Eξοδος από την κρίση σε οκτώ βήματα

από το Βήμα ( 30/06/2011)


Οι Financial Times Deutschland αναλύουν σε άρθρο τους την ελληνική κρίση χρέουςπου έχει τον τίτλο «Eξοδος από την κρίση σε οκτώ βήματα»:

1) Παροχή εγγυήσεων – Κατ’ αρχάς να κερδίσουμε χρόνο: Τέρμα με τις υπό όρους εγγυήσεις, οι οποίες προκαλούν στις αγορές συνεχώς μόνο νέο πανικό. Αυτό μπορεί να μοιάζει ηθικά απαράδεκτο, αλλά θα ήταν καλύτερο από οικονομικής και δημοσιονομικής απόψεως: Μία σαφής εγγύηση θα σταματούσε την ακριβή διαρκή εικοτολογία για το αν και πότε η Ελλάδα θα χρειαστεί ένα «κούρεμα» χρέους. Οδήγησε σε όλο και υψηλότερα spread για τα ελληνικά ομόλογα και όξυνε την κρίση. Πρότυπο θα μπορούσε να αποτελέσει η εγγύηση των καταθέσεων μετά το σοκ της Lehman, που σταμάτησε και τότε τον αρχικό πανικό. Ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος της Bundesbank Axel Weber, o οποίος το 2010 ήταν αντίθετος με την αγορά ελληνικών κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, ζητά τώρα εγγυήσεις για το σύνολο του χρέους. Αποτέλεσμα: Τα spread θα μειωθούν και μαζί και το βάρος των επιτοκίων για την ελληνική κυβέρνηση.

2) Τέλος στα τιμωρητικά επιτόκια – Φτηνότερο χρέος: Μέχρι τώρα η Ελλάδα πρέπει να πληρώνει τιμωρητικά επιτόκια για τα δάνεια, τα οποία λαμβάνει ως βοήθεια από τη Γερμανία και άλλα κράτη της ΕΕ. Αυτό στοχεύει στο να τρομάξει εν δυνάμει μιμητές της Ελλάδας ως προς την υπερχρέωση, αλλά κυρίως δυσκολεύει τη μείωση του χρέους. Στο μεταξύ βέβαια, τα επιτόκια μειώθηκαν ήδη μια φορά Θα ήταν καλύτερα να απαιτηθούν από την Ελλάδα το πολύ τα επιτόκια, που πρέπει να πληρώνει η Γερμανία για την αναχρηματοδότησή της, συν τα λειτουργικά έξοδα. Επιπλέον θα ήταν δυνατή η παράταση της αποπληρωμής των τόκων, προκειμένου να δρομολογηθεί η μείωση του χρέους. Μετά μπορεί να αναπτυχθεί μια ιδιαίτερη δυναμική. Για τη βιωσιμότητα του χρέους είναι αποφασιστικής σημασίας η σχέση οικονομικής ανάπτυξης και επιτοκίων. Όσο χαμηλότερα είναι τα επιτόκια, τόσο γρηγορότερα έρχεται η ανάπτυξη.

3) Επίτευξη δυναμικής – Εξυπνότερες μεταρρυθμίσεις: Χωρίς δομικές μεταρρυθμίσεις δεν γίνεται τίποτα. Γιατί πολλά πράγματα είναι άσχημα στην Ελλάδα. Το σημαντικότερο όμως είναι να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις στοχευμένα εκεί, όπου θα φέρουν το ταχύτερο δυνατόν ανάπτυξη και θα επιβαρύνουν λιγότερο την πραγματική οικονομία, όπως π.χ. η ταχύτερη απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων. Σε ορισμένους τομείς υπάρχουν ισχυρά «καρτέλ», ακόμη περισσότερο μπορεί να χτυπηθεί η γραφειοκρατία και οι ξένες επενδύσεις θα μπορούσαν να εγκριθούν ταχύτερα και να προσελκυσθούν με περισσότερα φορολογικά κίνητρα. Θετικά επίσης μπορεί να δράσει η ιδιωτικοποίηση αναποτελεσματικών δημοσίων επιχειρήσεων. Το πρόβλημα είναι ότι στην παρούσα καταστροφική ακόμα κατάσταση είναι δύσκολο να προσελκύσει κανείς επενδυτές. Θα ήταν καλύτερα να μην πραγματοποιηθούν ιδιωτικοποιήσεις βεβιασμένα και να περιμένει κανείς έως ότου οι επιχειρήσεις γίνουν ανταγωνιστικές, βάσει της συμφωνίας μεταρρυθμίσεων.

