Το πάρτι της μεγάλη κεντροαριστεράς γίνεται αλλού

 Του Λεωνίδα Καστανά

Το Νοέμβρη του 2011 οι δημοσκοπήσεις έδιναν  στο ΠαΣόκ 15-18%, στη ΔΗΜΑΡ 6-8% και στο ΣΥΡΙΖΑ 6-10%. Το Νοέμβρη του 2012 δίνουν στο ΠαΣόκ 5 %, στη ΔΗΜΑΡ 5% και στο ΣΥΡΙΖΑ 26%.

Το στοίχημα της μεγάλης κεντροαριστεράς ή της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας για κάποιους φαίνεται ότι χάνεται. Χαμένοι είναι η ΔΗΜΑΡ και το ΠαΣόκ, κερδισμένος είναι  ο ΣΥΡΙΖΑ. Τα υπόλοιπα είναι «κουβέντα να γίνεται». Και καλώς γίνεται μόνο που πρέπει να κοιτάμε και την πραγματικότητα. Πριν ένα χρόνο δεν ήταν ακόμα ο καιρός, σήμερα δεν είναι πια καιρός, σύντροφοι.

Πριν ένα χρόνο το ΠαΣόκ ήταν ακόμα κυβέρνηση και ήλπιζε βάσιμα ότι θα μπορούσε να τη βγάλει καθαρή παίζοντας το παιχνίδι της σωτηρίας της χώρας και των μεταρρυθμίσεων που προωθούσε η Διαμαντοπούλου ή ο Ραγκούσης. Η ΔΗΜΑΡ ζητούσε εκλογές για να αποκτήσει κοινοβουλευτική νομιμοποίηση και διαμόρφωνε το πρόγραμμά της ταλαντευόμενη μεταξύ ενός ευπρεπούς ΣΥΡΙΖΑ και ενός ευρωπαϊκού - μεταρρυθμιστικού αριστερού κόμματος. Ήταν η εποχή των ισοδυνάμων και της απαγκίστρωσης από το μνημόνιο με την κοινωνία όρθια.  Κανένα από τα δύο κόμματα δεν έβλεπε την αναγκαιότητα κοινού σοσιαλδημοκρατικού σχήματος, οποιουδήποτε τύπου. Αντίθετα, η ΔΗΜΑΡ φιλοδοξούσε να εισπράξει τις απώλειες του ΠαΣόκ και συζητούσε με στελέχη που αποχωρούσαν από αυτό. Μέχρι και με τον Δημαρά μιλούσε.

Ο πυκνός πολιτικός χρόνος όμως είναι αμείλικτος. Γιατί κυλάει και κυλάει γρήγορα.

Σήμερα το ΠαΣόκ έχει αποσυντεθεί πλήρως, ψηφοφόροι, μέλη και στελέχη φεύγουν μαζικά αλλά δεν έρχονται στη ΔΗΜΑΡ, πηγαίνουν προς το ΣΥΡΙΖΑ. Η ηγετική  ομάδα του ΠαΣόκ και μετά τις αποκαλύψεις με τις λίστες, δεν αντιπροσωπεύει ούτε το γλίσχρο ποσοστό που της δίνουν οι δημοσκοπήσεις. Η ΔΗΜΑΡ αδυνατεί να παίξει το ρόλο του αναχώματος προς το ΣΥΡΙΖΑ, παρ’ όλες τις προσπάθειες που κάνει να διαφοροποιηθεί  από τις κυβερνητικές επιλογές. Η συχνά αμφίσημη στάση της απέναντι στις μεταρρυθμίσεις απογοητεύει τους αριστερούς φιλελεύθερους που την έβλεπαν με καλό μάτι και κρατάει ευρύτερα ακροατήρια σε στάση δύσπιστης αναμονής.

