Με αφορμή το νομοσχέδιο για την παιδεία (1)

Mε το πολυνομοσχέδιο για την παιδεία δεν πραγματοποιείται καμιά ιδιαίτερη τομή σε τίποτα. που να έχει σχέση με το περιεχόμενο της εκπαίδευσης.  Η αναμόρφωση της παιδείας ώστε να γίνει παιδεία ουσιαστική και παραγωγική χρειάζεται σοβαρή επιστημονική μελέτη, όραμα και τόλμη και αυτά είναι στοιχεία που λείπουν από τον πολιτικό μας κόσμο συνολικά πόσο μάλλον από τη σημερινή ηγεσία της χώρας. Δεν είναι όμως και καμιά πρόχειρη δουλειά με χαρακτήρα απλά επικοινωνιακό. Έχει στόχο και αυτός είναι οικονομικός. Θα αναφερθώ στις ρυθμίσεις που αφορούν την δευτεροβάθμια εκπαίδευση την οποία τυγχάνει να γνωρίζω από πρώτο χέρι.

Η "αναβάθμιση" του ρόλου του εκπαιδευτικού.

Πίσω από τον πολύφερνο τίτλο, κρύβεται η ανάγκη εξορθολογισμού των διορισμών και μετακινήσεων των εκπαιδευτικών με στόχο να κάνει το σύστημα οικονομικότερο. Και αυτό είναι καλό. Όλα τα προηγούμενα χρόνια το κράτος διόριζε αφειδώς εκπαιδευτικούς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς αυτή να τους χρειάζεται. Αποτέλεσμα είναι ότι χιλιάδες από αυτούς είναι ήδη αποσπασμένοι σε γραφεία βουλευτών, σε άλλα υπουργεία και υπηρεσίες μέχρι στην αρχιεπισκοπή. Η μηχανοργάνωση των υπηρεσιών αντί να σημάνει λιγότερο προσωπικό στην γραφειοκρατία, σήμανε το αντίθετο. Υπάρχουν γραφεία εκπαίδευσης που κάποια στιγμή είχαν έλλειψη καθισμάτων για τους υπαλλήλους. Τρεις μαζί έβγαζαν μια φωτοτυπία. Οι μαζικοί διορισμοί ήταν πάγια πολιτική των κυβερνήσεων και των συνδικάτων για να μειώνουν την ανεργία και να ψηφοθηρούν.

Αν διαβάζατε κάθε φθινόπωρο για κενές θέσεις σε σχολεία αυτές αφορούσαν παραμεθόριες, δυσπρόσιτες και νησιωτικές περιοχές. Οι νεοδιορισμένοι εκεί ενεργοποιούσαν αμέσως το πολιτικό τους μέσο και έπαιρναν απόσπαση για το υπουργείο ή κάποια άλλη υπηρεσία, παίρνοντας όμως τα 10-12 μόρια της περιοχής διορισμού τους. 
Γιατί δεν φταίει το κράτος μόνο φταίνε και οι πολίτες ε;
Η θέση έμενε για 3-4 μήνες κενή μέχρι να διοριστεί αναπληρωτής ή ωρομίσθιος, ή και όλο το χρόνο.. Έτσι είχαμε και άλλους διορισμούς και το σύστημα δούλευε καλά όσο υπήρχαν δανεικά, βεβαίως. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Αη Στράτης με σχολείο 5-10 παιδιών και καμιά 50αρια καθηγητές να «υπηρετούν» και καλά εκεί την οργανική τους θέση. Σε όλα τα νησιά τα σχολεία μισθοδοτούν πολλούς περισσότερους καθηγητές, από την  πραγματική τους δύναμη. Οι άλλο είναι αποσπασμένοι στο κέντρο ίσως και στο σπίτι τους. Φυσικά η ΟΛΜΕ δεν έλεγε κουβέντα για το πώς δημιουργήθηκαν τα κενά, απλά ζητούσε διορισμούς. Κούφιος λαϊκισμός, η μέγιστη ξεφτίλα.

