Ήρθε ο καιρός να λειτουργήσει η σχολική κοινότητα

Την εποχή του ΔΝΤ και της περιστολής εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων μιλάμε για αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας; Προφανώς, αλλιώς ας περιμένουμε να πεθάνουμε μοιραίοι, δειλοί και άβουλοι αντάμα. Ειδάλλως, ας επαναστατήσουμε, ας ανατρέψουμε με τη βία το υπάρχον καθεστώς και ας επιβάλλουμε την επαναστατική κυβέρνηση που ξέρει που βρίσκονται τα λεφτά και τον τρόπο για να τα πάρει και να τα μοιράσει. Όσο λοιπόν δεν πέφτει στο τραπέζι πρόταση για αληθινό πόλεμο, δεν έχουμε παρά να δουλέψουμε. Τώρα  κάτι μυξοκλάματα και παράπονα και «να πληρώσει η πλουτοκρατία», αφήστε τα για την δήθεν Αριστερά.

Ας αυτοοργανωθούμε οριζόντια, πλάγια και κατακόρυφα και ας σώσουμε τον τόπο μας, το ψωμί μας, τα παιδιά μας. Η υπουργός Τουρισμού, για παράδειγμα, είτε κούκλα είτε μουστόγρια, δεν πρόκειται να καθορίσει την τουριστική μας κίνηση. Πολύ απλά γιατί δεν ξέρει πως, ούτε και τη νοιάζει. Ας οργανωθούν οι ξενοδόχοι και οι ρουμτουλέτηδες, ας διαφημιστούν, ας κάνουν το προϊόν τους ελκυστικό και ας το πουλήσουν μόνοι τους. Από το πολιτικό προσωπικό, κίτρινο, πράσινο, κόκκινο ή μπλε δεν έχουν να περιμένουν τίποτα.

Αυτοοργάνωση. Ας δουλέψουμε για μας και όχι για κανένα αφεντικό.

Στο σχολείο, στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο, ήρθε η ώρα να δουλέψουμε πραγματικά. Να ορίσουμε στόχους, να καθορίσουμε δράσεις, να μοιράσουμε καθήκοντα, να ελέγξουμε την εφαρμογή τους και στο τέλος να αξιολογήσουμε όλοι μαζί το έργο μας.

Μετά θα ανεβάσουμε τα συμπεράσματά μας στο διαδίκτυο και θα ανταλλάξουμε τις εμπειρίες μας με συναδέλφους από άλλα σχολεία. Με όλον τον κόσμο. 

Στο τέλος θα είμαστε σοφότεροι. Θα έχουμε ασκήσει εμείς την κοινωνική πολιτική που δεν ασκεί η κυβέρνηση, θα έχουμε εμείς βοηθήσει εμάς τους ίδιους να γίνουμε παραγωγικοί, τους μαθητές να γίνουν καλύτεροι, την κοινωνία να νιώσει ασφαλής από τη δική της δράση και όχι από τις επιλογές του κάθε κυβερνώντα.

Κάπως έτσι φαντάζομαι τη λεγόμενη αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας. Απέναντι σ’ ένα πιλοτικό πρόγραμμα, έχεις όλες τις δυνατότητες να προτείνεις ή και να επιβάλλεις λύσεις. Σιγά μην έχουν στο υπουργείο, σαφή εικόνα για το τι θέλουν. Αν είχαν δεν θα είχαμε πιλοτικό πρόγραμμα, αλλά νόμο του κράτους.

Το πιλοτικό πρόγραμμα δεν ευτύχησε να έχει την αποδοχή της εκπαιδευτικής κοινότητας. Και δεν είναι, η κύρια αιτία, η πολεμική που άσκησε εναντίον του η συνδικαλιστική ηγεσία και η βαθιά συντηρητική «Αριστερά». Είναι το καθεστώς λειτουργίας της κάθε σχολικής μονάδας που αποτελεί άγονο περιβάλλον για οποιαδήποτε οργάνωση, καινοτομία, έλεγχο και μέτρηση στα σχολεία. Είναι ο φόβος των δασκάλων μπροστά στο καινούργιο.

