Είναι καιρός να τελειώνουμε με τα «θρησκευτικά» στα σχολεία.
GORE VIDAL
Ούτε η δογματική, ούτε η λειτουργική, ούτε βέβαια η
χριστιανική ηθική έχουν κανένα λόγο να διδάσκονται σ’ ένα ουδετερόθρησκο
σχολείο μιας ευρωπαϊκής χώρας. Ούτε σαν μάθημα επιλογής, ούτε βέβαια ως υποχρεωτικό
μάθημα. Αν οι νέοι θέλουν να γνωρίσουν και να εμβαθύνουν στην οποιαδήποτε
θρησκεία καλό είναι να επισκεφθούν τους ναούς και να συζητήσουν με τους κατ’
επάγγελμα ιερωμένους και διακόνους του κάθε δόγματος.
Στα σχολεία
διδάσκονται μαθήματα που έχουν σκοπό τη διανοητική, σωματική και πνευματική
ανάπτυξη του ανθρώπου. Τα λειτουργικά ή δογματικά στοιχεία της χριστιανικής ή
άλλης θρησκείας δεν έχουν να κάνουν με τίποτα από αυτά. Αντιθέτως, η κατεύθυνση
της ευρωπαϊκής παιδείας είναι καθαρά ορθολογιστική και λογοκρατική, προσπαθεί να διδάξει και κυρίως να πείσει τους
μαθητές να αναζητούν αιτίες και αποδείξεις πίσω από κάθε τι που συναντούν στο
μακρύ ταξίδι της γνώσης. Δε νομίζω ότι έχουν καμιά θέση σ’ ένα σύγχρονο και δημοκρατικό
σχολείο, οι θεωρίες περί δημιουργίας του κόσμου, περί τριαδικής φύσης του Θεού,
περί ανάστασης νεκρών, μετά θάνατον ζωής, δευτέρας παρουσίας κλπ.
Στα σχολεία μας παλεύουμε να γονιμοποιήσουμε τις ιδέες της χειραφέτησης του ανθρώπου, της ισότητας των δύο
φύλλων, της αξίας της ανθρώπινης ζωής, της αγάπης και της συνεργασίας μεταξύ όλων
των ανθρώπων. Πόσο αντίθετη στην προσπάθεια αυτή είναι η περίφημη χριστιανική
Ηθική της δήθεν ισότητας και αγάπης, με ένα θεό πατριάρχη, δυνάστη, τιμωρό και ελεήμονα, δικαστή των ανθρωπίνων
πεπραγμένων, που σώζει στο παράδεισο ή στέλνει στα τάρταρα, ανάλογα με την πίστη
του προς αυτόν. Πόσο παράταιρα φαντάζουν, ο μισογυνισμός, ο φανατισμός, ο θρησκευτικός πόλεμος, ο αγιασμός
των όπλων και λοιπά βαρβαρικά τελετουργικά των μονοθεϊστικών θρησκειών.
Αν θέλουμε (και πρέπει) να δώσουμε μια περισσότερο πνευματική διάσταση
στην εκπαίδευσή μας ας την αναζητήσουμε στη φιλοσοφία, στην ηθική, στο αρχαίο
αλλά και σύγχρονο θέατρο, στη μουσική, σε όλες τις ανθρωπιστικές σπουδές και στις
καλές τέχνες, αλλά όχι στις εξ αποκαλύψεως μονοθεϊστικές θρησκείες.
Κάποιοι ισχυρίζονται το γνωστό στερεότυπο ότι η ορθόδοξη
χριστιανική πίστη και εκκλησία αποτελεί μια βασική διάσταση της εθνικής μας
ταυτότητας. Δυστυχώς αυτό είναι σωστό. Αλλά κάποια στιγμή η στρέβλωση αυτή πρέπει
να ανακοπεί. Η εθνική μας αφήγηση είναι καιρός ν’ αλλάξει σελίδα και να φύγει
από το ιδεολόγημα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Αν είναι να τη διδάσκουμε
ως παράδειγμα προς αποφυγή, καλώς. Αν είναι να αναλύσουμε ιστορικά, κοινωνικά,
οικονομικά τον ολέθριο ρόλο της ορθοδοξίας στην εξέλιξη του ελληνικού γένους
καμία αντίρρηση. Αλλά αυτό έχει να κάνει με το μάθημα της ιστορίας και όχι με
κανένα μάθημα θρησκευτικών.