Το ΠαΣόκ είναι πια τελείως αφερέγγυο να εγγυηθεί μια άλλη πορεία για τη χώρα. Έχω την εντύπωση ότι πολιτικά πρόσωπα σαν το Βενιζέλο, το Λοβέρδο, το Σκανδαλίδη κλπ,  τερμάτισαν ανεπιστρεπτί την πολιτική τους καριέρα. Δεν είναι μόνο το αμαρτωλό τους παρελθόν. Δεν είναι τα δυο χρόνια απραξίας της κυβέρνησης ΓΑΠ που τους σημαδεύουν. Είναι η αδυναμία τους να διατυπώσουν σοσιαλδημοκρατικά οράματα, ή οράματα γενικώς. Αλλά ακόμα και αν εύρισκαν το κουράγιο να το κάνουν, ποιος και ποια θα τους πίστευε.

 Από την άλλη η ΔΗΜΑΡ δεν δείχνει πρόθυμη να χαράξει με τόλμη τον τρίτο δρόμο. Το δρόμο δηλαδή που της απομένει με το καθαρό left-liberal χρώμα. Οι εφαρμοστικοί νόμοι που έρχονται, οι αποκρατικοποιήσεις, η αξιολόγηση, οι μετατάξεις και οι εφεδρείες των ΔΥ, το κλείσιμο των άχρηστων υπηρεσιών,  οι συγχωνεύσεις σχολείων και πανεπιστημίων, οι ξένες επενδύσεις και οι οικολογικές τους συνέπειες, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, θα την φέρουν σε δύσκολη θέση. Αν χρειάζεσαι 10 εβδομάδες για να βγάλεις μια θολή ανακοίνωση σχετικά με τα αίσχη του ΑΠΘ, είναι σαφές ότι έχεις πρόβλημα.

Κατά πρώτο το αριστερό DNA που δομεί τον πυρήνα των κυττάρων της, κατά δεύτερο η ανάγκη να διαφοροποιείται από τις φιλελεύθερες επιταγές της τρόικα και κατά τρίτο η «λαϊκή» απαίτηση για ολική επαναφορά στο 2009, θα τις ασκήσουν αφόρητες πιέσεις. Μακάρι να τις αντέξει. Αλλά το σημερινό 5% δείχνει ότι δεν καρπώνεται τίποτα από τη διάλυση του ΠαΣόκ. Η συμμετοχή της στην κυβέρνηση σωτηρίας δεν την έσπρωξε, η συγκατάνευση στα οριζόντια μέτρα τη φθείρει. Κάποιοι «δικοί» της υπουργοί δεν «τραβάνε». Το ΠΑΡΩΝ την εξέθεσε.  Προφανώς το αύριο γι’ αυτήν δεν θα είναι εύκολο. Χρειάζεται κάτι άλλο.

Κάτι ακόμα που δεν φαίνεται να απασχολεί την ηγεσία της ΔΗΜΑΡ είναι το γεγονός ότι ένας κόσμος διανοουμένων, αξιόλογων και σοβαρών ανθρώπων του χώρου της έλλογης Αριστεράς που τη στήριξαν όταν δημιουργήθηκε, έχει σήμερα αποστασιοποιηθεί από αυτήν. Κάποιοι εξ αυτών, οι λιγότεροι, γιατί δεν την θεωρούν αρκούντως αριστερή. Οι περισσότεροι όμως γιατί δεν την είδαν να διατυπώνει με σαφήνεια ένα σύγχρονο αριστερό λόγο χωρίς δισταγμούς και πισωγυρίσματα. Έτσι απομακρύνθηκαν από αυτήν και είτε αδρανούν, είτε δείχνουν ενδιαφέρον για άλλα μικρότερα σχήματα  που συγκροτούνται στο ευρύτερο μεταρρυθμιστικό τόξο, (Δράση, Δυναμική Ελλάδα, κλπ).

Αν όσοι αποσύρονται από το ΠαΣόκ συνέρεαν στη νουνεχή ΔΗΜΑΡ και βλέπαμε το ποσοστό της να εκτινάσσεται στο 10-15%, τότε όλοι θα μιλούσαμε για την ανασύσταση της σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας. Τώρα που αυτό γίνεται στο απέναντι μαγαζί είναι δίκαιο να παραδεχθούμε ότι το πάρτι της Κεντροαριστεράς γίνεται στου ΣΥΡΙΖΑ.

