Για κεντροαριστερά, πάρτο αλλιώς, του Λεωνίδα Καστανά

Η «μαργαρίτα» ξεκινά μια συζήτηση με τίτλο «Κεντροαριστερά, η λύση της μεθεπόμενης μέρας». Όσοι φίλοι επιθυμούν μπορούν να μου στέλνουν σχετικά κείμενα, είτε δικά τους, είτε άλλων που βρίσκουν στο διαδίκτυο, προς ανάρτηση. Σήμερα ανεβάζω, μια δική μου πρώτη απόπειρα να θέσω μερικά ερωτήματα γύρω από το πιθανολογούμενο εγχείρημα. Όσο για τις απαντήσεις έχουμε καιρό.

Το mail επικοινωνίας: leokastanas@yahoo.gr

του Λεωνίδα Καστανά

Η υπόθεση της κεντροαριστεράς βγαίνει δειλά στο προσκήνιο. Η αποψίλωση των ποσοστών του ΠαΣόκ και η κρίση ηγεσίας του, η δημοσκοπική άνοδος της ΔΗΜ.ΑΡ, η κινητικότητα στελεχών του σοσιαλιστικού χώρου, αλλά πάνω απ’ όλα η ανάγκη χάραξης μια άλλης πορείας διεξόδου από την κρίση, ορίζουν σήμερα το πλαίσιο για τις πολιτικές συμμαχίες της μεθεπόμενης μέρας. Προς το παρόν, το ΠαΣόκ θα αναζητήσει τη δική του ανασύνταξη που μπορεί να σημάνει και διάσπαση, ενώ η ΔΗΜ.ΑΡ την είσοδό της στην επόμενη βουλή και την καθιέρωσή της στην κεντρική πολιτική σκηνή. Οι διάφοροι ανεξάρτητοι ή ημιανεξάρτητοι παράγοντες του χώρου  θα αναζητήσουν όπως - όπως μια θέση στη βουλή ή απλώς στην επικαιρότητα, προετοιμάζοντας το ρόλο τους, στο πάλκο της μεθεπόμενης, πάντοτε, μέρας.

Μπορούμε να ελπίζουμε σε μια κεντροαριστερή συμφωνία; Δίχως άλλο ναι. Είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι η απελευθέρωση αριστερών δυνάμεων από την δογματική αριστερά δεν έγινε για να στηθεί ένα ακόμα κομματικό μαγαζί, αλλά για να διαδραματίσει η έλλογη αριστερά κεντρικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας. Ακόμα και αν η ηγεσία φανεί διστακτική, η βάση θα το απαιτήσει και θα την πείσει. Το έδειξε, ότι μπορεί, στην πρόσφατη κρίση, αρκεί η έντονα μεταρρυθμιστική πτέρυγα να δυναμώσει. Από την άλλη όχθη, στο πολυσυλλεκτικό ΠαΣόκ, η κρίση αναδεικνύει τις χαώδεις διαφορές μεταξύ  ομάδων και  ρευμάτων που μέχρι χτες συνυπήρχαν. Εσωτερικές, αντίθετες δυνάμεις τις απομακρύνουν αμοιβαία μέσα σε περιβάλλον κενού ηγεσίας. Αν διαβάσει κανείς τα άρθρα της  Άννας Διαμαντοπούλου και του Ηλία Μόσιαλου στα Νέα, θα βρει πάμπολλα στοιχεία πολιτικής επαφής τόσο με τη ΔΗΜΑΡ, όσο και με τον Κοινωνικό Σύνδεσμο.

Γράφει η ΆνναΔιαμαντοπούλου:

Νέο αίμα, νέες λογικές και νέα κουλτούρα σε συνδυασμό με εμπειρία και έργο, πρέπει να δώσουν την αναγκαία ανασυγκρότηση σε κόμματα και πολιτικό σύστημα.

Αυτό κατ' εξοχήν αφορά την ευρύτατη δημοκρατική παράταξη, που πλειοψηφικά έχει εκφραστεί μέχρι σήμερα από το ΠΑΣΟΚ. Τις κοινωνικές δυνάμεις που σήμερα αποστρέφονται την πολιτική και καλύπτουν διαχρονικά τον χώρο του δυναμικού Κέντρου και της υπεύθυνης Αριστεράς. Με νέες προσεγγίσεις, νέα δομή και κατάλληλη ηγεσία να προωθηθεί πρόγραμμα εθνικής ανασυγκρότησης με οργανωμένο διάλογο.