Το σχολικό καθεστώς, διαθέτει κάθε είδους μηχανισμό για την τήρηση της γραφειοκρατίας. Τα μισθολογικά παρακολουθούνται αυστηρά, οι μεταθέσεις, αποσπάσεις, τοποθετήσεις και οι ανάλογες «διευκολύνσεις» γίνονται νομότυπα, τα υλικά παραλαμβάνονται με όλα τα παραστατικά, διαβιβαστικά πηγαινοέρχονται, οι απουσίες καταγράφονται, οι βαθμοί περνάνε σε χίλιες δύο καρτέλες και πρωτόκολλα.

Το μόνο που δεν ελέγχεται είναι τι κάνει ο κάθε δάσκαλος μέσα στην τάξη. Α! εκεί υπάρχει το άβατον.

Ο δάσκαλος στην τάξη είναι ο απόλυτος άρχοντας. Η μόνη υποχρέωση που έχει είναι να γράφει σε ένα άθλιο βιβλίο ύλης την παράγραφο του βιβλίου που δίδαξε. Να τη γράφει, χωρίς να σημαίνει ότι τη δίδαξε κιόλας. Για το πώς τη δίδαξε ούτε λόγος να γίνεται. Από κει και μετά κανείς δεν ξέρει εκτός από τους μαθητές που έμειναν ξύπνιοι και αυτόν, τι συνέβη για μια ώρα μέσα στην τάξη. Ούτε έχει χρέος να δώσει αναφορά γι’ αυτό. Εννοείτε ότι κανείς μηχανισμός δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη επιστημονική του, πόσο μάλλον την παιδαγωγική του επάρκεια. Από τη στιγμή που έχει πτυχίο και διορίστηκε νόμιμα έχει δια βίου όλα τα προσόντα και την άδεια να κάνει ότι θέλει. Δεν έχω διάθεση να αμφισβητήσω τα προσόντα κανενός. Όμως, χωρίς συνεχή επιμόρφωση και μετεκπαίδευση, χωρίς στοιχειώδη έλεγχο από κανένα πως διασφαλίζεται η κοινωνία ότι ο εκπαιδευτικός λειτουργός, λειτουργεί ορθά και δεν σαχλαμαρίζει; Και τι γίνεται με αυτούς που έχουν τα τυπικά προσόντα, αλλά δεν κάνουν για δάσκαλοι; Με αυτούς που βαριούνται, με αυτούς που δεν θέλουν; Ποια τυπική διαδικασία υπάρχει όταν μια τάξη δεν αποδέχεται ένα δάσκαλο; Καμιά. Ποιος είναι ο ρόλος του σχολικού συμβούλου; Ουσιαστικά και τυπικά κανένας.
Εγώ ο δάσκαλος:

Προφανώς και είμαι αυστηρός αξιολογητής των μαθητών μου και τους επιτιμώ όταν αδιαφορούν και δεν διαβάζουν.

Προφανώς και εξανίσταμαι όταν το πανεπιστήμιο στο οποίο φοιτά το παιδί μου δεν αξιολογείται, διότι το πτυχίο του, στο οποίο εγώ επενδύω, υποβαθμίζεται.

Προφανώς και οργίζομαι όταν τα νοσοκομεία δεν αξιολογούνται, γιατί εκεί μέσα μπαίνω για να με θεραπεύσουν.

Προφανώς και κρίνω καθημερινά του άχρηστους πολιτικούς.

Προφανώς και απορώ που η δασκάλα του παιδιού μου στο διπλανό σχολείο κάνει λάθη και πάω και διαμαρτύρομαι γιατί δεν τέλειωσε την ύλη.

Προφανώς και αξιολογώ τον διευθυντή του σχολείου και σχολιάζω την ανεπάρκεια του συναδέλφου χαμηλόφωνα.

