...για τους αγανακτισμένους

του Σωτήρη Λεβέντη

Αν ρωτήσει κανείς τους αγανακτισμένους για το τι θα ήθελαν οι ίδιοι να γίνει από εδώ και στο εξής, και ποια μέτρα πρέπει να εφαρμόσει η χώρα για να βγει από την κρίση, δεν θα έπαιρνε μία ενιαία απάντηση, αλλά πολλές. Πολλές και αντιφατικές. Η μεγάλη πλειοψηφία των αγανακτισμένων θα συμφωνούσε χωρίς πολλή δυσκολία σε μέτρα που να άπτονται της πολιτικής: τη μείωση του αριθμού των βουλευτών, την κατάργηση της βουλευτικής αποζημίωσης και της κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων, τη δήμευση των περιουσιών όσων έχουν εμπλακεί τα ονόματά τους σε υποθέσεις σκανδάλων, ανεξάρτητα από αν αυτό έχει αποδειχθεί ή όχι.

Όταν περνάμε όμως από τα μέτρα για την πολιτική στα μέτρα για την οικονομία και την κοινωνία, δεν υπάρχει κάποια κοινή συνισταμένη στην οπτική τους. Άλλοι, πιθανόν οι περισσότεροι, θα υποστηρίξουν την άμεση απόλυση των περισσότερων δημόσιων υπαλλήλων, προκειμένου να στηριχθεί πιο αποτελεσματικά ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας. Αρκετοί προερχόμενοι από την αριστερά θα υποστηρίξουν το ανάποδο, ότι φταίει το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής, και πρέπει να στηριχτεί ο δημόσιος τομέας, και την κρίση να την πληρώσουν οι τραπεζίτες και όσοι γενικώς τη δημιούργησαν. Κάποιοι λιγότεροι θα επιχειρηματολογήσουν υπέρ της αναδιάρθρωσης, σκληρής ή μαλακής. Περισσότεροι θα επιχειρηματολογήσουν για την ανάγκη να περιοριστεί η μετανάστευση και να χτυπηθεί η εγκληματικότητα. Άλλοι θα πουν για τη συναίνεση, άλλοι για το ότι δεν μπορεί να υπάρχει συναίνεση.

Όλες οι απόψεις, όλες οι προσεγγίσεις, όλα τα θέματα ακόμα, γίνονται ένα κουβάρι από αντιφάσεις που, προς το παρόν, συνυπάρχουν. Ταυτόχρονα συνυπάρχουν και αρκετές διαφορετικές εκφράσεις της αγανάκτησης, ανάμεσα τους και οι κατσαρόλες, που προκαλούν όλα τα ιστορικά αντανακλαστικά της αριστεράς (σημείωση για τους νεότερους: οι κατσαρόλες στις διαδηλώσεις ήταν το σύμβολο της αναταραχής που συνέβαλλε στην αποσταθεροποίηση του Αλιέντε, και από τότε έχει μείνει στην ορολογία της αριστεράς ή έκφραση “συγκέντρωση κατσαρόλας”), οι μούντζες, τα χουλιγκάνικα συνθήματα (“άντε γ.. Πάγκαλε”). Δεν έχει όμως εκδηλωθεί καθόλου βία, καθώς τόσο οι αναρχικοί σνομπάρουν τις συγκεντρώσεις, όσο και η αστυνομία έχει πολύ διακριτική παρουσία.

Έχει ένα σοβαρό δέλεαρ το όλο εγχείρημα. Στις δύκολες στιγμές καλό είναι να ξέρει κανείς ποιοι είναι οι καλοί, για να τους βασιστεί, και ποιοι είναι οι κακοί. Και οι αγανακτισμένοι μπορεί να μην έχουν καταλήξει στο ποιοι είναι οι κακοί (είναι το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα? Είναι οι κακοί πολιτικοί που είναι κλέφτες και φάγανε τα λεφτα?), ξέρουν όμως ότι οι ίδιοι είναι οι καλοί. Γιατί δεν κάθονται στον καναπέ τους, αλλά προσπαθούν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Και οι αγανακτισμένοι όμως, όπως όλοι μας, απηχούμε αυτά που ακούμε γύρω μας. Και όσο πιο πολλή τηλεόραση βλέπουμε, τόσο πιο πολύ την απηχούμε.

Ασφαλώς και καλά κάνουν τόσοι Έλληνες και είναι αγανακτισμένοι. Η κατάσταση κάθε άλλο παρά καλή είναι, και είναι απολύτως δικαιολογημένο να νοιώθουμε όλοι εξαπατημένοι, αφού ο μύθος της ισχυρής και ευημερούσας Ελλάδας κατέρρευσε εκωφαντικά. Η αγανάκτηση όμως πρέπει να φέρει και αποτέλεσμα, αλλοιώς το μόνο που θα μπορούσε ίσως να καταφέρει είναι να γίνει μια καταστροφική δύναμη που θα κοπάσει, αργά ή γρήγορα, έχοντας οδηγήσει σε πισωγύρισμα. Και όσο το κίνημα των αγανακτισμένων δεν διατυπώνει κάποια σαφή και περιεκτικά αιτήματα, δεν μπορεί να περιμένει κανείς αποτέλεσμα από αυτό.