Γράφει ο ΗλίαςΜόσιαλος:

Η σύγχρονη κεντροαριστερή πρόταση δεν μπορεί να προκύψει με παλιά εργαλεία και μέσα. Το μοντέλο του κόμματος του δημόσιου τομέα και του κόμματος-μηχανισμού βασιζόταν στην αντίληψη ότι η άρση ανισοτήτων γίνεται μόνο μέσα από τη μεγέθυνση του κράτους και του κρατισμού. Αυτό είναι το μοντέλο που εφαρμόσαμε στη χώρα και απέτυχε παταγωδώς. Το πολύ μεγάλο κράτος είναι γραφειοκρατικό, δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό. Εξυπηρετεί κυρίως συγκεκριμένα οργανωμένα συμφέροντα και όχι την κοινωνία και τους πολίτες. Στερεί επίσης πόρους από την πραγματική οικονομία. Μόνο το επικεντρωμένο σε σωστές δραστηριότητες κράτος έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στη μείωση των ανισοτήτων και στην οικονομική πρόοδο.

Είναι αμφίβολο αν οι εκσυγχρονιστικές δυνάμεις μπορούν να κερδίσουν το όλον ΠαΣόκ. Αν δεν τα καταφέρουν, που είναι και το πιθανότερο, είναι ιστορικά αναγκαίο να τολμήσουν την έξοδο και να εργαστούν σοβαρά για την δημιουργία ενός προοδευτικού κεντροαριστερού τόξου. Διαφορετικά, αν δεν το κάνουν τώρα, στη μέση της πιο μεγάλης κρίσης, δεν θα βρουν ποτέ καλύτερη ευκαιρία να απογαλακτιστούν και να χειραφετηθούν. Θα διχαστούν και θα φυλλορροήσουν. Επιτέλους κάποιοι και κυρίως κάποιες πρέπει να τελειώνουν με τη λογική των προβάτων της στρούγκας και του κληρονομικού τσομπάνη. Και έχουν τα φόντα να το κάνουν. Η συγκυρία τους ευνοεί.

Το πρόβλημα δεν είναι το ποιες δυνάμεις θα συμμετάσχουν τελικά στο πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα. Λίγο πολύ τις φανταζόμαστε. Το εκσυγχρονιστικό ΠαΣόκ, η ΔΗΜ.ΑΡ, ο Κοινωνικός Σύνδεσμος, η Μεταρρύθμιση, ίσως και δυνάμεις από το φιλελεύθερο χώρο. Για την πολιτική οικολογία δεν ξέρω. Το μεγάλο πρόβλημα είναι το ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο, πάνω στο οποίο θα στηθεί η πολιτική συνεννόηση. Η ασάφεια και η αμφισημία που διακρίνει συχνά τον πολιτικό λόγο του ευρύτερου κεντροαριστερού χώρου, μπορεί να του προσθέτει σε στυλ, αλλά του αφαιρεί φερεγγυότητα. Απαιτείται, οι ηγεσίες να ξεπεράσουν τον εαυτό τους.

Από τη μια είναι τα πρόσωπα.

Είναι φερέγγυα, και πόσο; Ποιος και με ποια κριτήρια το κρίνει; Η κοινή γνώμη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στα πρόσωπα, όταν μάλιστα αυτά έχουν κυβερνήσει κατά το παρελθόν και έχουν ενεργή συμμετοχή στο σημερινό αποτέλεσμα. Ήδη η αντιμαχία ξεκίνησε. Τι έκανε στο παρελθόν ο τάδε; Νομιμοποιείται ο δείνα να προτείνει τώρα αυτά που δεν προσπάθησε ως υπουργός; Αλλά και ένα επαγγελματικό στέλεχος της Αριστεράς που δεν έχει «λερώσει» τα χέρια του με την εξουσία, γιατί νομιμοποιείται να θέλει να μας κυβερνήσει; Ειδικά όταν το μόνο επάγγελμα που άσκησε στη ζωή του είναι αυτό του διαδρομιστή και αναγνώστη εφημερίδων και αυτό με σχετική επιτυχία.