Επιτέλους ο διαχωρισμός της εκκλησίας από το κράτος έχει αργήσει
και είναι μια ευκαιρία ν’ αρχίσει από την κατάργηση των θρησκευτικών στα
σχολεία.
Είναι σαφές ότι το σχολείο δεν μπορεί και δεν πρέπει να κάνει
πως δεν βλέπει την επίδραση που ασκούν οι θρησκείες σε εκατομμύρια ανθρώπους
στον πλανήτη. Οι μαθητές μπορεί να έχουν απορίες για το τι πρεσβεύει η κάθε
θρησκεία και ποιος είναι ο ρόλος της σε κάθε κοινωνία. Μπορεί να θέλουν να δουν
τις σχέσεις των θρησκειών μεταξύ τους. Ας έχουμε ένα μάθημα θρησκειολογίας στο
γυμνάσιο ή και ένα κατ’ επιλογή στο λύκειο, αλλά μέχρι εκεί. Και κυρίως από
σκοπιά κοινωνιολογική και όχι βέβαια ως μάθημα κατήχησης της ορθόδοξης
χριστιανικής εκκλησίας, όπως γίνεται τώρα.
Οι θρησκείες έχουν συμβολή στην τέχνη και την αισθητική των
λαών. Ο ρόλος αυτός μπορεί και πρέπει να αναλύεται στα μαθήματα αισθητικής αγωγής.
H
ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας αρκετά προβάλλεται και διαφημίζει το δόγμα της
και το σωτηριολογικό της λόγο μέσα από την παράδοση, τις εορτές - αργίες, τα μυστήρια - κοσμικά γεγονότα αλλά και τους ναούς - καταστήματά της. Καιρός είναι να πάψει
να επηρεάζει τις παιδικές συνειδήσεις και μάλιστα μέσα από το σχολείο.
Νομίζω ότι είναι καιρός το κράτος να κινηθεί ώστε να:
- καταργηθεί ο
μαζικός, υποχρεωτικός, σχολικός
εκκλησιασμός
- καταργηθεί η
πρωινή προσευχή σε όλα τα σχολεία.
- καταργηθούν
τα θρησκευτικά σύμβολα από τα σχολεία.
- απαλειφθεί τελείως
το μάθημα των θρησκευτικών από το
Δημοτικό.
- αντικατασταθούν
τα θρησκευτικά με στοιχεία θρησκειολογίας στο Γυμνάσιο και
στην Α λυκείου.
- θεσπιστεί ως
μάθημα διαλόγου και έρευνας, η Ηθική και οι διαπροσωπικές
σχέσεις, σε συνδυασμό με το
βιωματικό εργαστήριο.
- εμπλουτιστεί
το μάθημα της ιστορίας με το πραγματικό ρόλο της εκκλησίας και
της θρησκείας στα
παγκόσμια μεγάλα ιστορικά γεγονότα.
- εμπλουτιστούν
τα μαθήματα της αισθητικής αγωγής με στοιχεία της
εκκλησιαστικής τέχνης.
- απαγορευτεί
κάθε απόπειρα κατήχησης μέσα στα σχολεία.
Επίσης να καταργηθεί η βάπτιση σε οποιαδήποτε θρησκεία πριν ενηλικιωθεί και αποφασίσει κάποιος μόνος/η του/της - δεν είναι αυτό ένα είδος πρώιμου βιασμού της προσωπικότητας; Δεν είναι έτοιμη πελατεία για το θρησκευτικό "μαγαζί" χωρίς ο καταναλωτής να ερωτηθεί καν; Μαζί με τα θρησκευτικά στο σχολείο, δηλαδή τον επίσημο προσηλυτισμό και μάλιστα με βίαιο τρόπο (αφού πρέπει να περάσεις το μάθημα), είναι ένα ολόκληρο σύστημα που καταπατεί τα δικαιώματα του ανθρώπου στην ελευθερία της συνείδησης και στην ελευθερία επιλογής και διαμόρφωσης της προσωπικότητας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι όλα αυτά για να μην έρθει ο διαφωτισμός και στην χώρα μας και να μην χωριστεί η εκκλησία από το κράτος - δηλαδή για τα φράγκα!