Οι αριστερές κορώνες του Τσίπρα και τα τριομφάλε παλιομοδίτικα σαλπίσματα του κενού δεν πρέπει να μας κρύβουν τη μεγάλη εικόνα. Ο Αντρέας όσο έστριβε προς τα δεξιά τόσο γινόταν, στα λόγια, πιο αντιαμερικάνος και πιο ανυποχώρητος. Στο κόμμα του αριστερού λαϊκισμού έχουν αναθέσει ρόλους και τους υπηρετούν με συνέπεια. Όλοι οι καλοί χωράνε για να κάνουν αμφίσημο το πολιτικό στίγμα και να  προσελκύουν ψηφοφόρους από παντού.

Και ο Σταθάκης με τις αντικρατικιστικές αιχμές του χρειάζεται γιατί μας βλέπουν και οι δανειστές και ο Λαφαζάνης με την έξοδο από το ευρώ γιατί μας ακούνε και οι καταχρεωμένοι επιχειρηματίες και ο Στρατούλης, γιατί οι ΔΥ ανησυχούν με τα νέα μέτρα. Και ο αγώνας για τη διάλυση των ΑΕΙ χρειάζεται γιατί πολλοί ανεγκέφαλοι φοιτητές καταλαβαίνουν ότι σε ένα τριτοκοσμικό πανεπιστήμιο η απόκτηση πτυχίου θα είναι πιο εύκολη. Και ο Παναγούλης είναι χρήσιμος γιατί χιλιάδες συμπατριώτες μας ονειρεύονται λιντσαρίσματα και ο ρατσιστής βουλευτής Βοιωτίας γιατί είναι πολλοί αυτοί που βρίζουν το Σόιμπλε «σακάτη», αλλά και η κυρία βουλευτής που κάπνιζε μέσα στη βουλή, γιατί όλοι καπνίζουμε όπου μας παίρνει. Οι υπάλληλοι της βουλής προφανώς και βλέπουν τη διατήρηση των προνομίων τους σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η δε αναγκαία και δίκαιη αξιολόγηση των δασκάλων θα φέρει μερικές ακόμα δεκάδες χιλιάδες ψηφοφόρους στην Κουμουνδούρου,  αν γίνει χωρίς την αναγκαία ιδεολογική προπαρασκευή.   