Τα ερωτήματα ορθώνονται απειλητικά, κυριαρχούν και διχάζουν, όταν δεν υπάρχουν ή δεν επιτρέπεται σε νέα, φρέσκα, άφθαρτα και ικανά πρόσωπα να αναλάβουν ηγετικό ρόλο. Και η διέξοδος απαιτεί μπόλιασμα με ανθρώπους που είναι κάπως αλλιώς, όπως και να το κάνουμε. Ικανά, νουνεχή, μορφωμένα αλλά με άλλες παραστάσεις, ξένες προς τα κομματικά ιδρύματα που καθόρισαν την μεταπολιτευτική περίοδο. Με μια άλλη κουλτούρα, άλλο πολιτικό λόγο, άλλο look και style. Είναι αδύνατο, η κεντροαριστερά να βγει στο προσκήνιο μόνο με πρόσωπα του παρόντος πολιτικού συστήματος. Η νεολαία θα την κράξει και με το δίκιο της.

Από την άλλη είναι και η πολιτική.

Οι προερχόμενες από το ΠαΣόκ πολιτικές δυνάμεις πρέπει να δώσουν απαντήσεις. Έχουν αλήθεια πειστεί ότι το προεδρικό μοντέλο κόμματος είναι πια ξεπερασμένο; Πιστεύουν ότι θα πρέπει να τηρήσουμε τις συμφωνίες με τους δανειστές; Θα υποστηρίξουν την υγιή επιχειρηματικότητα, θα πατάξουν τη φοροδιαφυγή και θα βοηθήσουν τους πραγματικά αδύναμους; Θα επανιδρύσουν στα σοβαρά το κράτος σε ευρωπαϊκά πρότυπα; Θα δεχτούν να πάνε κόντρα με το βυζί που τους βύζαξε το πολιτικό τους γάλα, δηλαδή την ελληνική νοοτροπία και τον κοτζαμπασισμό; Θα απαρνηθούν το λαϊκισμό;  Και αν όλα αυτά έχουν θετική κατάληξη, υπάρχει από μεριάς τους το απαραίτητο τεχνοκρατικό και πολιτικό κεφάλαιο για να οργανώσει το κράτος,  να αλλάξει το παράδειγμα, να κάνει πράξη τις καινοτόμες ιδέες και μάλιστα με επιτυχία; Υπάρχουν στο χώρο του εκσυγχρονιστικού ΠαΣόκ τόσο ισχυρές και ικανές πολιτικές δυνάμεις με τις αντίστοιχες επεξεργασίες, που απελευθερωμένες από βαρίδια τύπου ΓΑΠ, Βενιζέλου κλπ, μπορούν να δημιουργήσουν; 

Αν τα ερωτήματα για το ΠαΣόκ είναι δύσκολο να απαντηθούν, αντίστοιχα δύσκολα ερωτήματα υπάρχουν και για την Αριστερά.

Θα θελήσει η έλλογη Αριστερά να γίνει τόσο υπεύθυνη, όσο απαιτούν οι περιστάσεις; Θα τολμήσει να μιλήσει στο λαό τη γλώσσα της αλήθειας; Και το κυριότερο, είναι σε θέση να δει αυτή η ίδια την πραγματικότητα; Έχει εγκαταλείψει τις ιδεοληψίες του παρελθόντος; Καταλαβαίνει ότι η χώρα πρέπει να βγει καταρχήν από τη κρίση, δηλαδή να διασωθεί σε ευρωπαϊκό περιβάλλον και αυτό δεν έχει αριστερό ή δεξιό πρόσημο, προοδευτική ή αντιδραστική χροιά; Καταλαβαίνει ότι η σωτηρία είναι από μόνη της προοδευτική και αριστερή, γιατί είναι κυρίως η σωτηρία των λαϊκών στρωμάτων; Γιατί αναζητώντας το αριστερό πρόσημο και την «προοδευτική» λύση μπορεί να βρεθούμε με τη δραχμή στα χέρια και την πείνα στο στομάχι μέσα σε μια νύχτα.

 Η διέξοδος από την  κρίση με την κοινωνία όρθια, σημαίνει επιστροφή στην επιδοματική πολιτική του παρελθόντος, ή μια εθνική προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας με ηθελημένη λιτότητα, λιγότερο και καλύτερο κράτος και σκληρή δουλειά; Όταν μιλάει για κοινωνία όρθια υπονοεί μια κοινωνία που θρηνεί και ολοφύρεται στους δρόμους και περιμένει να βρέξει δανεικά Ευρώ, ή μια κοινωνία που αυτό - οργανώνεται και εργάζεται πυρετωδώς για να κλείσει τις πληγές της, να παράγει την τροφή της, να θρέψει και να μορφώσει τα παιδιά της; Έχει, πραγματικά, η έλλογη Αριστερά τη διάθεση να συγκρουστεί με τα «αδελφά» αριστερά κόμματα των σταλινικών σαμποτέρ των οποίων η καταστροφική δράση θα ενταθεί στην επόμενη περίοδο, καθώς οι πιθανότητες επιστροφής στη δραχμή πολλαπλασιάζονται; Γιατί, μέχρι τη στιγμή αυτή, δεν το έχει δείξει.