Παρ’ όλες τις αποσπάσεις οι δάσκαλοι ήταν πολλοί και κάτι έπρεπε να γίνει. Κάποια στιγμή την δεκαετία του 90 ανακαλύφθηκαν τα προγράμματα. Σε κάθε σχολείο οι καθηγητές συμπλήρωναν το ελλιπές ωράριό τους με προγράμματα για το περιβάλλον, την αγωγή υγείας, την ισότητα, και άλλα βαρύγδουπα και «πρωτοποριακά». Υπήρχαν βέβαια τότε και λεφτά από την Ευρώπη  για να φαγωθούν. Η ουσία; τίποτα απολύτως. 

Το πρόγραμμα είναι ας πούμε περιβαλλοντολογικό. Δηλαδή γίνεσαι υπεύθυνος ομάδας μαθητών που πρέπει να εκπονήσουν κάποια "μελέτη" σχετική με το περιβάλλον της περιοχής τους και αυτό σημαίνει απασχόληση για να συμπληρώνεις ωράριο. Στην καλύτερη περίπτωση επειδή και άλλοι έχουν κάνει νωρίτερα την ίδια μελέτη, την αντιγράφεις, χωρίς να μπλέκεις τους μαθητές και καθαρίζεις. Συνήθως η «μελέτη» είναι μόνο μια εκδρομή στη φύση και κάτι φωτογραφίες, πολλές φορές δεν είναι απολύτως τίποτα. Το χρήμα να πέφτει.

 

Μια άλλη περίπτωση πλασματικής απασχόλησης είναι ο υπεύθυνος βιβλιοθήκης. Συνήθως τα σχολεία δεν έχουν βιβλιοθήκη, αλλά και αν έχουν, σπάνια οι μαθητές δανείζονται βιβλία.

Άλλη πάλι είναι ο υπεύθυνος εργαστηρίου Φυσικής που έχει 3 ώρες λιγότερες στο πρόγραμμα γιατί απασχολείται με την οργάνωση του εργαστηρίου φυσικών επιστημών. Συνήθως εργαστήρια δεν γίνονται ή μπορεί και να μην υπάρχουν καν.

Και πάλι όμως οι δάσκαλοι είναι πολλοί τι να τους κάνουμε. Ας κάνουν μάθημα λοιπόν.

Το γεγονός ότι από την Α γυμνασίου μέχρι τη Γ λυκείου τα παιδιά μας είναι 7 ώρες την ημέρα στην τάξη οφείλεται και στον πληθωρισμό του προσωπικού. Βάλε  μαθήματα στο πρόγραμμα, μη βάζεις ομαδικές εργασίες,  κατασκευές, καλλιτεχνικές δραστηριότητες κλπ. Βάλε οικιακή οικονομία, τεχνολογία, επαγγελματικό προσανατολισμό, μελέτη φυσικών πόρων και άλλα σε υπερβολικές δόσεις για να απασχολούνται οι συνάδελφοι. Ο τρόπος διδασκαλίας και το περιεχόμενο των μαθημάτων σημαίνει δεκάδες ώρες ύπνου για τους μαθητές, αλλά γλυκό ψωμί για τους δάσκαλους.

Και πάλι όμως περισσεύουν. Ε, τότε δεν γίνεται παρά να δουλεύουν λιγότερο από το κανονικό τους πρόγραμμα. Να μη συμπληρώνουν ωράριο.

Το ωράριο του κάθε καθηγητή ξεκινάει από 21 ώρες για τον νεοδιόριστο και μειώνεται έως τις 16 ώρες τη βδομάδα καθώς αυξάνονται τα χρόνια υπηρεσίας. Λόγω όμως του πληθωρισμού δημιουργούνται οι υπεράριθμοι δηλαδή αυτοί που δεν συμπληρώνουν το νόμιμο ωράριο σε ένα σχολείο. Αυτοί, θεωρητικά, πρέπει να συμπληρώνουν σε κάποια γειτονικό σχολείο ή υπηρεσία και αυτό δεν τους αρέσει καθόλου. Αν λοιπόν «βοηθήσει» ο διευθυντής και το οικείο γραφείο εκπαίδευσης μένεις στο σχολείο με λιγότερες ώρες και τυπικά τις συμπληρώνεις με άλλες «δουλειές». Ας πούμε γίνεσαι υπεύθυνος βιβλιοθήκης, βοηθάς την γραμματεία ή παίρνεις πρόγραμμα, η λουφάρεις απλά. Η ηγεσία του υπουργείου το γνωρίζει αλλά κάνει τα στραβά μάτια.