Από εμένα όμως πως τολμούν να ζητούν προγραμματισμό, έλεγχο και εσωτερική ή εξωτερική αξιολόγηση; Αφού είμαι ο τέλειος, τι να αξιολογήσω, τον Θεό;   

Αλλά και έτσι να μην είναι, τέτοιες συλλογικές διαδικασίες απαιτούν και κάποιο κόπο και κάποιο χρόνο εκτός του ατομικού ωραρίου, και δεν είναι εποχές για να χαζολογάμε στο σχολείο. Έχουμε και δουλειές. Δεκτόν.

Άσε που τα όποια στοιχεία συλλεχθούν μπορεί κάποιος, κάποτε, να τα χρησιμοποιήσει εναντίον μου.  Να συνδέσει το μισθό μου με την επίδοση των μαθητών μου, που λέει και το ΠΑΜΕ. Στην Ελλάδα ζούμε, ποιος ξέρει τι γίνεται αύριο; Δεκτόν.

Όμως το δημόσιο σχολείο πεθαίνει κάθε μέρα, και το παιδί σου φοιτά στο ίδιο δημόσιο σχολείο, που εσύ δουλεύεις. Δεν λυπάσαι τον εαυτό σου τουλάχιστον; Εσύ δεν είσαι που πληρώνεις φροντιστήρια και ιδιαίτερα από την Α γυμνασίου για να καλύψεις την αδυναμία του σχολείου να δώσει με επάρκεια ακόμα και αυτήν την τυποποιημένη γνώση; Εσύ δεν είσαι και μάλιστα το πιο σημαντικό μέλος αυτού του ήδη νεκρού οργανισμού; Τότε απαράδεκτον.

Πριν από 40 χρόνια πήγαινες στο φροντιστήριο μόνο στην τελευταία τάξη, με μια αχανή εξεταστέα ύλη, για να μπεις στα ΑΕΙ, εκτός και αν είχες μαθησιακά προβλήματα. Πριν 30 χρόνια το φροντιστήριο κατέβηκε σε όλο το λύκειο. Πριν 20 χρόνια πήγε και στην Γ γυμνασίου. Πριν από 10 χρόνια πήγε σε όλο το γυμνάσιο. Σήμερα αγγίζει και το Δημοτικό και κατεβαίνει. Τα παιδιά παίρνουν τις όποιες γνώσεις μόνο από το φροντιστήριο. Ας το παραδεχτούμε. Το σχολείο είναι απλώς μια τυπική διαδικασία. Ακόμα και στα ιδιωτικά το ίδιο περίπου συμβαίνει, εκτός εξαιρέσεων. Με τη σημερινή οργάνωση του σχολείου είναι πολύ δύσκολο να δουλέψει κάποιος και να αποδώσει. Εκτός και αν είναι θαυματοποιός και σας πληροφορώ ότι, τέτοιοι, υπάρχουν αρκετοί και φαίνονται. Γιατί;

Σίγουρα πριν φτάσεις να ζητήσεις ευθύνες από τον δάσκαλο θα συναντήσεις πληγές που χαίνουν. Ποιες είναι;

- Έλλειψη εθνικού στόχου για το τι θέλουμε από την βασική και μέση εκπαίδευση.

- Αποτυχημένα αναλυτικά προγράμματα, ύλη πολλή και άχρηστη, επικαλύψεις, λάθος δομή.

- Σχολικά βιβλία για γέλια, αδύνατον να διαβαστούν και να κατανοηθούν από μαθητές.

- Εποπτικά μέσα διδασκαλίας άλλων εποχών, όταν έχεις την τύχη και υπάρχουν.

- Κτήρια - φυλακές, απρόσωπα, βρώμικα,  κατεστραμμένα, ακατάλληλα.