4) Φρένο στις πιέσεις για λιτότητα – Το λιγότερο είναι περισσότερο: Μπορεί κανείς να κάνει υπερβολική λιτότητα. Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της καταρρέουσας πραγματικής οικονομίας, των μειωμένων κρατικών εσόδων και των νέων περικοπών, πρέπει να ισχύσει το σύνθημα: Προτεραιότητα στην ανάπτυξη αντί για βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα λιτότητας. Η μέχρι τώρα τακτική της βραχυπρόθεσμης μείωσης του ελλείμματος έλλειμμα και δι’ αυτής η μεσοπρόθεσμη επιβάρυνση της οικονομικής ανάπτυξης είναι σε κάθε περίπτωση αντιπαραγωγική. Διδάγματα μπορεί να αντλήσει κανείς από τα επιτυχημένα παραδείγματα δημοσιονομικής σταθεροποίησης των προηγούμενων ετών. Σε αυτά συγκαταλέγονται η Σουηδία και η Φιλανδία της δεκαετίας του ‘90. Σε όλα αυτά τα επιτυχημένα παραδείγματα οι κυβερνήσεις κατένειμαν τις προσπάθειες λιτότητας σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και μπόρεσαν να αποφύγουν τη βραχυπρόθεσμη κατάρρευση της ανάπτυξης. Οι εμπειρικές έρευνες έδειξαν: Μόνο με συνεχή οικονομική ανάπτυξη επιτυγχάνεται μακροπρόθεσμα η μείωση του χρέους.

5) Εξυπνη λιτότητα - Δημοσιονομική προσαρμογή με διορατικότητα: Εξ όσων είπαμε στο σημείο 4, συνεπάγεται ότι χρειάζεται έξυπνη λιτότητα. Η Ελλάδα πρέπει να μειώσει τις κρατικές δαπάνες κυρίως εκεί, όπου η πραγματική οικονομία επιβαρύνεται λιγότερο, η βιομηχανία μεσοπρόθεσμα αναπτύσσεται καλύτερα και αποδίδει περισσότερο στον Υπουργό Οικονομικών. Όταν επικρατήσει μέσω των εγγυήσεων ηρεμία, η Αθήνα μπορεί να σταματήσει τη συμβολική λιτότητα για τις χρηματαγορές – με βάση το σύνθημα: Όσο περισσότερα, τόσο το καλύτερο. Αντ’ αυτού, η βασική αρχή πρέπει να είναι: Όσο το δυνατό μικρότερη αύξηση των φόρων, όσο το δυνατό περισσότερα για την είσπραξη των φόρων και περικοπές όπου δεν εμποδίζεται η ανάπτυξη. Γενικώς πρέπει να ισχύει η αρχή: Οι φορολογικές αυξήσεις είναι πιο επιβλαβείς για την ανάπτυξη απ’ ό,τι οι περικοπές των δαπανών. Οι μεγάλες επιχειρήσεις λιτότητας δεν μπορούν να πείσουν ούτε τους δανειστές , αν δεν είναι συνδεδεμένες με προοπτικές ανάπτυξης.