Ο κόσμος που γράφεται μαζικά στις τοπικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ για όλους αυτούς τους λόγους, δεν είναι άλλος από το μεγάλο κόσμο της Κεντροαριστεράς και δεν αλλάζει ποιότητα γιατί πηγαίνει στο ΣΥΡΙΖΑ και όχι στη ΔΗΜΑΡ. Είναι η Ελλάδα που αντιστέκεται στον εκσυγχρονισμό και την πρόοδο. Και είναι κεντροαριστερή. Αφού γεύτηκε δανεικά, αργομισθίες και επιδόματα τώρα αναζητά το νέο Αντρέα να την οδηγήσει στη χώρα του «ποτέ δεν τελειώνει η μεταπολίτευση». Και τον βρίσκει, γιατί στη χώρα του ποτέ, ποτέ δεν λείπει ένας Αντρέας. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ σκοπεύει να κυβερνήσει και με τον αστυφύλακα και με το χωροφύλακα. Θα υλοποιήσει τα μνημόνια γιατί δεν έχει καμιά διάθεση να βγάλει τη χώρα από το Ευρώ και να τη βάλει σε άγριες περιπέτειες. Θα ισχυριστεί ότι παρέλαβε χάος και θα «υπομείνει» τη δημοσιονομική προσαρμογή. Αλλά ταυτόχρονα θα πασχίσει να διατηρήσει τα προνόμια των πιο ισχυρών από τους νέους ψηφοφόρους του. Στον ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ τα αριστερίστικα γκρουπούσκουλα διαλύονται, άσε δε που η κρατική επιχορήγηση τα έχει βαρύνει και υπνώσει. Οι νεοεισερχόμενες μάζες αλλοιώνουν σταδιακά το χαρακτήρα του κόμματος, φέρνουν άλλα ήθη και αναδεικνύουν μια νέα γενιά στελεχών που έχουν θητεύσει στην κρατικοδίαιτη κεντροαριστερά. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρουν να κυβερνήσουν, ούτε που θα οδηγήσουν την Ελλάδα αν το πετύχουν. Δεν ξέρω πιο ρόλο θα παίξουν οι ΑΝΕΛ. Το σίγουρο είναι ότι σκοπεύουν να κινηθούν στο δρόμο της παλιάς εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας. Πελατειακό, άδικο κοινωνικό κράτος και μαζική «αριστερή» ρητορεία για τις νέες μέρες που θαρθούν. Και όλα αυτά χωρίς λεφτά και σε σκληρό μνημονιακό περιβάλλον. Ίσως τότε να χρειαστούν τα ελικόπτερα. Στο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν πρόβλημα με τις ξένες επενδύσεις αρκεί να είναι άμεσα συνδεδεμένες με το κράτος και τον κομματισμό. Θα ψάξουν λεφτά από τη φορολογία των μεγάλων δεν θα τα βρουν και θα συνεχίσουν να δαγκώνουν τους μικρούς.  Στην Ελλάδα τα έχουμε δει όλα γιατί όχι και αυτό. Σάμπως τρία χρόνια τώρα που ζούμε; Θα μας πάνε στην καταστροφή; Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι η Ελλάδα δεν θα καταστραφεί αύριο;

Το σίγουρο είναι ότι και στις επόμενες εκλογές οι δυνάμεις της έλλογης αριστεράς θα αγωνιούν την Κυριακή το βράδυ για τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας.

Αν οι δυνάμεις της άλλης, της φιλελεύθερης κεντροαριστεράς δεν αποκτήσουν ένα σταθερό βηματισμό τις βλέπω να συρρικνώνονται δραματικά. Αν δεν προτάξουν τα ευρωπαϊκά φιλελεύθερα στοιχεία τους μπολιασμένα με σύγχρονο αριστερό λόγο πραγματικής κοινωνικής δικαιοσύνης τις βλέπω να συνθλίβονται ανάμεσα από το ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ. 

Πριν ένα μήνα έγραφα στην AV:

Το νέο χρειάζεται νέα ιδεολογία. Αριστερή και φιλελεύθερη.

Αριστερή γιατί θα υποστηρίζει τη δικαιοσύνη, την ευνομία, τη διαφάνεια και την αλληλεγγύη. Γιατί θα προστατεύει τους αδύναμους και τα εργατικά δικαιώματα. Γιατί θα αντιμάχεται τα προνόμια και την ασυλία του πολιτικού συστήματος, τα «δίκια» των εύπορων ομάδων αλλά και των συντεχνιών. Γιατί θα στηρίζει τη δημόσια Παιδεία και Υγεία και όχι μόνο τους εργαζόμενους σ’ αυτές.

Φιλελεύθερη γιατί θα υποστηρίζει την ελευθερία, τη δημοκρατία και τον ορθολογισμό. Θα περιορίζει το κράτος και τα ελλείμματά του, θα απελευθερώνει την αγορά, θα μειώνει τους έμμεσους αλλά θα εισπράττει τους άμεσους φόρους. Θα διευκολύνει την επιχειρηματικότητα αλλά και θα ορίζει αυστηρούς κανόνες παιχνιδιού και θα ελέγχει την εφαρμογή τους. Γιατί θα αντιμάχεται τον εξισωτισμό προς τα κάτω, τη βία και τον ολοκληρωτισμό. Γιατί θα συνδέει την Παιδεία και την Έρευνα με την παραγωγή.

