ» για το πώς η πληροφορία παράγεται, διαμοιράζεται και καταναλώνεται στην εποχή του YouTube, του Facebook και του Twitter – και τι σημαίνει αυτό για τα παραδοσιακά μέσα.

– Νομίζετε πως τα παραδοσιακά μέσα μπορούν να επιβιώσουν χωρίς να αγκαλιάσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

– Νομίζω πως μπορούν. Αλλά θα είναι μια πολύ μοναχική ύπαρξη. Σε μια εποχή που ο κόσμος διαβάζει, αντιδρά και μοιράζεται όλο αυτό το υλικό που βγάζεις προς τα έξω, θα είναι μάλλον παράδοξο να γυρίσεις την πλάτη. Οπότε, ακόμα και αν ως ειδησεογραφικός όμιλος έχεις επιλέξει να μην είσαι στο Facebook, λογικά θα θέλεις ο κόσμος να μπορεί να μοιράζεται το περιεχόμενό σου στο Facebook. Ακόμη και αν δεν είσαι στο Twitter, θα πρέπει να είσαι ενθουσιασμένος αν οι άλλοι συζητούν, προωθούν και μοιράζονται το περιεχόμενό σου στο Twitter. Νομίζω μπορούμε να κάνουμε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στην ενεργητική χρήση των social media και την αποδοχή της κοινωνικής δραστηριότητας που αναπτύσσεται γύρω από ένα site. Το βασικό ερώτημα είναι: έχει website η εφημερίδα σου; Υπάρχουν χρήστες που μοιράζονται το περιεχόμενό σου; Αν η απάντηση είναι «ναι», τότε βασικά είσαι ήδη χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή, τέλος πάντων, τα Μέσα αυτά επηρεάζουν την επιχείρησή σου. Συνεπώς, μια σύντομη απάντηση στην ερώτησή σας είναι: ναι, μπορούν να επιβιώσουν, αλλά αν αναλογιστούμε ότι αυτό που θα μετράει στο μέλλον δεν θα είναι τόσο η κυκλοφορία αλλά το φάσμα της επιρροής και η διαδραστικότητα, τότε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν μόνο να βοηθήσουν.

Συμπληρώματα

– Μήπως υπερεκτιμούμε τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης;

– Ο κόσμος μιλάει για πράγματα όπως η συμμετοχική δημοσιογραφία (participatory journalism) ή η δημοσιογραφία των πολιτών (citizen journalism). Αλλά αν φαντάζεστε πως αυτά θα πάρουν τη θέση των παραδοσιακών μέσων, μάλλον το αντιλαμβάνεστε λάθος. Τα social media είναι συμπληρώματα, όχι υποκατάστατα. Δεν λένε την είδηση για εμάς, απλώς μας βοηθούν να την εντοπίσουμε.

– Γράψατε πρόσφατα στην Guardian ένα άρθρο, διατυπώνοντας δημοσιογραφικούς κανόνες για τα social media. Νομίζετε πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας υποχρεώνουν να διατηρούμε πολλαπλές ταυτότητες;

– Οχι, απλώς μας υποχρεώνουν να είμαστε ξεκάθαροι για το ποια ταυτότητα χρησιμοποιούμε σε κάθε περίπτωση. Γι’ αυτό και παρατηρούμε όλο και περισσότερους δημοσιογράφους ή και εργαζόμενους γενικότερα να βάζουν disclaimer (αποποίηση ευθυνών) στο blog ή στο Twitter τους, λέγοντας πως οι απόψεις τους δεν εκφράζουν τις απόψεις του εργοδότη και πάει λέγοντας. Eνας καλός δημοσιογράφος δεν είναι ρομπότ. Eνας καλός δημοσιογράφος είναι αυτός που μπορεί να εμπνέεται απ’ όλες τις πληροφορίες, τον ενθουσιασμό και τα ενδιαφέροντά του και παρ’ όλ’ αυτά να λέει κάτι με τρόπο ακριβή και χρήσιμο – και όχι κάποιος που βγάζει συνέχεια το ίδιο πράγμα επειδή τυχαίνει να είναι οπαδός της Manchester United. Αυτό είναι απλώς κακή δημοσιογραφία.

