Οι μισές αλήθειες και ο πραγματικός κίνδυνος

Άννα Διαμαντοπούλου - Γιώργος Φλωρίδης

Συμπληρώθηκαν πέντε χρόνια κρίσης και ενώ σε λίγες μέρες λήγει τυπικά το "Μνημόνιο", η Ελλάδα βρίσκεται πάλι οριακά αντιμέτωπη με τον κρισιμότερο κόμπο της: τη μόνιμη αδυναμία του πολιτικού της συστήματος. Του πολιτικού συστήματος που συνεχίζει να "επαιτεί" και να "απειλεί". Η μία πλευρά "επαιτεί" παράταση του χρόνου λήξης του Μνημονίου εξαπολύοντας ταυτόχρονα εκστρατεία φόβου στο εσωτερικό, ενώ η άλλη "απειλεί" τους δανειστές. Βλέπουμε σε επανάληψη την κωμικοτραγική "ένοπλο επαιτεία" του Δηληγιάννη, η οποία ωστόσο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέο Μνημόνιο, με τους όρους που θα θέσουν οι άλλοι. Η επίσπευση των διαδικασιών για την εκλογή Προέδρου και η πιθανότητα διενέργειας εκλογών δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μεταβίβαση του προβλήματος της χώρας από μια εξαντλημένη συγκυβέρνηση σε μια αμήχανη αντιπολίτευση. Στην ουσία πρόκειται για πολιτικό «ξεφόρτωμα», στα πλαίσια της ταυτόχρονης αδυναμίας αλλήλων. Η χώρα σήμερα κατευθύνεται στο νʼ αλλάξει χέρια από το κουρασμένο μεταρρυθμιστικά πολιτικό μέρος της στο οπισθοδρομικό, ανέτοιμο και χωρίς πυξίδα αντίστοιχό του. Στη δύσκολη πορεία ανάταξης, το εθνικό κενό είναι πασιφανές.

Τι μπορεί όμως να σημαίνει αυτή η εξέλιξη, αν όντως έτσι συμβούν τα πράγματα; Θα πρόκειται για εθνική καταστροφή, ανάλογη της Μικρασιατικής; Θα έχουμε μπει ανεπίστρεπτα σʼ ένα νέο δρόμο Grexit με αποτέλεσμα να γυρίσει η χώρα πίσω δεκαετίες, όπως κινδυνολογεί η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ή θα κάνουμε τη μεγάλη διαπραγμάτευση-σύγκρουση επιβολής των όρων μας στους ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους και δανειστές, όπως ανευθυνολογεί η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ;

Πρόκειται για μισές αλήθειες και συστηματική παραπλάνηση εξαιτίας της πολιτικής ανημπόριας του πολιτικού μας συστήματος που συνεχίζει να λειτουργεί με οδηγό την πάγια διχαστική και πολωτική του λογική. Καταρχάς, ο κίνδυνος του Grexit δεν έχει κοινωνική και εθνική βάση. Ο ελληνικός λαός είναι αυτός που πρωταρχικά, με τις δικές του θυσίες και τη δική του ωριμότητα, οδήγησε μέχρι σήμερα το πρόγραμμα προσαρμογής και εξακολουθεί να έχει σταθερά διατυπωμένο ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Η Ευρώπη είναι και παραμένει εθνική κατάκτηση σε διαπαραταξιακή βάση. Αυτό το γνωρίζει καλά το πολιτικό σύστημα -και κυρίως οι βασικοί του ανταγωνιστές. Κάθε απόπειρα διακινδύνευσης της ευρωπαϊκής κατάκτησης συνιστά πολιτική αυτοκτονία.

Από την στιγμή, λοιπόν, που το ευρωπαϊκό κεκτημένο της χώρας είναι αντικείμενο λαϊκής υπεράσπισης, η όποια κινδυνολογία της συγκυβέρνησης καταντά ανεδαφική, αλλά και ο όποιος συνδικαλιστικός τσαμπουκάς απέμεινε στον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε αποδρομή.

Σημαίνουν άραγε όλα αυτά ότι η χώρα δεν διατρέχει κανένα κίνδυνο; Ότι όλα είναι ένα πολιτικό παιχνίδι εντυπώσεων και ψεύτικων διλημμάτων; Ασφαλώς όχι. Όμως το μέγα πρόβλημα της χώρας βρίσκεται πέρα και έξω από την ενιαία λαϊκιστική λογική που διαπνέει το πολιτικό σύστημα το οποίο μέχρι προχτές συγκρούστηκε στη λογική «μνημόνιο-αντιμνημόνιο». Ενώ σήμερα όλοι έγιναν «Αντιμνημόνιο» που (δήθεν) τελειώνει. Ως εάν το πρωτεύον ζήτημα της χώρας είναι τα συνθήματα χωρίς ουσία.

