Άνθρακας ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;

 

Όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση, τόσο θα βαθαίνει και η οικολογική κρίση και αντιστρόφως. Η κατασπατάληση των φυσικών πόρων από τη μια και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος από την άλλη είναι  πηγές πλούτου για το καπιταλιστικό σύστημα και δύσκολα η πορεία αυτή θα ανακοπεί.

Ακούμε συνεχώς για πράσινη ανάπτυξη. Απλά εννοούνε ότι οι απαιτούμενες ποσότητες ενέργειας για την ανάπτυξη θα είναι από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), όπως ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά κυρίως. Θα λέγαμε γιατί όχι και γεωθερμία, μηχανές υδρογόνου, βιομάζας και άλλες με σαφώς βέβαια μικρότερες αποδόσεις. Όμως τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνονται τέτοιες τάσεις να υλοποιούνται πραγματικά. Γι’ αυτό αναδημοσιεύουμε από την ΑΥΓΗ το άρθρο του Γ. Μάργαρη σχετικά με τις ΑΠΕ και τον άνθρακα, για να δούμε ότι μπορεί να λέγονται τόσα για την κλιματική αλλαγή, αλλά το αυτί των οικονομικών ελίτ και των θλιβερών υπηρετών τους, που ηγούνται των διεθνών οργανισμών, δεν ιδρώνει. Το κέρδος καθορίζει και εδώ τους κανόνες του παιχνιδιού.

Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΓΑΡΗ:                   ΑΠΕ, όπως άνθρακας!

 

Η συζήτηση που γίνεται γύρω από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), αν και εγκυμονεί την ελπίδα ότι μια σταδιακή απεξάρτηση από τις συμβατικές πηγές ενέργειας είναι δυνατή -τουλάχιστον τεχνολογικά- σε κάποιο βάθος χρόνου, αδυνατεί να εξηγήσει μια σειρά από αντιφατικά στοιχεία. Από τη μια πλευρά υπάρχουν ενδείξεις μιας τάσης για τεχνολογική ανανέωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής ενέργειας, σύμφωνα με την οποία η ηλεκτρική ενέργεια θα παράγεται κυρίως από ΑΠΕ, από την άλλη μια πιο προσεκτική ανάλυση των τεχνολογικών πολιτικών τα τελευταία χρόνια αποκαλύπτει μια άλλη τροχιά στον χώρο τουλάχιστον της ενέργειας.

Σχετικά εκτός προσοχής μένουν μια σειρά από εξελίξεις όπως η συνεχής επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου από την Ανατολή προς την Ευρώπη καθώς και η ανάδειξη ενός σχετικά νέου τεχνολογικού πεδίου, η Δέσμευση και Αποθήκευση Άνθρακα (CCS).

Νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο εγκαθίστανται παγκοσμίως και το βασικό όριο που τίθεται στην επέκτασή τους οφείλεται στο γεγονός ότι οδηγεί σε ενεργειακή εξάρτηση εθνικών ενεργειακών συστημάτων από χώρες πλούσιες σε κοιτάσματα φυσικού αερίου (Ρωσία, Ιράν). Εξάλλου οι χρόνοι που απαιτούνται για την κατασκευή τέτοιων μονάδων καθώς και τις αναγκαίες επεκτάσεις των δικτύων φυσικού αερίου πλησιάζουν τα δέκα έτη, γεγονός που αποτελεί πρόβλημα όταν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για παράδειγμα στη Ρωσία υπολογίζεται ότι εξαντλούνται σε 40 περίπου χρόνια.

Αν αυτά τα όρια αποτελούν εμπόδιο στην ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του φυσικού αερίου στα ισοζύγια ηλεκτροπαραγωγής -τουλάχιστον- της Ευρώπης, δεν συμβαίνει το ίδιο με τον άνθρακα, μεγάλα κοιτάσματα του οποίου υπάρχουν σε περισσότερες χώρες και κυρίως εκτός Μέσης Ανατολής (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία). Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την εκτεταμένη έρευνα στο πεδίο της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) αποκαλύπτει μια προσπάθεια για ανθρακοποίηση του τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου της Κοπεγχάγης για το Κλίμα η ευρωπαϊκή επιτροπή ανακοίνωσε τη χορήγηση 1 δισ. ευρώ σε έξι έργα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Αν και εντατικοποιούνται οι προσπάθειες παρουσίασης της σχετικής τεχνολογίας ως περιβαλλοντικής λύσης στο θέμα των ρύπων, εν τούτοις μια μονάδα παραγωγής που χρησιμοποιεί τέτοιο σύστημα καταναλώνει 30% περισσότερο άνθρακα, ενώ όλες οι διαδικασίες που σχετίζονται με την κατασκευή, μεταφορά του άνθρακα, αλλά και τη λειτουργία του εν λόγω συστήματος έχουν αυξημένη επιβάρυνση όσον αφορά τις εκπομπές ρύπων. Αν και οι ρύποι CO2 που εκπέμπονται τελικά ανά μονάδα παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας είναι μειωμένοι, η αβεβαιότητα ως προς την ασφάλεια εναπόθεσης των αερίων σε υπόγειους σχηματισμούς πετρωμάτων, καθώς και οι αυξημένες εκπομπές άλλων αερίων (π.χ. NOx που συνδέονται με όξινη βροχή κ.ά.), που προκύπτουν κατά τη δέσμευση και αποθήκευση, καταδεικνύουν τους κινδύνους που συνοδεύουν σχετικές εφαρμογές.

Τα παραπάνω -σε συνδυασμό με τις ολοένα αυξανόμενες έρευνες στο πεδίο της πυρηνικής σύντηξης, ως τον νέο τρόπο εκμετάλλευσης της πυρηνικής ενέργειας- αναδεικνύουν έναν τεχνολογικό σχεδιασμό που, παρά τις σχετικές αντιφάσεις, δεν στοχεύει προς τη γενίκευση χρήσης ΑΠΕ, αλλά, αντίθετα, προς ένα μείγμα πηγών στον οποίο πρωταρχικό ρόλο παίζουν ο άνθρακας, το φυσικό αέριο και, ενδεχομένως, η πυρηνική ενέργεια.

Η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη, όπως αυτή αναφέρεται τουλάχιστον σε επίπεδο πολιτικών αναλύσεων, καταλήγει σχεδόν στην ανυπαρξία, αν μελετηθούν πιο προσεκτικά οι εξελίξεις στο πεδίο των ενεργειακών σχεδιασμών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν δεν υπάρξει μια θεμελιακή αλλαγή της τεχνολογικής -και όχι μόνο, προφανώς- πολιτικής, οι ΑΠΕ θα αποτελέσουν στο μέλλον ένα πολύ μικρό συμπλήρωμα των υπόλοιπων πηγών ενέργειας, με οδυνηρές συνέπειες στο φαινόμενο των κλιματικών αλλαγών και της γενικευμένης κοινωνικής-οικολογικής κρίσης.

Με άλλα λόγια, μπορεί από τα χείλη των κυβερνήσεων των ημερών μας να κρέμονται οι ΑΠΕ, τα πόδια τους όμως στέκονται γερά στον άνθρακα, το φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 14/01/2010 στην εφημερίδα ΑΥΓΗ.

* Ο Γ. Μάργαρης είναι ηλεκτρολόγος μηχανικός & μηχανικός υπολογιστών, υποψήφιος διδάκτορας ΕΜΠ.