Αλήθειες που πονάνε για τις δημόσιες δαπάνες και το χρέος, του Γ. Προκοπάκη

του Γιώργου Προκοπάκη

1. για τις δημόσιες δαπάνες

Ανάλυση της εκτέλεσης των προϋπολογισμών των ετών 2002-2009[1] (τα χρόνια του ευρώ), όσον αφορά τις πρωτογενείς δαπάνες, αναδεικνύει τα παρακάτω.

1.      Σύνολο πρωτογενών Δαπανών, αύξηση 115%   (€27.3 → €58.8 δισ)

2.      Δαπάνες μισθοδοσίας Δημοσίου, αύξηση 66%   (€11.2 → €18.6 δισ)

3.      Δαπάνες συντάξεων Δημοσίου, αύξηση 97%      (€3.36 → €6.61 δισ)

4. Επιχορηγήσεις Ταμείων/ΔΕΚΟ[2], αύξηση 277%     (€5.52 → €20.8 δισ)

Ενώ για μισθοδοσία και συντάξεις τα κονδύλια στις πρωτογενείς δαπάνες ανταποκρίνονται στο σύνολο των σχετικών δαπανών, στις δαπάνες επιχορηγήσεων δεν συμπεριλαμβάνονται καταβολές για χρέη (ευθείες ή με ομόλογα), κάλυψη κατάπτωσης εγγυήσεων, κλπ. Το σύνολο δαπανών μισθοδοσίας, συντάξεων, επιχορηγήσεων αποτελεί το 74% (2002) έως 78% (2009) του συνόλου των Πρωτογενών Δαπανών. Η εξέλιξη παρουσιάζεται παρακάτω.

Το διάγραμμα δείχνει πολλά. Πέραν του παραλογισμού επέκτασης του δημοσίου (κόστος μισθοδοσίας) με ρυθμούς υπερδιπλάσιους της ανάπτυξης και της χαμένης ευκαιρίας με την (έστω περιορισμένη) μεταρρύθμιση Γιαννίτση (μεγάλη κατάκτηση του κινήματος η απόκρουση!), η προφανής ανάγνωση είναι ότι η ελληνική οικονομία δούλευε επί μια δεκαετία για να ενισχύει το πελατειακό κράτος, για να συντηρεί τα Ταμεία[3] και τις ΔΕΚΟ.

[1]           Θα είχε ενδιαφέρον η ανάλυση και του 2010. Δυστυχώς, άλλαξε άρδην το reporting και για να υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία απαιτείται η καταφυγή σε κωδικούς χρεώσεων. Άλλη φορά!

[2]           Για την κατανομή των επιχορηγήσεων μεταξύ Ταμείων και ΔΕΚΟ απαιτείται μεγαλύτερη ευκρίνεια των data – πάλι κωδικοί χρεώσεων. Η εκτίμησή μου (βασισμένη στα πιο ευκρινή στοιχεία του 2010) για την κατανομή τα τελευταία χρόνια είναι Ταμεία/ΔΕΚΟ περίπου 55/45

[3]           Οι επιχορηγήσεις του Δημοσίου προς τα Ταμεία (κάπου €11 δισ το 2009) “απλώς συμπληρώνουν” το 44% επί της μισθοδοσίας της εισφοράς εργαζομένων (16%) και εργοδοτών (28%).

2. για την εξέλιξη του χρέους

Μόλις δημοσιοποιήθηκε το Δελτίο Δημοσίου Χρέους Μαρτίου 2011. Το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης έφθασε αισίως τα 354.5 δισ (με διαθέσιμα 13.5, «καθαρό» 341 – έναντι χρέους 340.3, διαθέσιμα 7.2, «καθαρό» 333.1 στο τέλος του 2010). Τα διαθέσιμα είναι υψηλά («νόρμα» 7 δισ), για να καλυφθεί το ομόλογο λήξεως 18/5. Η εξέλιξη του χρέους από το 2008 φαίνεται στο σχήμα.

Κόκκινο είναι το χρέος, μπλε διορθωμένο κατά τα διαθέσιμα και κίτρινο διορθωμένο κατά τα διαθέσιμα και τόκους (δηλ, πώς θα ήταν αν δεν χρειαζόταν να πληρωθεί ούτε ευρώ τόκος από το 2007). Είναι σαφές από το σχήμα ότι από τον Ιούνιο 2008 μέχρι σήμερα δεν έχει αλλάξει πρακτικά τίποτε. Όλα τα μέτρα πάνε για να συντηρούν το αντιπαραγωγικό κομμάτι, τις μαύρες τρύπες που ζητούν όλο και περισσότερα για να συντηρηθούν.