Το βασικό μεταπολιτευτικό πρόβλημα της χώρας παραμένει η αδυναμία έμπρακτης εσωτερικής μεταρρύθμισης. Μετά από πέντε χρόνια κρίσης, οι πελατειακές, παρασιτικές και κρατικιστικές δομές παραμένουν ανέγγιχτες -επομένως η ανάγκη να αυτομεταρρυθμιστούμε σε οικονομικό, θεσμικό και πολιτικό επίπεδο γίνεται επιτακτική, για να ξεφύγουμε από την παρασιτική επαιτεία και να καταστήσουμε τη χώρα μας αυτοδύναμο παραγωγό. Μόνον έτσι θα έρθει το πραγματικό τέλος των μνημονίων. Άλλωστε, μη νομίζουμε ότι μας κρατάει κανένας με το ζόρι σε στήριξη. Όλοι εύχονται να βγούμε στις αγορές μια ώρα αρχύτερα.

Αν συνεχίσουμε να αρνούμαστε τις απαιτούμενες εσωτερικές αλλαγές και αναλωθούμε σε δοκινχωτικές μάχες με εξωτερικούς εχθρούς, είναι βέβαιο ότι η χώρα θα τεθεί στο διεθνές περιθώριο. Εξαιτίας, όμως, των δικών της αντιλήψεων και πρακτικών, όχι κάποιου ξένου σχεδίου. Κι επειδή θα τεθεί στο διεθνές περιθώριο, δεν μπορεί στοιχειωδώς να συμμετάσχει με δικές της θέσεις στις μεγάλες αλλαγές που εξελίσσονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για παράδειγμα, μια διαπραγματευτικά συμβιβασμένη αλλά ατελής διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά τη συνέχιση των απαιτούμενων αλλαγών της χώρας θα αποτελέσει σοβαρό στοιχείο καθυστέρησης και, τελικά, υποτροπής, όπως συνέβη και με τη σημερινή κυβέρνηση.

Ο μεγάλος κίνδυνος σήμερα για την Ελλάδα δεν είναι η επιλογή ενός αντιευρωπαϊκού δρόμου ή η επιλογή σύγκρουσης με τους εταίρους και δανειστές. Στην πραγματικότητα τέτοια ατζέντα δεν υπάρχει και δεν έχει έδαφος να υπάρξει. Ο μεγάλος κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι νʼ αλλάξουμε τη χώρα μας. Ότι το πολιτικό σύστημα αρνείται συστηματικά να πει στον κόσμο, ακόμη και τώρα, τις πιο πασιφανείς αλήθειες. Ότι η χώρα χρωστά, ότι χρειάζεται δανεικά και ότι συνεχίζει να μην παράγει. Ότι το ασφαλιστικό της σύστημα έχει τεράστια ελλείμματα. Ότι κι αν βγει στις αγορές για δανεικά χρειάζεται τη στήριξη της Ευρώπης, όποια κι αν είναι η ελληνική κυβέρνηση. Ότι η διαπραγμάτευση για το νέο αναπόφευκτο μνημόνιο απαιτεί δικό μας, ξεκάθαρο εθνικό σχέδιο για το οποίο υπάρχουν επεξεργασμένες θέσεις αλλά και άνθρωποι που θα μπορούσαν να το υποστηρίξουν. Απαιτεί, επίσης, την εγκατάλειψη της αυτάρεσκης αντίληψης κυβέρνησης και αντιπολίτευσης ότι μπορούν από μόνοι τους.

Η πιθανή εναλλαγή διακυβέρνησης πράγματι αυξάνει τους κινδύνους της χώρας, αλλά γιʼ αυτό δεν θα φταίει μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτός θα αποτελέσει τον ακρότατο συνεχιστή της χρεοκοπημένης πλευράς της Μεταπολίτευσης. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όμως, δημιουργεί την ανάγκη η ελληνική κοινωνία να περιφρουρήσει την ασφάλεια του ευρωπαϊκού κεκτημένου της χώρας, εμποδίζοντας τυχοδιωκτισμούς και απορρίπτοντας διχαστικές πολώσεις και, ταυτόχρονα, να επιταχυνθεί η συνολική ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού με καθοριστική προτεραιότητα τη δημιουργία Δημοκρατικού Μεταρρυθμιστικού Πόλου που σήμερα δεν υπάρχει. Αυτός θα είναι ο καταλύτης και ταυτόχρονα η αιχμή για τον τόσο αναγκαίο ποιοτικό μετασχηματισμό του πολιτικού μας συστήματος.

Όσο το πρώτο θεωρείται δεδομένο, τόσο το δεύτερο αποκτά χαρακτηριστικά επείγοντος.