Ανάπτυξη ή λιτότητα;

Μια θαυμάσια παρέμβαση του φίλου Τάσου Ανθουλιά στα ζητήματα της Ανάπτυξης και της λιτότητας τα οποία αποφεύγουμε να συζητήσουμε στην Αριστερά. Ίσως γιατί δεν θέλουμε κανένα από τα δύο. Προτιμάμε μάλλον το δανεισμό και την ημεραργία. (leo)

του Τάσου Ανθουλιά 

Οι δύο λέξεις που θα ακούμε να συγκρούονται από δω και πέρα στις πολιτικές αντιπαραθέσεις είναι ανάπτυξη και λιτότητα. Ξέρουμε, όμως, τι σημαίνουν πραγματικά αυτές οι λέξεις; Φοβάμαι πως ο καθένας δίνει και άλλο νόημα σ' αυτές. Για τους περισσότερους η ανάπτυξη ταυτίζεται αποκλειστικά με τις επιδοτήσεις και τα δάνεια. Και η λιτότητα αποκλειστικά με τη μείωση των μισθών. Είναι, όμως, έτσι απλοϊκά τα πράγματα;

Βέβαια, για να μπορούμε να φτάσουμε σε σωστά συμπεράσματα θα πρέπει να μάθουμε κρίσιμους αριθμούς. Για παράδειγμα, πόσους τόνους αγροτικά προϊόντα εξάγουμε και πόσους εισάγουμε - πόσους τόνους ψαριών εξάγουμε και πόσους εισάγουμε - πόσους τόνους κρέας εξάγουμε και πόσους εισάγουμε - πόσους τόνους γάλα εξάγουμε και πόσους εισάγουμε - πόσους τόνους λιπασμάτων εισάγουμε, χωρίς να εξάγουμε κλπ., κλπ.

Επίσης, θα πρέπει να μάθουμε αριθμούς για τις καταναλωτικές συνήθειές μας (και να τους συγκρίνουμε με τις καταναλωτικές συνήθειες άλλων χωρών και με το κατά κεφαλήν εισόδημά τους). Για παράδειγμα, πόσα τζιπ ανά χίλιους κατοίκους έχουμε - πόσα εισαγόμενα ρούχα και παπούτσια - πόσα εισαγόμενα κινητά τηλέφωνα - πόσες φορές τρώμε έτοιμο φαγητό ή τρώμε έξω κλπ., κλπ.

Όταν μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια μειώθηκαν σχεδόν στο μισό τα καλλιεργούμενα στρέμματα με κρόκο (ένα προϊόν ανάρπαστο στις διεθνείς αγορές, με εξαιρετικές τιμές) φταίει η έλλειψη επιδοτήσεων ή δανειοδότησης; Όταν φτάσαμε να έχουμε τεράστιο πρόβλημα με το λάδι, τι φταίει;

Τι είναι, τελικά, ανάπτυξη και πώς γίνεται;

Για την παραγωγή προϊόντων, ανάπτυξη σημαίνει μείωση του κόστους παραγωγής και αύξηση των παραγόμενων προϊόντων, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν αγορές που τα ζητούν. Πρώτο θέμα, λοιπόν, είναι να σχεδιάσει κανείς ένα στρατηγικό σχέδιο για τους τομείς στους οποίους μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν οι κστάλληλες αγορές και συγκριτικά πλεονεκτήματα παραγωγής (κλίμα, έδαφος, τεχνολογία, γνώσεις κλπ.). Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να παράγουμε βαμβάκι (που, όσο χρειάζεται πια διεθνώς, βρίσκεται σε πολύ χαμηλές τιμές στον τρίτο κόσμο). Και, από το άλλο μέρος, η Ολλανδία (με το φριχτό κλίμα της) να παράγει δύο φορές τον χρόνο σόγια (κλειδί για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας) και εμείς (με το εξαιρετικό κλίμα μας) να παράγουμε μόνο μία.

Το δεύτερο θέμα είναι η οργάνωση της παραγωγής, που σημαίνει γνώσεις και τεχνολογία (που εξελίσσονται ταχύτατα). Στο θέμα αυτό κρίσιμος παράγοντας είναι η εκπαίδευση και η σύνδεσή της με την παραγωγή. Για παράδειγμα, πού είναι και τι κάνουν οι γεωπόνοι στην επαρχία - πού είναι τα αγροτικά λύκεια που θα προετοιμάζουν σωστά τους νέους αγρότες; Τι ρόλο παίζει η ανώτατη εκπαίδευση και πώς συνδέεται με την παραγωγή στους τομείς εκείνους που μπορεί να υπάρξει σοβαρή ανάπτυξη; Πώς προετοιμάζονται οι νέοι μας για την ένταξή τους στην παραγωγή;

Το τρίτο θέμα είναι η συνεργασία - ένα θέμα, στο οποίο οι Έλληνες έχουν τραγικά χαμηλή επίδοση. Είναι αυτό που λέγεται "οικονομία κλίμακας". Αλλά οι Έλληνες, όταν συνεργάζονται, απλώς τσακώνονται (άλλο ένα πρόβλημα που ενισχύεται από την εκπαίδευση που έχουμε - και από τους αριβίστες πολιτικούς μας). Έχει καθοριστική σημασία η ένωση επιχειρηματιών. Το ίδιο και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί (που οι περισσότεροι εξελίχθηκαν επί ΠΑΣΟΚ σε χώρους διαφθοράς και ατομικού πλουτισμού των κομματόσκυλων - και τώρα είναι καταχρεωμένοι και πρέπει να πληρώσουμε και αυτά τα χρέη).