Ενδιαφέρον έχει η σύγκλιση των καμπυλών κατά την τελευταία περίοδο διαχείρισης Αλογοσκούφη και στο τέλος του 2009. Στη μεν πρώτη περίπτωση φαίνεται ως προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης, στη δε δεύτερη ότι η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ακολούθησε ακριβώς την ίδια πορεία και το υποτιθέμενο νοικοκύρεμα έγινε αναλώμασι διαθεσίμων,

Το ενδιαφέρον είναι ότι τα σημεία ασυνέχειας (jumps) του Q2 2009 και Q3 2010 (μπλε και κίτρινη καμπύλες) δεν «υποστηρίζονται» από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού. Δεδομένου ότι, στην εκτέλεση του προϋπολογισμού εγγράφονται όταν αναλαμβάνεται η υποχρέωση, κατά πάσα βεβαιότητα σε αμφότερες τις περιπτώσεις έχουμε συμμάζεμα των Greek Statistics - καταβολές για παλιότερα ή κρυμμένα χρέη. Δηλαδή, ο Παπαθανασίου έκανε τη βρωμοδουλειά να συμμαζέψει τις αλχημείες του Αλογοσκούφη (ο οποίος φαίνεται δημοσιονομικά «σοβαρός») ή και παλιότερες. Το ξεκαθάρισμα έγινε (αν έγινε!) το Q3 2010 με τους πρώτους ελέγχους της Τρόικα.

Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται ο δείκτης ΥΣΒ (Υπουργέ, Σε Βλέπουμε!) με μονάδα μέτησης δισ €. Ο δείκτης είναι το ισοζύγιο:

ΥΣΒ =   [(Χρέος Τέλους Τριμήνου) - (Χρέος Αρχής Τριμήνου)]

- [(Διαθέσιμα Τέλους Τριμήνου) - (Διαθέσιμα Αρχής Τριμήνου)]

- [(Έλλειμμα Εκτέλεσης Τακτικού Προϋπολογισμού Τριμήνου)]

Εάν είναι θετικός, σημαίνει ότι κατά το τρίμηνο «τακτοποιήθηκαν» παλαιότερες υποχρεώσεις. Εάν είναι αρνητικός, σημαίνει ότι υποχρεώσεις του τριμήνου μεταφέρθηκαν προς μελλοντική «τακτοποίηση». Είναι το αντίστοιχο του ελεγκτή του ΣΔΟΕ που κοιτάει τα βιβλία, το ταμείο και την κίνηση του λογαριασμού!

Βλέπουμε λοιπόν πώς δούλεψαν τα Greek Statistics. Ο Αλογοσκούφης (με την επιφύλαξη ότι μπορεί να είχε «υπόλοιπα» από την εποχή Σημίτη – δύσκολο, λόγω απογραφής), ενώ στη διαχείριση του χρέους φαίνεται μάλλον καλός, στην πραγματικότητα έσπρωχνε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί. Ο καημένος Παπαθανασίου ήταν συν/πλην «διαχειριστής». Με την εκλογή του ο Παπακωνσταντίνου μετέθετε συνεχώς και συνεπώς το πρόβλημα στο μέλλον (μπορεί να επικαλεσθεί το έκτακτο της κατάστασης). Μέχρι που ήλθε η Τρόικα και τους συμμαζεύει σιγά-σιγά.

Η απλότητα του δείκτη αφαιρεί το άλλοθι της άγνοιας από οποιονδήποτε. Μέσα σε 50 το πολύ μέρες από την (ημερολογιακή) λήξη τριμήνου και οι γάτες μπορούν να έχουν ψυλιαστεί τι έγινε. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί έβρεχε κατάπληκτους το φθινόπωρο του 2009!

Με την επιφύλαξη ότι δεν γνωρίζουμε τι «μπήκε» στη γραμμή με το τέλος του 2007, στην περίοδο των τριών ετών το σύστημα κληροδοτεί επί πλέον χρέος (ας πούμε οφειλές προς την αγορά) 5.8 δισ. Εντυπωσιακή η σύμπτωση με τις ανακοινώσεις φορέων ότι τα φέσια της κυβέρνησης στην αγορά έχουν φθάσει τα 6 δισ. Το επί πλέον χρέος που είχε κληροδοτήσει ο Παπαθανασίου στον Παπακωνσταντίνου ήταν 6.7 δισ.

Επιστρέφοντας στο πρώτο σχήμα και στην «ελεύθερη τόκων» καμπύλη, βλέπουμε ότι δυστυχώς, οι θυσίες πάνε χαμένες. Σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι, η Τρόικα έβαλε μια τάξη, αλλά η μέχρι τώρα διαχείριση της κυβέρνησης το μόνο που κατάφερε είναι να αντιστρέψει τις δικές της αστοχίες διαχείρισης των πρώτων οκτώ μηνών (μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες δικαιολογίες, όπως και για κάθε προηγούμενο) και να μπαλώσει μια τόση δα τρυπούλα 900 εκατ. Ο πραγματικός αγώνας ξεκίνησε τον Ιανουάριο 2011 και φαίνεται να έχει χαθεί από τα αποδυτήρια.

Μπορεί βέβαια να σημαίνει ότι η παρτίδα ήταν ήδη χαμένη το Μάη του 2010 και να μην έπρεπε ούτε καν να επιχειρηθεί η σωτηρία. Πλην όμως, κάποιος (η κυβέρνηση) ανέλαβε να τη σώσει με μαξιλάρι το 45% ενός ΑΕΠ (συνολικά στην τριετία) των δανείων της Τρόικα. Η ευκαιρία του κολοσσιαίου δανείου αφαιρεί κάθε δικαιολογία και χρέωση “στον προηγούμενο”. Παρά τη συνδρομή των τεχνοκρατών της Τρόικα, τα στοιχεία δείχνουν ότι η διακυβέρνηση είναι πολύ – πάρα πολύ – κατώτερη των περιστάσεων. Η ακυβερνησία που ζούμε είναι εγκληματική.