Η εθνολαϊκιστική, τυχοδιωκτική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.

του Γιώργου Αντωνίου 

2ο μέρος.

Το κρίσιμο ερώτημα αφορά κυρίως στο τι πρόκειται να φέρει στη χώρα η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να του δοθεί η ευκαιρία να βάλει κι αυτός το λιθαράκι του στο (σαθρό) οικοδόμημα, να αγωνισθεί κι αυτός να σώσει την Ελλάδα από θέσεις εξουσίας ή είναι ανάξιος μιας τέτοιας εμπιστοσύνης εκ μέρους των πολιτών; Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα θα έπρεπε να είναι αντικείμενο έρευνας αμερόληπτων οικονομολόγων, πολιτικών επιστημόνων και κοινωνιολόγων, αντικείμενο ενός διαυγούς και ψύχραιμου διαλόγου. Δυστυχώς στην πατρίδα μας τα κρισιμότερα θέματα αποτελούν αφορμή οξύτατων κι εντυπωσιακών καυγάδων φανατισμένων πολιτικών (συνήθως στα τηλεπαράθυρα, με τη συνδρομή ασυγκράτητων δημαγωγών δημοσιογράφων) και των τυφλωμένων οπαδών τους, για λόγους συμφερόντων ή άκριτης πίστης σε τυποποιημένες ιδεολογίες, χωρίς περίσκεψη και επίγνωση.

Ποιο μέλλον προδιαγράφεται στη χώρα εάν επικρατήσει εκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ και επιβάλλει την πολιτική του; Δυστυχώς η ευρωπαϊστική τάση του δεν είναι πολύ δυνατή και γερά θεμελιωμένη. Οι ευρωσκεπτικιστικές απόψεις πολλών αριστερών στελεχών έχουν βαρύτητα και έντονη επίδραση. Και η διάθεση για επιθετικότητα και σκληρή γραμμή έναντι της ευρωζώνης, της Ευρώπης και της γερμανικής κυβέρνησης αναφορικά με το μνημόνιο, το χρέος και τις απαιτήσεις των εταίρων και των δανειστών μας, είναι ισχυροποιημένη. Εάν το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ (αν κερδίσει τις βουλευτικές) που θα σχηματισθεί για να διαπραγματευτεί με την ευρωζώνη, τις ευρωπαϊκές αρχές και τη γερμανική κυβέρνηση, πάει στις συναντήσεις με επιθετικές διαθέσεις, είναι πιθανό κάποιο ατύχημα, μια επικίνδυνη κι επώδυνη σύγκρουση. Σε αυτή την περίπτωση τα πράματα θα αγριέψουν και είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε την επιβολή ακόμη σκληρότερων, οδυνηρών μέτρων, σαν κι αυτά που επέβαλαν στην Κύπρο όταν η πολιτική ηγεσία της αρνήθηκε τα ηπιότερα οικονομικά μέτρα. Οι Έλληνες πολίτες δεν θέλουν να ρισκάρουν, λόγω της υιοθέτησης μιας σκληρότατης πολιτικής έναντι των ζητημάτων του χρέους και του μνημονίου, μια ανεξέλεγκτη σύγκρουση κι ένα πολιτικοοικονομικό ατύχημα που θα μας οδηγήσει σε καταστάσεις που μοιάζουν με τον τύπο χρεοκοπίας της Αργεντινής ή που μπορεί να μας θέσουν ξανά εκτός τροχιάς της ευρωζώνης, (ο κίνδυνος αυτός δεν ήταν ποτέ φανταστικός, παρά τους ισχυρισμούς της αριστεράς). Κατά μία περίπτωση, δηλαδή, να είμαστε τυπικά εντός ευρωζώνης διατηρώντας ως νόμισμα το ευρώ, μα ουσιαστικά η οικονομία μας να λειτουργεί με κανόνες που δεν είναι της ευρωζώνης. Έτσι θα απειληθούν εκ βάθρων και τα ανεκτά, οικονομικά κεκτημένα των Ελλήνων και η πολιτική δημοκρατική, κοινοβουλευτική σταθερότητα κι ομαλότητα (κι ας εικάζει διαφορετικά η Αριστερή πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ). Εάν το οικονομικοπολιτικό επιτελείο διαπραγμάτευσης του ΣΥΡΙΖΑ προσέλθει με διαθέσεις σύγκρουσης προς τη Μέρκελ, την κυβέρνησή της και την ευρωζώνη, κινδυνεύουμε να ζήσουμε επιβλαβέστατες συνέπειες. Ακόμη και το ενδεχόμενο ενός bank run. Οι ξένοι επενδυτές που δείχνουν κάποιο ενδιαφέρον και θετική διάθεση, Κινέζοι, Άραβες, Αμερικανοί, θα αποθαρρυνθούν και θα κάνουν πίσω. Πώς θα γίνουν οι πολυπόθητες και απαραίτητες για την ανάπτυξη επενδύσεις; Πού ακριβώς θα θεμελιωθεί η περιβόητη, επιδιωκόμενη από τον ΣΥΡΙΖΑ ανάπτυξη; Υπάρχει καμιά σιγουριά πως μπορεί να βρεθεί το αναγκαίο χρήμα από το διαφεύγον χρήμα των πολύ πλουσίων που φοροδιαφεύγουν ή το έχουν βγάλει έξω; Η απόκτηση, η διασφάλιση αυτών των ποσών από το κράτος παραμένει μια δυσκολότατη επιδίωξη, για χρόνια ολόκληρα. Παραμένουν αμφίβολα τα αποτελέσματα μιας μελλοντικής προσπάθειας συλλογής αυτών των ποσών και φόρων από μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη περισσότερο επειδή θα αντικατασταθούν, φτου κι απ’ την αρχή, τα υπεύθυνα, σχετικά οικονομικά στελέχη.