Ο online ακτιβισμός

– Εταιρείες, όπως η Google και η Facebook, έχουν δεχθεί κριτική για τη διαχείριση προσωπικών δεδομένων.

– Νομίζω πως η Google, ιδίως στο θέμα του Buzz, διδάχτηκε πως το ότι έχεις την τεχνική δυνατότητα να κάνεις κάτι, δεν σημαίνει πως πρέπει και να το κάνεις. Ο κόσμος νοιάζεται για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και είναι ανησυχητικό όταν εταιρείες παίρνουν ελευθερίες με τις πληροφορίες που τους έχουμε εμπιστευθεί. Η περίπτωση του Facebook είναι λίγο διαφορετική. Πρόσφατα έλαβα ένα προσκλητήριο γάμου, που στο κάτω μέρος έγραφε: «Τραβήξτε όσες φωτογραφίες θέλετε, αλλά παρακαλούμε μην τις ανεβάσετε στο Facebook». Το site διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει στο μέλλον ό,τι υλικό ανεβάσεις – και εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα.

– Δεν βρίσκετε πως ο online ακτιβισμός τύπου απελευθερώστε-το-Θιβέτ-με-ένα-κλικ είναι επιφανειακός;

– Οντως, είναι εύκολο να κάνεις «like» σε κάτι, αλλά πολύ πιο δύσκολο να εμπλακείς ενεργά. Νομίζω πως όσοι προωθούν κάποιο σκοπό online, πρέπει να δουλέψουν σκληρότερα για να εμπλέξουν τον κόσμο ουσιαστικά και κάποιες εταιρείες, όπως η Διεθνής Αμνηστία, έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά σε αυτόν τον τομέα.

Η τεχνολογία δεν φταίει

– Πολλοί γκρινιάζουν πως η μάζα των tweets και Facebook feeds ξεχειλίζουν από ναρκισσισμό. Θεωρείτε πως τα social media καλλιεργούν τον ναρκισσιστικό εαυτό μας ή αποτελούν απλώς μια διέξοδο για τον ναρκισσισμό εκεί όπου ήδη υπάρχει;

– Νομίζω πως οι νάρκισσοι θα βρίσκουν πάντα διεξόδους για τον ναρκισσισμό τους. Αν είσαι νάρκισσος, θα βρεις πάντα έναν τρόπο να πλασάρεις τον εαυτό σου, είτε είσαι στο λεωφορείο είτε στο Twitter. Νομίζω πως το Twitter μπορεί να είναι χρήσιμο – το ζήτημα είναι να βρεις το σήμα μέσα στον θόρυβο. Μέσα σε χίλια tweets, πώς θα διαβάσεις το tweet που πραγματικά σε αφορά; Αυτό είναι, εν μέρει, θέμα διαχείρισης. Βλέπω κρατάς μια ωραία φωτογραφική μηχανή. Αλλοι θα τη χρησιμοποιούσαν για να βγάλουν άπειρες φωτογραφίες του εαυτού τους και να τις ανεβάσουν στο Facebook. Το θέμα είναι τι κάνεις με την τεχνολογία. Η τεχνολογία από μόνη της δεν φταίει. Οι άνθρωποι φταίνε.

– Δηλαδή, πιστεύετε πως η τεχνολογία είναι αξιακά ουδέτερη, απλώς ένα εργαλείο;

– Οχι, δεν νομίζω πως η τεχνολογία είναι κενή αξιών. Είναι δυνατότητα και μας εμπνέει να κάνουμε πράγματα. Δεν πρέπει να κατηγορούμε την τεχνολογία για τις ανθρώπινες αδυναμίες.