Όμως έχεις ένα σχολείο, ένα σύνολο ψυχών, έχεις μια ύλη, λίγα μέσα, αλλά έχεις τη γνώση και μπορείς να την περάσεις, έχεις τον τρόπο;

Αν δεν τον έχεις κάτσε και μελέτησε, ρώτα αυτόν που ξέρει, βάλε λίγο διάλογο στη ζωή σου, θέλησε να εκτεθείς, να πεις δεν ξέρω, να ακούσεις, να μάθεις. Κανείς δεν σου επιβάλλει ούτε καν χαλαρό πλαίσιο για το τι θα κάνεις. Η εξουσία σιχαίνεται να ασχολείται με την ουσία της εκπαίδευσης, την θεωρεί αντιπαραγωγική. Η εξουσία έχει σπουδάσει στο κολέγιο ή στο εξωτερικό, δεν έχει βιώσει, δεν καταλαβαίνει, δεν θέλει να δώσει πραγματική παιδεία. Και τώρα που προτείνει την αυτοαξιολόγηση, μάλλον θα αρκεστεί σε ποσοτικά, τυπικά, στοιχεία δεν θα επιμείνει στην ουσία.

Εσύ όμως είσαι ο δάσκαλος του γένους. Είσαι λειτουργός, αυτό δεν λες; Πάρε λοιπόν την ευκαιρία που σου δίνει η εξουσία και απέκτησε την ισχύ που ονειρεύεσαι.

Ας βγούμε από τη μιζέρια μας και ας νικήσουμε τους φόβους μας.

Ας δουλέψουμε συλλογικά και ας εμπνεύσουμε τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο.

Ας οργανώσουμε την ύλη που θα διδάξουμε κατά ειδικότητα και τάξη, συλλογικά.

Ας φτιάξουμε ένα χρονοδιάγραμμα για να το τηρήσουμε, για να προλάβουμε να κάνουμε αυτά που πρέπει με την ανάλογη βαρύτητα. Δεν είναι ανάγκη να τα κάνουμε όλα, ας κάνουμε αυτά για τα οποία θα έχουμε συμφωνήσει.

Ας φτιάξουμε, σημειώσεις, φύλλα εργασίας, πειραματικές διατάξεις, προβολές, διαδικτυακές δράσεις που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε πιο ελκυστική και ωφέλιμη τη δουλειά μας.

Ας σχεδιάσουμε τον τρόπο διδασκαλίας από κοινού με τους συναδέλφους. Ας κάνουμε το μάθημα χαλαρό αλλά και  ουσιώδες, φροντιστηριακό, όχι τυποποιημένο, όχι στεγνό.

Ας κάνουμε τους μαθητές κοινωνούς της όλης προσπάθειας.

Ας αξιοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες. Αν δεν ξέρουμε εμείς ξέρει ο νεώτερος συνάδελφος.

Ας μιλήσουμε με τους γονείς και τους μαθητές μας για την ουσία της εκπαίδευσης.

Ας οργανώσουμε από κοινού εκδηλώσεις, επισκέψεις και εκδρομές που θα έχουν, για κάθε χρονιά, ένα θέμα και ένα στόχο, που από κοινού θα έχουμε επιλέξει.

Αν χρειάζονται λεφτά και λείπουν, ας τα αναζητήσουμε στο Δήμο, στην κοινότητα, παντού, προκειμένου να γίνει η δουλειά.

Ας ελέγχουμε τις δράσεις μας κάθε μήνα και ας τις αξιολογούμε.

Ας ανεβάσουμε τη δουλειά μας, μαζί με τα παιδιά, σε blog του σχολείου μας, απ’ όπου ο καθένας μπορεί να τη δει και ας δεχτούμε την κριτική, ας συζητήσουμε.

Ας φέρουμε τη δημοκρατία μέσα στο σχολείο, τη συμμετοχική δράση και την αλληλεγγύη.

Αν γίνουν κάποια από αυτά το σχολείο θα αρχίσει να αλλάζει. Η δράση μας θα έχει συνέπειες, θα γίνει από μόνη της δύναμη πραγματικής ανατροπής. Γονείς και μαθητές θα νιώσουν ότι κάτι άλλο συμβαίνει, θα σταθούν και θα στήσουν αυτί, θα μας ακουμπήσουν.

Τα παιδιά μας είναι οι μαθητές και οι γονείς τους είμαστε εμείς οι δάσκαλοι. Αξίζει να το παλέψουμε.