Συμφωνώντας με το κείμενο θα επισημάνω επιπλέον τα εξής: Πρώτον, οι εθνικές και πολιτισμικές ταυτότητες δεν είναι αιώνιες, άχρονες και μονολιθικές ουσίες αλλά αντίθετα συνθέσεις με πολλαπλότητα, αντιφατικότητα που βρίσκονται σε διαρκή μετασχηματισμό. Δεύτερον, δεν πηγάζουν με φυσικό τρόπο από την ιστορία και τον πολιτισμό των λαών αλλά "κατασκευάζονται" και αναπλάθονται με τη διαμεσολάβηση του κράτους, της ιντελιγκέντσιας και των θεσμών και μέσα από τη σύγκρουση αντίπαλων κοινωνικών δυνάμεων. Έτσι συνέβη και με την ελληνορθόδοξη ταυτότητα η οποία, πολύ αργά, μόλις το 1850 αρχίζει να θεμελιώνεται και να επικρατεί στην επίσημη πολιτική του ελληνικού κράτους ως αποτέλεσμα της κατίσχυσης συντηρητικών και θρησκευτικών δυνάμεων σε βάρος του φθίνοντος ελληνικού διαφωτισμού. Με άλλα λόγια δεν είμαστε πάντα ελληνορθόδοξοι και μπορούμε να μην είμαστε και στο μέλλον.
ΑπάντησηΔιαγραφήDimef
ΜΙΣΟΣ!! ΜΙΣΟΣ!! ΜΙΣΟΣ!! Εδώ και κάμποσα χρόνια για το μάθημα των θρησκευτικών. Λες και αν πάψουν να διδάσκονται θα γίνουν καλύτερα τα Ελληνικά σχολεία ή οι μαθητές. Συμφωνώ σε δύο σημεία του άρθρου: 1) στο να γίνει επιτέλους θρησκειολογικό το μάθημα για να μην έχουν τη δυνατότητα κάποια "κολλημένα" μυαλά να κάνουν κατήχηση στους μαθητές και 2)(βγάζοντας ενα ΔΕΝ-ΤΙΠΟΤΑ απο το ανωτέρω κείμενο) Στα σχολεία διδάσκονται μαθήματα που έχουν σκοπό τη διανοητική, σωματική και πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Τα λειτουργικά ή δογματικά στοιχεία της χριστιανικής ή άλλης θρησκείας έχουν να κάνουν με όλα από αυτά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚΑΘΕ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ.
Συμφωνώ κάργα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι επειδή έχω καιρό να ανεβάσω κάτι στο blog μου λέω να κάνω σεφτέ για το 2011 αντιγράφοντας την ανάρτηση σου αυτή. Ελπίζω να έχω την άδεια σου.
Καλή χρονιά να έχεις Leo
Λεό, εξαιρετικό κείμενο. Συμφωνώ απολύτως. Σε ένα σχολείο που στηρίζεται ακόμα στη στείρα αρχαιολάγνα και συνάμα θετικοκεντρική ύλη, είναι λογικό να επιβιώνουν διδακτικοί θεσμοί όπως το μάθημα των θρησκευτικών. Περίμενα να αλλάξει η νέα κυβέρνηση αυτό, αλλά δυστυχώς φαίνεται να συνεχίζει ακόμα την ίδια τακτική.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤη στιγμή που πρέπει το σχολείο να στραφεί προς την ανάπτυξη της κρίσης, της αναζήτησης και της έρευνας και να δώσει βαρύτητα στις επιστήμες γενικών γνώσεων (ή συνδυαστικές επιστήμες παραγωγής κρίσεων) όπως η Γεωγραφία, η Ιστορία, η Φιλοσοφία και οι Κοινωνικές Επιστήμες, εμείς προτιμάμε να διδάσκουμε αρχαία ελληνικά σε 13χρονα και φυσική/μαθηματικά πανεπιστημιακού επιπέδου σε 16χρονα και 17χρονα.