Πάμε παρακάτω. Μια άλλη ευκαιρία για «λούφα» είναι το σύστημα της ανάθεσης μαθήματος. Ας πούμε ότι περισσεύουν κάποιες ώρες Γεωγραφίας ή Ιστορίας και δεν υπάρχει διαθέσιμος εκπαιδευτικός του οικείου τομέα να τις αναλάβει, γιατί έχουν όλοι πλήρες ωράριο και δεν αναλαμβάνουν υπερωρίες. Τότε προσλαμβάνεται αναπληρωτής ή ωρομίσθιος και το κράτος πληρώνει. Μάλιστα ο αναπληρωτής πρέπει να κάνει οπωσδήποτε πλήρες ωράριο, οπότε ο αντίστοιχος μόνιμος, άρα και παλιότερος, λουφάρει. Την ίδια στιγμή στο ίδιο ή γειτονικό σχολείο κάποιοι κάνουν μειωμένο ωράριο, αλλά είναι ας πούμε γυμναστές ή καθηγητές ξένων γλωσσών ή τεχνικοί και δεν ξέρουν να διδάξουν Γεωγραφία Α γυμνασίου ή Ιστορία κλπ. Να πάμε παρακάτω;

Στα εργαστήρια των ΕΠΑΛ ( τεχνικά λύκεια) προβλέπονται περισσότεροι του ενός δάσκαλοι την ώρα του εργαστηρίου ( έως και 3) ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών. Συνήθως είναι ένας εκ περιτροπής. Οι άλλοι κάνουν τις δουλειές τους και περνάνε αργότερα για ένα καφέ από το χώρο δουλειάς τους.

Αυτό το «όμορφο» πράγματι σκηνικό έρχεται να ανατρέψει το πολυνομοσχέδιο ή τουλάχιστον φιλοδοξεί. Βάζει πάγο στις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις χωρίς να έχει εξασφαλιστεί ο αντικαταστάτης. Περιορίζει τους αναπληρωτές, καταργεί τους ωρομίσθιους, γυρνάει τους αποσπασμένους στα σχολεία, βάζει 5 ώρες υποχρεωτική υπερωρία, αν υπάρχει ανάγκη. Ακόμα επιβάλει την ανάθεση διδασκαλίας μαθήματος σε παρεμφερείς ειδικότητες. Καταργεί τις ρουσφετολογικές λίστες διορισμού με την προϋπηρεσία. Χρησιμοποιεί τον ΑΣΕΠ, όχι για να διορίζει όλους τους επιτυχόντες, αλλά για να έχει διαθέσιμη μια δεξαμενή επιτυχόντων υποψηφίων καθηγητών και από εκεί να αντλεί υπαλλήλους ανάλογα με τις ανάγκες της υπηρεσίας. Τέλος προσλαμβάνει κάθε χρόνο όσους ακριβώς συνταξιοδοτούνται.

 Στόχος της ηγεσίας του υπουργείου είναι να προσλαμβάνει λιγότερους, να εξοικονομεί χρήματα. Αποτέλεσμα, οι μόνιμοι καλούνται να δουλέψουν περισσότερο.

Στο χώρο των εκπαιδευτικών του δημοσίου υπάρχει ένα βασικό σύνθημα. «Λιγότερη δουλειά και περισσότερα λεφτά.» Και μέχρι τώρα τα λεφτά ήταν λίγα αλλά λίγη και ακόμα λιγότερη ήταν για κάποιους η δουλειά. Σήμερα με την κρίση ανοικτή πολύ φοβάμαι ότι οι στόχοι δυσκολεύουν. Τα λεφτά έγιναν ήδη λιγότερα και η δουλειά μάλλον θα αυξηθεί.