Τα ελληνικά κόμματα, πριν σχηματίσουν κυβέρνηση, μας πιπιλούσαν εκ συστήματος τα μυαλά πως «λεφτά υπάρχουν!» και θα καταστήσουν δυνατό το μοίρασμά τους στους εργαζόμενους και την πολυπόθητη ανάπτυξη. Αυτά μας υπόσχονταν ο Γ.Παπανδρέου και η Κατσέλη, αυτά μας λέει σήμερα και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έχει απορροφήσει πολλά πασοκικά στελέχη (μεταξύ των οποίων την Κατσέλη), που παλαιότερα μας έταζαν χρήμα ενώ βρισκόμασταν στο χείλος του γκρεμού, της χρεοκοπίας και της εξόδου από την ευρωζώνη. Το καταστροφικό αυτό σενάριο υπάρχει βάσιμος κίνδυνος να επανενεργοποιηθεί με τον ερχομό του ΣΥΡΙΖΑ, εάν πρυτανεύσει η επιθετική και σκληρή γραμμή. Γιατί να πάρουμε τέτοιο ρίσκο υπερψηφίζοντάς τον; Κάποιοι απαντούν για να δώσουμε και σ’αυτόν μία ευκαιρία, όπως είχαμε δώσει στα προβληματικά, κακοφορμισμένα αστικά κόμματα. Αν είναι να δώσουμε πιθανότητες σε μια ακόμη πιο ριψοκίνδυνη και παραπαίουσα λύση που μπορεί να μας οδηγήσει σε χειρότερες περιπέτειες, καλύτερα να λείπει το βύσσινο. Με τον ερχομό του ΣΥΡΙΖΑ πού θα πάει το χρηματιστήριο και τα σπρεντς; Πόσο μεγάλα ποσά θα βγουν από τις τράπεζες της χώρας στο εξωτερικό, από τον φόβο δυσμενών οικονομικών εξελίξεων; Αν πρόκειται να ψηφίσουμε και υποστηρίξουμε μια λύση που ενέχει ακόμη περισσότερο ρίσκο και κινδύνους οικονομικού καταποντισμού της χώρας κι αντί να σταθεροποιηθούν οι μισθοί και τα εισοδήματα, να πέσουν κι άλλο, αυτή η επιλογή δεν έχει κανένα θετικό νόημα. Αποτελεί ταξίδι στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, με μη προβλέψιμες συνέπειες.

