Μεταρρυθμίσεις μαϊμού

του Κίμωνα Χατζημπίρου

Όλοι περίπου συγκλίνουν στην άποψη ότι η χώρα χρειάζεται ανάπτυξη, για να αποκαταστήσει εν μέρει το χαμένο βιοτικό της επίπεδο και, σταδιακά, να ξεπληρώσει το χρέος της. Το περίφημο μνημόνιο έρριχνε το βάρος στη λιτότητα,  αλλά εμπεριείχε και πολλά μέτρα για την προώθηση οικονομικής μεγέθυνσης. Έτσι, η σκληρή περιοριστική δημοσιονομική πολιτική μπορεί να έπιανε τόπο και σταδιακά να οδηγούσε σε εξυγίανση της οικονομίας και αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών. Πλην όμως, πολλά από τα αναπτυξιακά μέτρα έθιγαν κατεστημένες συνήθειες και συμφέροντα, συντεχνίες, παρασιτικές ομάδες κ.λπ. Προστατεύοντας τη ραχοκοκκαλιά των πελατειακών μηχανισμών, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και η ΔΗΜΑΡ στο διάστημα που έμεινε στην κυβέρνηση, μας παραπλάνησαν, σαμποτάροντας όσο μπορούσαν τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που θα έφερναν ανάπτυξη, ενώ η Τρόϊκα, θαμπωμένη από το πρωτογενές πλεόνασμα, έκανε πώς δεν έβλεπε την αθέτηση των δεσμεύσεων. Στρεβλά πληροφορημένη από μηχανισμούς που σιτίζει το κατεστημένο σύστημα, η κοινή γνώμη κατέληξε να ταυτίσει τις μεταρρυθμίσεις του μνημονίου με φόρους και περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.

Καλός χειριστής επικοινωνιακών τακτικών, ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει πουλώντας ελπίδα ότι, για να διώξει την κρίση, θα αντικαταστήσει τη λιτότητα με ανάπτυξη. Για κάποιους εχέφρονες όμως, η αποκαλυπτική πρώτη μέρα των νέων υπουργών κατέδειξε την κενότητα της επαγγελίας. Κρατικοποιήσεις, αναστολή ιδιωτικών επενδύσεων,  επιστροφή αναχρονιστικών κανόνων σε διοίκηση, παιδεία και υγεία μόνο ανάπτυξη δεν πρόκειται να φέρουν. Ο πόλεμος ενάντια στη δημιουργικότητα και την επιχειρηματικότητα ξεκίνησε αμέσως, ενδεδυμένος με απατηλό μεταρρυθμιστικό μανδύα. Μπορεί να παραχθεί πλούτος με οπισθοδρομικές συνταγές; Ουσιαστικά, οι λίγες μνημονιακές μεταρρυθμίσεις που είχαν τρυπώσει σε ρωγμές του κατεστημένου συστήματος και άρχισαν να εκσυγχρονίζουν τον κρατικό και παραγωγικό μηχανισμό πρόκειται τώρα να ακυρωθούν. Μην ανησυχείτε όμως, με τη Νέα Ομιλία, για να θυμηθούμε τον Όργουελ, η κυβέρνηση όχι μόνο δεν απορρίπτει, αλλά αντίθετα επικαλείται τις μεταρρυθμίσεις. Τώρα, ο όρος αυτός γενικεύεται και σημαίνει πλέον δημοφιλή οράματα όπως πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς, φορολόγηση της ολιγαρχίας και εξοβελισμό της ανθρωπιστικής κρίσης.

Πλήθος προνεωτερικών χαρακτηριστικών κάνουν αναχρονιστική τη λειτουργία του νεοελληνικού πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού συστήματος. Η Ελλάδα θα γίνει μια κανονική χώρα μόνο όταν εισαγάγει ένα σύγχρονο καπιταλιστικό πρότυπο με ανθρώπινο πρόσωπο, μέσω ριζικών μεταρρυθμίσεων. Από την κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων και της συνδικαλιστικής ευνοιοκρατίας μέχρι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, από τη συρρίκνωση της γραφειοκρατίας των εντελλομένων και των παρέδρων μέχρι την έγκαιρη έκδοση δικαστικών αποφάσεων, από το χωρισμό της πολιτείας από την εκκλησία και την ισότιμη μεταχείριση των ομοφύλων ζευγαριών μέχρι την απαλλαγή της εκπαίδευσης από ελληνοχριστιανικά ιδεολογήματα, από την αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος μέχρι τον εκλογικό νόμο, υπάρχει πλούσια μεταρρυθμιστική ατζέντα. Ωστόσο, ο κυβερνών εθνολαϊκισμός δύσκολα θα πραγματοποιήσει τέτοιες μεταρρυθμίσεις. Ισχυρίζεται ότι σε έξι μήνες θα κάνει την Ελλάδα «μια άλλη χώρα», αλλά, ακόμα και ένας φυσικός, που δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις οικονομίας αλλά διαθέτει κοινή λογική, καταλαβαίνει ότι το αποτέλεσμα μάλλον θα θυμίζει γνωστές εικόνες από το παγκόσμιο παρελθόν.