Φανατισμός και στενή θεώρηση του ζητήματος της κατάργησης του μαθήματος των Θρησκευτικών από την αντίπερα όχθη. Μα δε σκεφτήκατε ποτέ ότι και ο Διαφωτισμός και το κάθε είδους κίνημα στην ιστορία τα συμφέροντα της εκάστοτε ανερχόμενης τάξης (στην προκειμένη περίπτωση της αστικής και των εμπόρων)εξυπηρετούσε πίσω από διάφορες ετικέτες; Και υπήρξε ποτέ σύστημα πολιτικό, οικονομικό ή εκπαιδευτικό που να εξυπηρετεί όλες τις τάξεις ταυτόχρονα ή να εξυπηρετεί ανώτερα ιδεώδη ανιδιοτελώς - χωρίς καμία σκοπιμότητα; Εξάλλου, ολόκληρη η ιστορία γράφτηκε από την ατέρμονη πάλη των τάξεων σε εθνικό επίπεδο και την πάλη των λαών για κυριαρχία σε παγκόσμιο επίπεδο αντίστοιχα. Και ο μόνος που υπήρξε πραγματικά υπεράνω τάξεων και λαών και με τις πιο επαναστατικές, ανατρεπτικές και πρωτοποριακές ιδέες ήταν ο Ιησούς Χριστός. Το μοντέλο ζωής που πρότεινε και δίδαξε ήταν το πιο απλό και συνάμα το πιο πνευματικό, ηθικό, ανθρωπιστικό, φιλοσοφικό και διαχρονικό που καλύπτει όλους τους τομείς της αληθινής γνώσης. Τώρα, το πόσο εύκολο είναι να το εφαρμόσουμε εμείς οι τόσο ευάλωτοι άνθρωποι είναι άλλο θέμα. Επίσης,το ό,τι η διδασκαλία του Χριστού έγινε εμπόριο από την επιχείρηση ''εκκλησία'' ή χρησιμοποιήθηκε ως μέσο προσηλυτισμού για λόγους επεκτατικούς ή κυριαρχίας του κλήρου -μιας κοινωνικής κάστας που δεν θα άφηνε την εξουσία να της φύγει από τα χέρια έχοντας και την ''ευλογία'' του Χριστιανισμού μάλιστα- αυτό σε καμιά περίπτωση δε συνιστά την κατάργηση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Απλά καταδεικνύει για άλλη μια φορά το πόσο αδύναμος είναι ο άνθρωπος να πράξει το σωστό και ιδιαίτερα τα ''κύμβαλα αλαλάζοντα.'' Μήπως θα ήταν καλύτερο να αντιπροτείνουμε έναν τρόπο διδασκαλίας μακριά από φανατισμούς και δογματισμούς, που όμως θα εξαίρει τις θεμελιώδεις πνευματικές και ηθικές αξίες που τελικά θα μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας μέσα σε αυτήν τη δίνη του απόλυτου ορθολογισμού; Αυτός ο ορθολογισμός δεν είναι που μας έχει ωθήσει στον απόλυτο ατομικισμό, στην εκλογίκευση των πάντων,
ΑπάντησηΔιαγραφήστην έλλειψη συναισθημάτων και άρα στην εσωστρέφεια, την αποξένωση και τελικά στα εκατομμύρια ανθρώπων που πάσχουν από κατάθλιψη; O σημερινός, σύγχρονος, ορθολογιστής και διαφωτισμένος άνθρωπος δεν είναι αυτός; Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι άνθρωπος σημαίνει ''αυτός που κοιτάζει ψηλά'' από το ''άνω θρώσκω,'' όπως και τα λόγια του Πλάτωνα ότι πάσα γνώση χωρίς αρετή πανουργία εστί. Και αρετή είναι όλα αυτά που πέρα από κάθε σκοπιμότητα δίδαξε ο Χριστός. Γιατί λοιπόν να καταργηθεί η διδασκαλία τους; Μήπως οι διάφορες θεωρίες ή οι πρεσβευτές τους τα πήγαν καλύτερα στην πράξη; (Βλ. κομμουνισμός-μετατράπηκε στη χειρότερη μορφή δικτατορίας από τους ίδιους τους πρεσβευτές του).Θεωρώ ότι αν είναι ο άνθρωπος να βρει ειρήνη με τον εαυτό του και τους γύρω του, μόνο μέσα από την πίστη του στο Θεό θα τη βρει. Και σίγουρα οφείλουμε ως κοινωνία να στηρίζουμε και να βελτιώνουμε μαθήματα που ασχολούνται με τέτοια βαθύτατα υπαρξιακά ζητήματα και όχι να ζητάμε την κατάργησή τους μόνο και μόνο επειδή έχει γίνει κακή χρήση αυτών μέσα στην τάξη από κομπλεξικούς και φανατικούς (φανατισμός= κακία) καθηγητές που οι ίδιοι πρώτα χρήζουν πνευματικής θεραπείας. Ας μην υποτιμάμε όμως κι εκείνους που προσφέρουν πραγματικό έργο ζωής μέσα στην τάξη και ας στοχεύσουμε στο να γίνουν όλοι έτσι (αν και βέβαια κανείς δεν είναι τέλειος!).
