Χρήστος Δ. Παπαγεωργίου: Πως λειτουργεί ο καπιταλισμός

Λαμβάνω καθημερινά άρθρα από ένα SITE που ονομάζεται Social Europe.

Μερικά από αυτά έχουν ενδιαφέρουσες απόψεις και προβληματισμούς που προέρχονται από το χώρο της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Υπάρχει όμως μια εμμονή πολλών διανοουμένων αυτού του πολιτικού προσανατολισμού να αποδείξουν ότι το θεωρητικό έργο των HAYEK και FRIEDMAN έχει μεγάλα λάθη.

Παρόλο που αμφιβάλλω για την ορθότητα των επιχειρημάτων τους εναντίον των μεγάλων οικονομολόγων της Ελεύθερης Αγοράς (Καπιταλισμού) ας δεχτούμε προς στιγμήν ότι πράγματι ανακάλυψαν κενά, λάθη, αστοχίες και ψευδή συμπεράσματα στο έργο των μεγάλων φιλελεύθερων στοχαστών. Αυτό σημαίνει άραγε ότι η οικονομία της Ελεύθερης Αγοράς είναι μια κακή και λανθασμένη επιλογή ? Φυσικά και όχι.

Εάν υποθέσουμε λοιπόν ότι ακόμη και αν οι μεγάλοι HAYEK και FRIEDMAN έχουν λάθος θεωρία, πρέπει να απαντήσουμε στα εξής δυο ερωτήματα:

Γιατί η Σοσιαλιστική οικονομία (Υπαρκτός Σοσιαλισμός) όπου εφαρμόστηκε δημιούργησε φτώχεια και οικονομική καταστροφή ανάλογη με το ποσοστό εξαφάνισης της οικονομίας της αγοράς ?

Γιατί η οικονομία της αγοράς, αν οι θεωρητικές προσεγγίσεις των θεωρητικών HAYEK και FRIEDMAN είναι λανθασμένες, όπου εφαρμόστηκε (αντικαθιστώντας μάλιστα αποτυχημένες Σοσιαλιστικές οικονομίες) δημιούργησε πλούτο και ευημερία, έστω και με μεγάλη ανισότητα ?

Ο μεγάλος οικονομολόγος KEYNES (ένας ιδιοφυής διανοούμενος) την περίοδο της μεγάλης κρίσης του Καπιταλισμού (1929) είχε το θάρρος να δηλώσει ότι:

¨ Ο Καπιταλισμός είναι ένα σπουδαίο σύστημα λειτουργίας της οικονομίας, αλλά δεν ξέρουμε πως δουλεύει¨

Η πρόσφατη κρίση του Παγκοσμιοποιημένου πια Καπιταλισμού (2008) απέδειξε ότι τελικά δεν μάθαμε πως δουλεύει ακόμη.

Απλώς η μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή αποσοβήθηκε χάρις την γενναιότητα μερικών οικονομολόγων της αγοράς, που είχαν την εξουσία και το θάρρος να προχωρήσουν σε πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης (εκτύπωσης φρέσκου χρήματος), όπως συνιστούσε ο μέγας FRIEDMAN και ουσιαστικά είχε προτείνει και ο μέγας KEYNES στην προηγούμενη κρίση του Καπιταλισμού.

Σε κάθε περίπτωση η θεωρητική ερμηνεία των πλεονεκτημάτων του συστήματος της Ελεύθερης Αγοράς (Καπιταλισμού) ακόμη και από τους πιο δυνατούς υποστηρικτές της δεν μπορεί να ταυτίζεται με το ίδιο το σύστημα της οικονομίας της Αγοράς (Καπιταλισμός) του οποίου η βαθύτερη πραγματικότητα πιστεύω ότι παραμένει εν μέρει δυστυχώς ανεξήγητη.

Για μένα είναι σίγουρο πια (πειραματικά διαπιστωμένο) ότι η οικονομία της Ελεύθερης Αγοράς είναι ένα εξαιρετικό σύστημα για την λειτουργία της οικονομίας ενώ το όποιο σύστημα ρυθμισμένης ή ελεγχόμενης οικονομίας Σοσιαλιστικού τύπου είναι ένα αποτυχημένο σύστημα.

Παρόλα αυτά το ερώτημα του πως ακριβώς λειτουργεί ο Καπιταλισμός παραμένει στο βάθος μυστήριο.

Είναι πιθανόν αυτό να οφείλεται στον παράξενο και ανορθολογικό τρόπο που λειτουργούν οι άνθρωποι, στην αρπακτικότητα στην ακόρεστη φύση τους και στην ανασφάλεια τους.

Ίσως πάλι να οφείλεται στην προσπάθεια των ισχυρών εχόντων και κατεχόντων να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες ώστε να εξακολουθήσουν να διατηρούν προνομιακές σχέσεις με αυτό το σύστημα παραγωγής πλούτου.

Σε ότι και αν αυτό οφείλεται πάντως οι σοβαροί επιστήμονες του χώρου (οικονομολόγοι) αντί να ασχολούνται με το να αποδείξουν που έκαναν λάθος οι θεωρητικοί υποστηρικτές του συστήματος της Ελεύθερης Αγοράς πρέπει επιτέλους να προσπαθήσουν να βρουν τις απαντήσεις στο πως αυτό το εξαιρετικό σύστημα παραγωγής πλούτου λειτουργεί.

Είμαι σίγουρος ότι οι διάφορες ερμηνείες για αυτό το θέμα θα δώσουν την δυνατότητα να διορθωθούν λάθη και αστοχίες του οικονομικού αυτού συστήματος ώστε να εξασφαλίζεται η παραγωγή πλούτου με την καλύτερη κατανομή του.

Η κρίση που δημιουργεί ο παγκοσμιοποιημένος Καπιταλισμός στην ανεπτυγμένη Δύση σε συνδυασμό με την τεράστια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων μέσω των Ρομπότ και την αναγκαστική ανεργία που δημιουργεί αυτό, κάνουν τις απαντήσεις στο ερώτημα πως λειτουργεί ο Καπιταλισμός εξαιρετικά επείγουσες .

Καθ. Χρήστος Δ. Παπαγεωργίου

Imperial College PhD