6) Περισσότερες επενδύσεις – ‘Ντόπινγκ’ για την οικονομία: Πυρήνα μιας νέας στρατηγικής για την Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει ένα πακέτο επενδύσεων, το οποίο θα μεριμνά για μια μακροπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης και θα προσφέρει στους Έλληνες ένα ανταγωνιστικό αναπτυξιακό μοντέλο. Αυτό είναι σημαντικό για τους επενδυτές – και για τους πολίτες της χώρας. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές δυνατότητες στην ελληνική οικονομία. Αυτές πρέπει να τις εκμεταλλευτούν οι Έλληνες. Τα χρήματα προς τούτο μπορούν να προέλθουν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής ή μέσω του ανοίγματος της οικονομίας στις ιδιωτικές επενδύσεις σε τομείς του μέλλοντος. Θα ήταν επίσης δυνατό να δοθούν εγγυήσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Οι πρώτες προτάσεις γι’ αυτό έχουν ήδη πέσει στο τραπέζι – έχουν αναπτυχθεί από οικονομολόγους της Allianz, think tank όπως το Bruegel στις Βρυξέλλες ή από τους Φιλελευθέρους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

7) Η παύση του νεποτισμού – Αγώνας κατά της διαφθοράς: Σε τι ωφελεί το καλύτερο πρόγραμμα επενδύσεων, όταν τα χρήματα καταλήγουν σε λάθος τσέπες; Και τι αποφέρει η σκληρότερη δημοσιονομική προσαρμογή, όταν τα χρήματα των φορολογουμένων εξαφανίζονται στο εξωτερικό; Η διαφθορά και η φοροδιαφυγή πρέπει να εκλείψουν από την ελληνική καθημερινότητα. Ο εντοπισμός όσων έχουν πισίνες μέσω δορυφόρου αποτέλεσε μια πρώτη αξιόλογη κίνηση της κυβέρνησης. Ωστόσο η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει αυτή την προσπάθεια: Ξένοι εμπειρογνώμονες γνωρίζουν πού πρέπει να επέμβει κανείς για καλύτερα αποτελέσματα και δεν αποφεύγουν να σπάσουν ακόμα και πολιτιστικά ‘ταμπού.’ Ένας ευρωπαίος Επίτροπος κατά της διαφθοράς θα μπορούσε να αναλάβει την επιτήρηση. Ούτε οι πλούσιοι ούτε οι δημόσιοι λειτουργοί θα μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς ότι θα ξεφύγουν από την παρακολούθηση. Αλλά και η διεθνής κοινότητα μπορεί να κάνει κάτι, προκειμένου να εξαλειφθούν οι φορολογικοί παράδεισοι.

8) Εντολή διαχείρισης της κρίσης από την ΕΕ - Ταχύτερη επέμβαση: Στις δημοσιονομικές κρίσεις είναι σημαντική η ταχεία αντίδραση και τα ξεκάθαρα μηνύματα προς τις αγορές. Για να αποτραπεί μια επανάληψη του δράματος πρέπει λοιπόν να βελτιωθεί η διαχείριση της κρίσης εκ μέρους της ΕΕ. ακούγεται ουτοπικό, θα άξιζε όμως τον κόπο. Για παράδειγμα, με μια ομάδα ταχείας επέμβασης σε επίπεδο Ευρωζώνης, η οποία θα είχε εκ των προτέρων τη νομιμοποίηση για σχετικές παρεμβάσεις. Ο μηχανισμός διάσωσης ΕΜΣ μπορεί να ενισχυθεί με μεγαλύτερο προϋπολογισμό και να αποβεί πέραν αυτού ένας κοινοτικός θεσμός, και όχι ένα διακρατικό μόρφωμα. Πρόοδο θα σήμαινε και η καθιέρωση ευρω- ομολόγων, ομολόγων δηλαδή, τα οποία θα καλύπτονταν από τις δυνατότητες ολόκληρης της Ευρωζώνης, θα είχαν ευνοϊκό επιτόκιο και θα προστατεύονταν καλύτερα από επιθέσεις πανικού. Επιπλέον, πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλωντ Τρισέπρότεινε τη θεσμοθέτηση ενός Υπουργού Οικονομικών της ΕΕ.