Γράφει ο φίλος μου ΓιάννηςΠαγιασλής στο LLS: Δεν χρειάζεται καμία εμπειρική μελέτη για να καταγραφεί η μαζική ψυχολογική εξουθένωση , η γενικευμένη δυσθυμία , διάσπαρτη ασφυξία . Δεν είναι άραγε δημόσιο πένθος δηλαδή ενεργητικό, τελετουργικό και παραγωγικό η μεγάλη ακολουθία λαϊκών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας με επαναλαμβανόμενα μοτίβα ; Ας μην ξεχνάμε ότι το  πένθος είναι  "εργασία " και τελετή , δεν είναι άμορφος θρήνος, δεν είναι υπομονετική δυσανεξία. Δεν είναι δημόσιο πένθος η αδυναμία αποδοχής ενός παρόντος που εξέλειπε για πάντα , καθώς κατέρρευσαν οι οικονομικές συντεταγμένες που το στερέωναν;

Αμφιβάλω αν η Αριστερά της ευθύνης έχει συνειδητοποιήσει ότι οι ξένοι δεν είναι πια υποχρεωμένοι να μας σώσουν. Ότι, όσο περνάει ο χρόνος και εμείς παίζουμε ακόμα τις κουμπάρες και αναζητούμε την υπογραφή του Σαμαρά, η κρίση στην Ευρωζώνη απλώνεται και η Ελλάδα γίνεται παρωνυχίδα, την οποία ο Γερμανός σκέφτεται να κόψει και να απαλλαγεί. Αμφιβάλλω αν έχει καταλάβει ότι μια πιθανή αποτυχία της κυβέρνησης Παπαδήμου, την οποία καταψήφισε μετά πολλών επαίνων, μας φέρνει ακόμα πιο κοντά στην έξοδο από την ΕΕ.

Γενικώς στην Αριστερά μας απασχολεί περισσότερο η αριστερομέτρηση, το πολιτικό κόστος, η χροιά και το ύψος του παραδοσιακού αριστερού βερμπαλισμού, παρά  το μέλλον των παιδιών μας. Είναι η πρόσφατη ιστορία μας αυτή που μας κάνει να στέκουμε αμέτοχοι μπροστά στο δράμα της κοινωνίας. Μια ιστορία αμετροέπειας και αυτοκαταστροφής. Ο Συνασπισμός χρειάστηκε να διανύσει δρόμο 20 χρόνων, για να φτάσει να ρίχνει γιαούρτια στους πολιτικούς αντιπάλους του και αυτό δυστυχώς το χρεώνεται όλη η ανανεωτική αριστερά. 20 χρόνια και δεν κατάλαβε τίποτα;

Αν όλα αυτά μπουν σε ένα δρόμο, τα πρόσωπα δουλέψουν και οι πολιτικές πατήσουν στη γη, αν όλα αυτά κουμπώσουν κατά πως πρέπει, τότε η λύση της κεντροαριστεράς θα είναι μια σοβαρή απόπειρα σωτηρίας. Είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί η συμφωνία, αλλά μάλλον δεν υπάρχει και τίποτα άλλο ενδιαφέρον να περιμένουμε από την πολιτική σκηνή. Μέσα στο Ευρώ ή έξω από αυτό ( μετά την επέλαση της ακροδεξιάς), η μεθεπόμενη μέρα απαιτεί κοινή λογική, συνεργασία,  πειραματισμό, σύνθεση και θετικό αποτέλεσμα.

Κυρίως απαιτεί αυτό το αλλιώς, από ανθρώπους που είναι αλλιώς. Καταλαβαινόμαστε φαντάζομαι.

ΥΓ. Ο Παπαγιαννάκης έμεινε ως ένας εκ των κορυφαίων στην ιστορία της ανανεωτικής αριστεράς όχι μόνο γιατί είπε πράγματα σπουδαία, αλλά γιατί ήταν και σαν τύπος αλλιώς.