Για τις υπηρεσίες, ανάπτυξη σημαίνει "ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών" - και η ποιότητα (όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης πριν από τόσα χρόνια) είναι μια συνήθεια, όχι μια συγκεκριμένη πράξη. Δηλαδή, υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για τη συνεχή ανάπτυξη της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Και εδώ η γνώση και η τεχνολογία παίζουν τεράστιο ρόλο - μας λείπουν, όμως, και τα δύο, αφού για μας υπηρεσία σημαίνει να καθόμαστε σ' ένα γραφείο και να ταλαιπωρούμε τους "πελάτες" μας.

Σίγουρα, για όλα τα παραπάνω χρειάζονται και χρήματα - αλλά αυτά δεν είναι προϋπόθεση. Πρώτα χρειάζονται όλα τα άλλα και τότε τα χρήματα βρίσκονται. Σκεφτείτε πως ήμασταν επί πολλά χρόνια ανίκανοι να απορροφήσουμε τα (δωρεάν) χρήματα που μας έδινε η Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί δεν μπορούσαμε να κάνουμε τον οποιοδήποτε σοβαρό σχεδιασμό. Και πληρώναμε (και συνεχίζουμε να πληρώνουμε) πρόστιμα, αφού το μόνο που μας ενδιέφερε ήταν να τους κοροϊδεύουμε και να τα τρώμε.

Ας έρθουμε, όμως, στη λιτότητα. Φυσικά, εκείνο που βλέπουμε σήμερα ως λιτότητα είναι η γελοιότητα, η ανικανότητα και η αδιαφορία για την κοινωνία των ντόπιων θλιβερών "Σοσιαλιστών", που ενδιαφέρθηκαν απλώς για την εξουσία και τον πλουτισμό τους, σε βάρος της χώρας μας. Η λιτότητα μπορεί να είναι το νοικοκύρεμα. Καταρχάς, ένα κράτος που να προσφέρει τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες με το λιγότερο κόστος. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχουν πελατειακές σχέσεις, δεν υπάρχει το δεδομένο της μη απόλυσης εκείνων που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους, αντίθετα υπάρχει η σωστή οργάνωση (και με τη σοβαρή βοήθεια της τεχνολογίας) και η παραγωγικότητα των εργαζομένων.

Σε ό,τι αφορά τα άτομα και τις οικογένειες, πραγματική λιτότητα σημαίνει να οργανώνουν τη ζωή τους με βάση το ενδιαφέρον τους για τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Αυτό σημαίνει πως όχι μόνο δεν δημιουργούν χρέη που θα τα πληρώσουν οι απόγονοί τους, αλλά αποταμιεύουν για το μέλλον (το δικό τους και των απογόνων τους). Δηλαδή ζουν με το πραγματικό τους εισόδημα, ένα μικρό μέρος του οποίου το αποταμιεύουν (όπως το έκαναν μερικές δεκαετίες πριν, που είχαν πολύ μικρότερο εισόδημα).

Η σημερινή απαράδεκτη κατάσταση οφείλεται στο γεγονός πως ως κοινωνική πολιτική θεωρήθηκε (για πολλά χρόνια) η προσφορά επιδομάτων σε όσους είχαν τη δυνατότητα να πιέζουν τις κυβερνήσεις και όχι το ενδιαφέρον και η ουσιαστική βοήθεια σε αυτούς που έχουν την πραγματική ανάγκη της κοινωνίας και της πολιτείας - με αυτούς ασχολήθηκε η διεφθαρμένη "Αλληλεγγύη" της εκκλησίας, που την κατάργησε (προς τιμή του) ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Ένα κρίσιμο θέμα, λοιπόν, είναι ο σχεδιασμός μιας ουσιαστικής κοινωνικής πρόνοιας.

Επομένως, στο γενικό ερώτημα ανάπτυξη ή λιτότητα, η απάντηση πρέπει να είναι: και μια σοβαρή (και σχεδιασμένη) ανάπτυξη και μια κοινωνική λιτότητα με ανθρώπινο πρόσωπο. Με βάση τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα και τις δυνατότητες της χώρας μας (που είναι μεγάλες - αν θέλουμε να τις δούμε).