Ελληνική Μεταπρατική τάξη

Mια " επίκαιρη συνομιλία"  μεταξύ του φίλου Βασίλη Παππά και του Παναγιώτη Κονδύλη 

Το 1991 κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη «Η καχεξία του αστικού στοιχείου στη νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία». Ο πρόλογος του τότε βιβλίου, ένα αυτοτελές κείμενο, κυκλοφόρησε το 2011, με τον τίτλο «Οι Αιτίες της Παρακμής της Σύγχρονης Ελλάδας» - Θεμέλιο.

Η παρουσίαση σπαραγμάτων από το βιβλίο αυτό δεν ενέχει στοιχεία βιβλιοκριτικής, αλλά απλά θέλει να παρουσιάσει τον κριτικό λόγο του έλληνα στοχαστή σε ζητήματα της νεοελληνικής κοινωνίας. Θέλει να αναδείξει θέματα και ιδεοληψίες που μας οδηγούν στην εθνική μας τύφλωση. Προπάντων θέλει να αναδείξει την ήττα της αριστεράς σε πολιτικές και κοινωνικές πρακτικές, η οποία με ιδεολογήματα του παρελθόντος δεν δύναται να αρθρώσει έναν σύγχρονο αριστερό λόγο που να αναλύει και να συνθέτει, να καταθέτει θέσεις και προτάσεις και να τις μετουσιώνει σε πολιτική πρόταση.

Στην Ελλάδα από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και δώθε τα κοινωνικά στρώματα που θα συγκροτούσαν την αστική τάξη συμπορεύτηκαν σε έναν νόθο αστισμό ο οποίος : «δεν έβγαλε από τους κόλπους του μια συγκροτημένη κοινωνική τάξη, η οποία θα ενσάρκωνε από όλες τις απόψεις και σε όλα τα επίπεδα τα ειδοποιά γνωρίσματα της αστικής τάξης με την δυτικοευρωπαϊκή έννοια … ποτέ δεν κατάφερε να δημιουργήσει γηγενή και αυτοτελή αστικό πολιτισμό με ευρύτερη κοινωνική ακτινοβολία, μολονότι με διάφορα τμήματά της υιοθέτησε κατά τρόπο περισσότερο ή λιγότερο επιπόλαιο και ασυνάρτητο διάφορα στοιχεία του ευρωπαϊκού αστικού πολιτισμού».

Οι τομές που δημιούργησε η ευρωπαϊκή αστική τάξη στον ευρωπαϊκό χώρο, ποτέ δεν «πέρασαν» στον νεοσύστατο ελληνικό κράτος του ραγιαδισμού και του κοτσαμπασιδισμού σε αντίθεση με τον ευρωπαίο αστό ο οποίος: «προτού έρθει αντιμέτωπος με τον εργάτη ήταν για μακρό χρονικό διάστημα ο κύριος αντίπαλος της αριστοκρατίας και της κληρικοκρατίας, ο φορέας μιας νέας αντίληψης για την οργάνωση της ζωής και μιας νέας κοσμοθεωρίας».

Η βιομηχανική παραγωγή δημιούργησε μια μεταπρατική αστική τάξη φεουδαλικού τύπου διότι : «… εδώ έλειπε μια ουσιώδης διάσταση της αστικής οικονομίας, του αστικού πολιτισμού και της αστικής αυτοσυνείδησης. Η διάσταση του καινοτόμου βιομηχάνου ως φορέα και πρακτικού μετουσιωτή του πνεύματος της σύγχρονης επιστήμης και τεχνικής, του πνεύματος της προόδου και της ρήξης με τη στείρα παραδοσιοκρατία του αγροτικού πατριαρχισμού…» σχεδόν ποτέ δεν καλλιέργησε στοιχεία αυτόχθονης παραγωγής είτε σε ερευνητικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο καινοτομίας, είτε πολύ περισσότερο σε επίπεδο παραγωγής, δημιουργίας κερδών και επαναπροώθησής τους στον εκσυγχρονισμό της παραγωγής.