   

Δεν βλέπω κάτι άλλο. Αντιθέτως περιμένω να ακούσω πολλές ανάλογες ιδέες μέσα και πέρα και σε αντίθεση με αυτά. Αλλά να είναι συγκεκριμένες και να οδηγούν κάπου.

Δίπλα στη ΔΗΜΑΡ υπάρχει και η ΔΡΑΣΗ. Δεν ξέρω αν είναι Δεξιά ή Κεντροδεξιά, νέο ή παλαιο φιλελεύθερη.  Την παρακολουθώ, γνωρίζω τα στελέχη της, μιλάω με τους ανθρώπους της και ανακαλύπτω καθημερινά αυθεντική left-liberal διάθεση σε πολλούς από αυτούς. Απόψεις και προτάσεις που ανανεώνουν την γηραιά σοσιαλδημοκρατία, που στοχεύουν στην μεταρρύθμιση και στον εκσυγχρονισμό. Επειδή ο χώρος αυτός πραγματεύεται φιλελεύθερες απόψεις, «απαγορευμένες» για τα πολιτικά ήθη του τόπου, γίνεται εκ των πραγμάτων εργαστήρι νέων ιδεών που ενδιαφέρουν όλους τους καλοπροαίρετους ανθρώπους ανεξάρτητα συμφωνίας ή διαφωνίας με αυτές. Θεωρώ ότι οι αναζητήσεις του άλλου κεντροαριστερού τόξου δεν πρέπει να αγνοήσουν τη ΔΡΑΣΗ. Αντίθετα ο χώρος χρειάζεται μια πούρα μεταρρυθμιστική και φιλελεύθερη συνιστώσα. Την έχει ανάγκη ως αντίβαρο του πολιτικαντισμού  και της αριστεροσύνης. Και δεν αναφέρομαι σε τραγικές περιπτώσεις σαν αυτή του Τζήμερου.

Είναι όμως δυνατόν όλες αυτές οι διαφορετικές απόψεις να δημιουργήσουν κάτι κοινό που θα διεκδικήσει εξουσία;    

Αν η υπόθεση μείνει στις διευθετήσεις μεταξύ των ηγετικών μηχανισμών των υπαρχόντων κομμάτων είναι αστείο να συζητάμε για κοινό σχήμα οποιασδήποτε μορφής. Το όποιο εγχείρημα χρειάζεται «άλλους ανθρώπους». Νέους ηλικιακά και άσχετους με την κάθε κομματική νομενκλατούρα. Αναλφάβητους για τα πολιτικά μας ήθη. Ανθρώπους κοινής ευρωπαϊκής, οικολογικής, δημοκρατικής και αναπτυξιακής λογικής. Πραγματικά προοδευτικούς που δεν θα ομνύουν σε «φιλειρηνικά κινήματα», σε «Γένοβες» και αγώνες κατά της παγκοσμιοποίησης. Που δεν θα αναφέρονται σε συνδικαλιστικές δράσεις προνομιούχων, σε ακτιβισμούς λεηλασίας δημόσιου πλούτου, σε φοιτητικά κινήματα καταστροφής. Αλλά και που δεν θα ταυτίζουν την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις με τα συμφέροντα των ισχυρών που ονειρεύονται μια φθηνή ανάπτυξη, προς όφελός τους, αποκλειστικά.

Συναντάω καθημερινά τέτοιους ανθρώπους. Σήμερα διστάζουν να ανακατευτούν με την πολιτική. Αύριο και προ του «κακού» που πλησιάζει θα αναγκαστούν. Είναι μια νέα γενιά για την οποία θα μιλά η ιστορία μετά από χρόνια. Η γενιά που θα σώσει την Ελλάδα. Υπάρχει και περιμένει. Δεν περιμένει εμάς  να της δώσουμε την ευκαιρία. Πως θα μπορούσαμε άλλωστε με τόσες αμαρτίες; Περιμένει το δικό της καιρό. Τον καιρό που έρχεται.