Και κάτι τελευταίο: Δεν σας υποψιάζει καθόλου όλο αυτό στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης; Παρότι είμαι καθηγήτρια Αγγλικών στην πρωτοβάθμια όλο αυτό με τα αγγλικά από την Α' Δημοτικού δεν μου αρέσει καθόλου. Χα! Είμαστε ήδη οικονομικά έρμαιά τους και τώρα έχουν διεισδύσει και στην γλώσσα μας (και τη θρησκεία μας). Έτσι, καταστρέφεται όχι μόνο το κράτος μα και η πολιτιστική του ταυτότητα. Και αυτό είναι
ΑπάντησηΔιαγραφήιστορικά απαράδεκτο. Η αλήθεια είναι ότι πάντα μου άρεζε να έρχομαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, άλλες κουλτούρες -είναι εξαιρετικά ενδριαφέρον, αλλά δεν μου αρέσει καθόλου η ιδέα ο ένας πολιτισμός να επισκιάζει και να εξουδετερώνει κάποιον άλλο. Και εδώ που τα λέμε οι Άγγλοι (Αγγλοσάξονες) το έχουν κατά κόρον κάνει αυτό στη νεώτερη ιστορία. Αν και λατρεύω τη γλώσσα τους, αρνούμαι να την επιβάλλουν στα παιδιά μας.
Μια γλώσσα δε χάνεται παρά μόνο αν εξαφανισθεί ο λαός που την ομιλεί. Η γνώση των αγγλικών έχει κατά πρώτον χαρακτήρα πρακτικό για την καθημερινότητα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν υφίσταται διείσδυση στην πολιτισμική ταυτότητα με το να μάθεις μια ξένη γλώσσα επειδή τη μιλούν όλοι. Στο κάτω κάτω είτε μιλούμε για την επανάσταση είτε για το "αν είναι ο άνθρωπος να βρει ειρήνη με τον εαυτό του και τους γύρω του, μόνο μέσα από την πίστη του στο Θεό" χρειάζεται μια γλώσσα που να μιλάμε όλοι.
Μπορούν στη συγκυρία να είναι τα ελληνικά;
ΥΓ1 το "άνω θρώσκω" δεν είναι αξιόπιστη ερμηνεία.
ΥΓ2 Μην βάζεις πονηρά δίπλα-δίπλα την αρετή κατά Πλάτωνα με τη χριστιανική αρετή
Leo
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξαιρετικό κειμενο. Δεν είναι ζήτημα μόνο του ελληνορθόδοξου παραμυθιού ή του ρόλου της εκκλησίας και όλα αυτά που επιμέρους αποτελούν τεράστια ζητήματα για μια παιδεία που παράγει πολιτισμό. Η διαπαιδαγώγηση μέσω της θεοκρατικής αντίληψης και της προτεσταντικής ηθικής που έχει κυριεύσει την παιδεία του δυτικού κόσμου, πέρα από το αίσθημα του φόβου στον αυριανό πολίτη δημιουργεί και την προσδοκία των ουτοπικών μικρών θαυμάτων που στη ζωή του. Τον μαθαίνει από μικρή ηλικία να περιμένει την υπερφυσική παρέμβαση για τα καθημερινά πράγματα και να μην πράττει. Να περιμένει την βελτίωση της ζωής του μέσω της υπομονής και όχι της προσπάθειας, της υποταγής στη ελέω θεού μοίρα του.
Τώρα όσον αφορά το σχόλιου του ανώνυμου με τον παραλληλισμό της Πλατωνικής θεωρίας και της άγραφης υποθετικής διδασκαλίας του Ιησού, η σωστή θεώρηση θα ήταν να δούμε τι προγενέστερες θεωρίες όπως η Πλατωνική ενσωμάτωσε αυτούσιες ή τροποποιημένες ο χριστιανισμός και το ιερατείο που δημιούργησε το δόγμα του.
Αγαπητοί φίλοι έλειπα διακοπές και δεν είχα τη δυνατότητα να σχολιάσω. Όταν φεύγω εκτός Αθηνών αποχωρίζομαι και το δίκτυο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ όλους για τη συμμετοχή στο διάλογο. Άλλοι φίλοι συμφωνούν άλλοι διαφωνούν με την κατάργηση των θρησκευτικών, όπως είναι φυσικό. Είναι καιρός ν'άνοίξει η συζήτηση γύρω και από αυτό το θέμα. Τώρα όσο αφορά τη χριστιανική διδασκαλία προσωπικά δεν με ενδιαφέρει, αλλά όποιον ενδιαφέρει μπορεί να την πάρει από τους ναούς και όχι από το σχολείο.
Ονειρεύομαι ένα κόσμο μακρυά από μεταφυσικές κάθε θρησκευτικού είδους.