Γιώργος Προκοπάκης: Για την ελάφρυνση χρέους

 από το fb

Τις τελευταίες μέρες για την αναγκαιότητα ελάφρυνσης του χρέους μιλούν πολλοί. Προχτές ως και στελέχη (τεχνοκράτες - όχι πολιτικοί) της κυβέρνησης Σαμαρά ήταν, λέει, κατηγορηματικοί: δεν πρόκειται να προσελκυσθούν επενδύσεις αν δεν υπάρχει ρύθμιση του χρέους. Και πολιτικοί προσεγγίζουν αυτή τη θέση - ε αφού το λένε οι τεχνοκράτες, τι να κάνουν οι άνθρωποι; Μήπως να το δούμε;

Ποιό είναι το πλαίσιο και οι δράσεις τις οποίες προγραμματίζει ο ESM κατ' εντολήν του Eurogroup; Τι μπορεί να πάρει η Ελλάδα με βάση το Μνημόνιο Τσίπρα και την απόφαση του Eurogroup (Μάιος 2016);

1. Σταθερά ή μικρού εύρους διακύμανσης επιτόκια. Θα γίνει ούτως ή άλλως και δεν εμπλέκει την Ελλάδα. Ως fund ο ESM θα χρησιμοποιήσει χρηματοοικονομικά εργαλεία ώστε να μπορεί να προσφέρει "σταθερά" επιτόκια επί τουλάχιστον 20 χρόνια, πιθανότατα πάνω από 30. Σημαντικό μεν, δεν είναι επείγον ούτως ή άλλως, θα γίνει.

2. Μείωση επιτοκίων σε διάφορα δάνεια. Κυρίως τα διακρατικά του πρώτου μνημονίου και του ΔΝΤ. Σύνολο είναι €80 δισ περίπου. Αν είμαστε σε μνημόνιο, σιγά-σιγά μέχρι περίπου το 2022 όλα θα έχουν περάσει στον ESM. Τα του ΔΝΤ προφανώς αναμένουν το ρόλο του Ταμείου στο πρόγραμμα. Από τα υπόλοιπα δάνεια, μόνο τα €11 δισ της επαναγοράς ομολόγων (Δεκέμβριος 2012) χρήζουν διορθώσεως επιτοκίου - το ζήτημα έχει ήδη μπει από το Eurogroup και το Ρέγκλινγκ με την εντολή "φροντίστε το". Λεφτά για την ανταλλαγή έχουμε δώσει εμείς στον ESM - επιστροφές κερδών ομολόγων ΕΚΤ.

3. Το μεγάλο ζήτημα που κανείς δε μιλάει είναι οι τόκοι που για την ώρα δεν πληρώνουμε αλλά συσσωρεύονται. Το 2022 θα έχουμε ένα πρόσθετο βουνό περίπου €42 δισ. Οι πάντες υποθέτουν πως θα γίνουν μακροπρόθεσμος δανεισμός - με τους ίδιους ή παραπλήσιους όρους των υπολοίπων δανείων. Ε ας οριστικοποιηθεί αυτό.

4. Απομένει να οριστικοποιηθεί η πολιτική σχετικά με το άνω όριο (ετησίως) των εξυπηρετούμενων τοκοχρεολυσίων. Όλοι φαίνεται να συμφωνούν στο 15% - υπάρχει εκκρεμότητα στο κατά πόσον στο όριο θα συμπεριλαμβάνεται ο βραχυχρόνιος δανεισμός. η μη συμπερίληψη του βραχυχρόνιου δανεισμού δίνει ένα βαθμό ελευθερίας στην κυβέρνηση να δανεισθεί εκτάκτως για όποιο λόγο κρίνεται αναγκαίο (επιβαρύνει το χρέος όμως). Ποιός φαντάζεται πως θα επιτραπεί τέτοια πολυτέλεια χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις; Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα της ανάλυσης θα είναι η "αποκάλυψη" χρονικών στιγμών στις οποίες το όριο ξεπερνιέται, οπότε χρειάζεται "χρονική μετατόπιση" μέρους των υποχρεώσεων. Πλην όμως, αυτή η "αποκάλυψη" εξαρτάται από την κοινώς αποδεκτή πρόβλεψη της εξέλιξης των μακροοικονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας. Δηλαδή, σύγκλιση σε ευρύ φάσμα ζητημάτων με συγκεκριμένες δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς.

5. Για να ΄"δουλέψει" η εξομάλυνση του 4 ανωτέρω, απαιτείται μηχανισμός που θα κάνει διορθώσεις προϊόντος του χρόνου - ας πούμε να τη βγάλουμε σε μια διεθνή κρίση. Αυτό αφορά τόσο τον ESM και τα χρηματοπιστωτικά εργαλεία που (θα) διαθέτει όσο και την ελληνική πλευρά και τα μέτρα που θα μπορεί να πάρει.

Όσο μπορώ να καταλάβω την κατάσταση, αυτά είναι τα ζητήματα που αντιμετωπίζονται στη συζήτηση για το χρέος. Κάποια θα γίνουν ούτως ή άλλως, κάποιων η εφαρμογή μπορεί να διαφοροποιηθεί. Το μόνο πρόσθετο εργαλείο που υπάρχει είναι το Υπερταμείο και οι ιδιωτικοποιήσεις. Οι μεταρρυθμίσεις θα επηρεάσουν την υπό συζήτηση πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών. Για κάθε ένα από τα ανωτέρω μπορεί να εκτιμηθεί η επίπτωση στο προφίλ του χρέους και βέβαια η επίπτωση εάν ως μέτρα ληφθούν νωρίτερα ή αργότερα.

Πολύ θα ήθελα να ήξερα σε τι αναφέρονται όλοι όσοι συντάσσονται στη λογική "ελάφρυνση εδώ και τώρα". Να ξέρουμε όλοι σε τι λούκι μπαίνουμε, τι αβεβαιότητες δεχόμαστε, ποιό πολιτικό ρίσκο παίρνουμε.

Αν κανείς σκεφθεί τα συμπαρομαρτούντα της ελάφρυνσης του χρέους (κάποια αναφέρθηκαν εν τάχει παραπάνω) και τις υποχρεώσεις που υποχρεωτικά θα τα συνοδεύουν, είναι προφανές πως μιλάμε για Μνημόνιο 4. Είναι καλύτερα η συζήτηση να περιστραφεί γύρω από το Μνημόνιο 4 που θα προδιαγράφει μια οριστική λύση - και ας τοποθετηθούν οι πολιτικές δυνάμεις επ' αυτής - αντί να κάνουμε πιρουέτες με την φιλολογία περί ελάφρυνσης χρέους (στο πλαίσιο των αποφάσεων 8/2015 και 5/2016) και τις επενδύσεις που θα φέρει ή θα διώξει.