Μια άποψη που κυκλοφορεί ευρέως στους γνήσια αριστερούς μα και στους πασοκογενείς κύκλους, είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα έτοιμο για μεγάλες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς με τους ευρωπαίους εταίρους μας και τους δανειστές μας, ένα κόμμα ένα βήμα πριν τη «σοσιαλδημοκρατικοποίησή» του μόλις κερδίσει την διακυβέρνηση της χώρας. Οι ενδείξεις που συνηγορούν υπέρ αυτής της (αντικειμενικά θετικής) εξέλιξης, από όσα εκθέσαμε, είναι λίγες. Τα στελέχη και το κομμάτι της βάσης που διαφωνούν με μια τέτοια κατεύθυνση είναι ισχυρά και βρίσκονται παντού, και δεν βλέπουμε πώς θα μπορούσε να επιβληθεί μια τέτοια πολιτική από την ηγεσία, όπως εικάζεται. Φυσικά υπάρχει μια συμβιβαστική και ρεαλιστική διάθεση σε ορισμένα στελέχη της προεδρικής τάσης, καθώς και ανάμεσα στα πασοκοφερμένα στελέχη. Όμως δεν βλέπουμε πώς μπορεί να καμφθεί, έτσι απλά, η επαναλαμβανόμενη, άκαμπτη αντιμνημονιακή ρητορική (μονομερής καταγγελία του μνημονίου κ.τ.λ.), η οποία έχει «τσιμεντώσει» τη δράση και επίδραση του κόμματος στα μέλη και στους οπαδούς του, ιδίως έναντι κοινωνικών ομάδων που ακούν πολύ ευνοϊκά την αντιμνημονιακή ρητορεία και έχουν επενδύσει τις φρούδες ελπίδες τους σε αυτήν, για να ξανακερδίσουν τους μισθούς και τα εισοδήματα που πιστεύουν πως έχουν χάσει λόγω των μνημονίων και της τρόικας. Αν υποθέσουμε πως θα επαληθευτεί η απίθανη υπόθεση, η περίπτωση προσγείωσης και ενσωμάτωσης του ΣΥΡΙΖΑ, της ελληνικής αριστεράς, στο υπάρχον σύστημα, τότε θα ωφεληθεί και το σύστημα και η αριστερά, λόγω της αμοιβαίας προσαρμογής. Φυσικά σε αυτή την περίπτωση θα αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ μεγάλη μερίδα ακραίων στελεχών και μελών, όμως στην ουσία αυτό θα ωφελήσει και το κόμμα –γιατί θα το πλησιάσουν πολλοί περισσότεροι και μάλιστα λογικότεροι– και τη χώρα, γιατί θα κυβερνηθεί ευκολότερα και σε πιο θετικό πνεύμα.      

Ας επιστρέψουμε όμως στα πιθανά σενάρια. Εάν υποθέσουμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει τις επόμενες εκλογές (χωρίς αυτοδυναμία) κι εάν οι ΑΝΕΛ πέσουν πολύ στις εκλογές και το ΚΚΕ επιμείνει μετεκλογικά στην άκαμπτη κι αρνητική αντιμετώπιση της δυνατότητας συμμαχίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή αν το σενάριο της κυβερνητικής συνεργασίας των αντιμνημονιακών κομμάτων με επικεφαλής τον ΣΥΡΙΖΑ ακυρωθεί, θα παίξει λογικά ένα διαφορετικό και πιο ευνοϊκό και θετικό σενάριο: η στήριξη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στα μη αντιμνημονιακά, φιλοευρωπαϊκά κόμματα (και δεν εννοούμε τη μετρημένη ΔΗΜΑΡ που πιθανά θα απορροφηθεί ή καταποντισθεί), δηλαδή στο Ποτάμι και στο ΠΑΣΟΚ–Δημοκρατική, προοδευτική παράταξη. Το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ, εάν το πρώτο κόμμα (ο ΣΥΡΙΖΑ σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, που μέλλει βέβαια να επαληθευθεί) αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση και ο τόπος κινδυνεύει να μείνει ακυβέρνητος, είναι δυνατόν να υποχρεωθούν να συμπράξουν, υπό όρους, με τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό μπορεί  ίσως να μην αποβεί τόσο δύσκολο για το ΠΑΣΟΚ, αν και υπάρχει μεταξύ τους χρόνια αντιπαλότητα και σύγκρουση, επειδή είναι ένα κόμμα προσαρμοστικό, κοντά στην εξουσία και εθισμένο για πολλά χρόνια σε αυτήν. Στην περίπτωση μιας τέτοιας κυβερνητικής συνεργασίας, το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ θα προσπαθούν να θέσουν ορισμένους πολιτικούς όρους που θα κρατήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις έσωθεν αριστερόστροφες πιέσεις του, σε μια πραγματιστική, ρεαλιστική, μη καταστροφική γραμμή διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαίους εταίρους μας και σε μια ρεαλιστική οικονομική πολιτική. Θα προσπαθήσουν να παίξουν το ρόλο του παιδονόμου (με την έννοια πως ο ΣΥΡΙΖΑ ρέπει προς τον τυχοδιωκτικό «αριστερισμό, παιδική ασθένεια του κομμουνισμού») ή του ναυαγοσώστη, με άγνωστα τα τελικά αποτελέσματα. Δηλαδή το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να βάζουν φρένο και να συγκρατούν τις ακραίες, σκληροπυρηνικές αποφάσεις και τάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν το όλο εγχείρημα αποτύχει –διόλου απίθανο– ο ΣΥΡΙΖΑ θα φορτώσει στα δύο κόμματα την αποτυχία, με το σκεπτικό πως δεν τον άφησαν να εφαρμόσει μια αμιγώς αντιμνημονιακή πολιτική, που ήταν αυτή που εξαρχής πρέσβευε, και που θα έχει υποχρεωθεί εξαιτίας τους να νοθεύσει. Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα: Γιατί να ψηφίσει κανείς τον ΣΥΡΙΖΑ (εκτός αν ανήκει στις κάστες που περιμένουν άμεσα οφέλη από αυτόν) και όχι το Ποτάμι ή το ΠΑΣΟΚ–Δημοκρατική, προοδευτική παράταξη, που αποτελούν κατά κάποιο τρόπο τους θεματοφύλακες του ρεαλισμού, της λογικής, της πολιτικής ομαλότητας και μετριοπάθειας και της ευρωπαϊκής πορείας, διαθέτουν δηλαδή όλα τα προτερήματα των κομμάτων του μεσαίου, ενδιάμεσου ευρωσοσιαλδημοκρατικού χώρου, ο οποίος είναι περισσότερο φερέγγυος ιδεολογικά και πρακτικά, τακτικά και στρατηγικά, απ’ ό,τι ο ΣΥΡΙΖΑ με τον εθνολαϊκισμό, μεγαλοϊδεατισμό και μαξιμαλισμό του;  

Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα μιας σταθεροποιητικής, θετικής εξέλιξης, εάν βρεθούν οι 180 βουλευτές που θα ψηφίσουν νέο πρόεδρο της δημοκρατίας και οι επιβλαβείς για την οικονομία εκλογές μετατεθούν. Σε αυτή την περίπτωση ίσως τα οικονομικά δεδομένα σταδιακά να βελτιωθούν μέχρι να γίνουν βουλευτικές εκλογές στην ώρα τους και να εξασφαλιστούν κάποιες προϋποθέσεις μείωσης της ύφεσης, αναπτυξιακής πορείας και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Θα είναι το σενάριο της εκλογικής επικράτησης της ΝΔ και της σύναψης συνεργασίας της ΝΔ με τα προαναφερθέντα ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι. Το σενάριο αυτό είναι πιο βατό και ασφαλές και παρουσιάζει περισσότερες εγγυήσεις ομαλής οικονομικής και κοινοβουλευτικής σταθερότητας. Μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να αποφύγει τις επικίνδυνες κακοτοπιές αναφορικά με τη θέση της στην ευρωζώνη και την Ευρώπη, την οικονομική εξέλιξη και την πολιτική σταθερότητα. Να περιορίσει την ύφεση και να βοηθήσει να μπει η χώρα σε μια αναπτυξιακή τροχιά, πιο αισιόδοξη και σίγουρη, πέρα από μαξιμαλιστικά ή τυχοδιωκτικά πειράματα μαθητευόμενων μάγων στο κεφάλι του κασίδη.

Τελευταία συζητείται και το σενάριο της κατ’ανάγκην μετεκλογικής σύμπραξης του ΣΥΡΙΖΑ με τη ΝΔ για να αποφευχθούν οι καταστροφικές εξελίξεις στους τομείς της οικονομίας και της συνεννόησης με τους εταίρους και τους δανειστές μας, και για να δημιουργηθεί επί τέλους μια απαραίτητη, μίνιμουμ οικονομικοπολιτική συμφωνία μεταξύ των μεγαλύτερων κομμάτων για την διαπραγμάτευση με τους ευρωπαίους και την τρόικα, πέρα από τον κοινωνικό διχασμό και την περίπου μετεμφυλιακή πόλωση. Μια τέτοια συμφωνία θα επέφερε εκ των πραγμάτων την αποχώρηση ή της αδρανοποίηση της αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι σίγουρα θετικό για την κοινωνία και την πολιτική. Το όλο σενάριο δεν φαντάζει όμως ιδιαίτερα πιθανό και πειστικό…