Τώρα βέβαια για να φανεί ότι μας ενδιαφέρει και η ποιότητα σπουδών το νομοσχέδιο προβλέπει και άλλα.

Ο νεοδιόριστος είναι για 2 χρόνια δόκιμος. Αυτό ήδη ισχύει αλλά, πρακτικά δε σημαίνει και τίποτα. Εδώ υπάρχουν καθηγητές με κλινικά αποδεδειγμένα ψυχολογικά προβλήματα και συνεχίζουν να μπαίνουν σε τάξη. Κανείς διευθυντής δεν θα κάνει αρνητική έκθεση σε ένα νέο συνάδελφο, ότι και να είναι αυτός, να είστε σίγουροι. Αν θέλει να μείνει στην εκπαίδευση θα μείνει.

Ακόμα βάζει το θέμα αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Δηλαδή παραμύθια. Στην Ελλάδα ζούμε. Κάθε σχολική μονάδα θα υποβάλλει εκθέσεις όπου όλα θα φαίνονται καλά καμωμένα. Εδώ το υπουργείο δεν τολμά να έρθει σε ρήξη με όλο το κατεστημένο της εκπαίδευσης. Άσε που δεν υπάρχουν στη δημόσια εκπαίδευση και πολλοί με κύρος που θα μπορούσαν να αξιολογήσουν αντικειμενικά.

Θυμάται ακόμα το νομοσχέδιο την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και λέει ότι θα την αναμορφώσει. Και εδώ λείπουν οι επιμορφωτές που να ξέρουν περισσότερα από τους επιμορφούμενους.  Εξάλλου η επιμόρφωση είναι σοβαρή υπόθεση και η σοβαρότητα απουσιάζει από το χώρο. Το κράτος μας δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την παιδεία.

Πέρα από τις προθέσεις του νομοσχεδίου, υπάρχει και η πραγματικότητα. Και εδώ κανείς δεν πιστεύει ότι όλα αυτά θα γίνουν πράξη. Το πολιτικό κόστος είναι συνήθως ο καταλύτης που επιτρέπει να γίνει ή να μη γίνει κάτι. Από την άλλη το ΔΝΤ που έρχεται θα ζητήσει περικοπές, λιγότερους διορισμούς και περισσότερη δουλειά. Είναι λυπηρό που η πολιτική αυτή θα αυξήσει την ανεργία στο χώρο των εκπαιδευτικών. Αλλά φαίνεται ότι το κράτος δεν έχει πλέον τη δυνατότητα πολλών αγαθοεργιών. Τα κόμματα εξουσίας και οι διαπλεκόμενοι συνεταίροι τους πτώχευσαν το κράτος, είναι φανερό. Βοήθησε βέβαια η ανοχή ή και σύμπραξη των συνδικαλιστικών - συντεχνιακών ενώσεων και της Αριστεράς  με την άφρονα λαϊκίστικη πολιτική δεκαετιών.

Την βαθιά οικονομική κρίση προφανώς εισπράττουν πρώτα οι κοινωνικά αδύναμοι και οικονομικά ασθενέστεροι, οι άνεργοι, αυτοί που δεν έχουν κομματική ή άλλη άκρη. Για να βγούμε από τη δύσκολη θέση δεν φτάνουν τα δανεικά με μικρό επιτόκιο. Χρειάζεται να σχεδιάσουμε ξανά την εκπαίδευση, τις πανεπιστημιακές σχολές που βγάζουν εκπαιδευτικούς, την επιστημονική έρευνα και τη σχέση της με την παραγωγή.

Να βρούμε πραγματική απασχόληση στο επιστημονικό δυναμικό της χώρας που θα φέρει πλούτο, οικολογικά οφέλη, παγκόσμιες επιτυχίες, άρα δημιουργικότητα και ευτυχία.

Με το να ζητάμε από το κράτος να τους διορίσει όλους, σαν την ΟΛΜΕ, απλά βαθαίνουμε την κρίση.