Σε όλη αυτή την προσπάθεια οικοδόμησης της ελληνικής αστικής τάξης τα κόμματα έπαιξαν (και παίζουν) κυρίαρχο ρόλο: «… Στην Ελλάδα την εκποίηση του κράτους στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού παιγνιδιού την εγκαινίασαν και την καλλιέργησαν με τρόπους απείρως ευρηματικούς τα πολιτικά «τζάκια» με την προαστική  - πατριαρχική τους νοοτροπία, και οι μέθοδοί τους έγιναν δεσμευτικές και υποδειγματικές  για όλες τις ελληνικές πολιτικές παρατάξεις , ανεξάρτητα από τα εκάστοτε ιδεολογικά τους πρόσημα…»

Τα κόμματα νέμονται την εξουσία, όχι για να προωθήσουν την αστική ολοκλήρωση της κοινωνίας, σύμφωνα με τα προγράμματά τους, αλλά για να λειτουργήσουν ως διαμεσολαβητές κατάληψης δημοσίων θέσεων από τους πελάτες – ψηφοφόρους: «΄Όταν η πατριαρχική σχέση μεταφέρεται από την κοινωνία στην πολιτική, τότε μεταβάλλεται στη λεγόμενη πελατειακή σχέση, διατηρώντας όμως το θεμελιώδες της γνώρισμα, δηλαδή την αναγκαία συνάφεια υπακοής και προστασίας… ο κοινοβουλευτικός πατριάρχης απαιτεί από τους «ανθρώπους» του υπακοή (εμπνεόμενη λιγότερο από αφηρημένα – κοσμοθεωρητικά και περισσότερο από συγκεκριμένα – προσωπικά κίνητρα), όμως ταυτόχρονα αναλαμβάνει να «ενεργήσει για τις υποθέσεις τους», δηλαδή τους βοηθεί να «τακτοποιηθούν» και τους εξασφαλίζει με την επιρροή του πλεονεκτήματα στον συναγωνισμό με τους οπαδούς άλλων κομμάτων …»

            Με τον τρόπο αυτό το κράτος ήταν και είναι ο μόνος και σίγουρος εργοδότης: «η διόγκωση του κρατικού μηχανισμού εξαιτίας του κοινοβουλευτικού συστήματος και της καθολικής ψηφοφορίας ήταν αναπόδραστη, γιατί εκείνο που είχαν να προσφέρουν τα κόμματα για την προσέλκυση ή την συγκράτηση ψηφοφόρων ήταν οι κρατικές θέσεις οι οποίες ήσαν τόσο πιο περιζήτητες όσο η καχεξία της οικονομίας και γενικότερα η κοινωνική στενότητα έκαναν τις υπόλοιπες επαγγελματικές διεξόδους λιγοστές και αβέβαιες. Εφόσον το κράτος παρέμεινε ο πιο σίγουρος και ανθεκτικός εργοδότης, πρώτο μέλημα του κόμματος ήταν η κατάκτηση και η νομή του κράτους, ειδάλλως θα έχανε την πίστη των οπαδών του στην ικανότητά του να υπερασπίσει τα συμφέροντά τους».

            Εργοδότης ο οποίος προσέφερε σταθερότητα στην εργασία με αντάλλαγμα την μικροαστική λογική του «βολέματος» αφού «η μεγάλη μάζα των δημοσίων υπαλλήλων όλων των βαθμίδων προερχόταν από στρώματα καθυστερημένα από πολιτιστική άποψη, είχε σοβαρές επιπτώσεις στο ποιόν του κρατικού μηχανισμού, του οποίου η λειτουργία πρόσκοπτε αδιάκοπα όχι μόνο στην αγραμματοσύνη, τη στενοκεφαλιά, την κουτοπονηριά ή τη συμπλεγματικότητα, αλλά επίσης στην ανυπέρβλητη ανικανότητα του μέσου υπαλλήλου να προσανατολίσει τη δραστηριότητά του σε απρόσωπες, γενικές και αφηρημένες αρχές, εφόσον η νοοτροπία του εμφορούνταν από τις αξίες της πατριαρχικής κοινωνίας, ήτοι την πρωταρχική νομιμοφροσύνη του προς την ιδιαίτερη πατρίδα του, τους συγγενείς του, τους φίλους του, τους φίλους των φίλων του, τους προστάτες και τους προστατευόμενούς του».

Με αυτόν τον τρόπο οδηγηθήκαμε στη νόθα αστική δημοκρατία με «δυτικές» αναφορές, αλλά βαλκανικού τύπου: «Οι ραγδαίες κοινωνικές ανακατατάξεις που συνόδευσαν τα χρόνια της κατοχής, του εμφυλίου πολέμου και του εξαμβλωματικού  εκσυγχρονισμού των επόμενων δεκαετιών σήμαναν τη μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας από το καθεστώς του πατριαρχισμού και του νόθου ή επίπλαστου αστισμού στο καθεστώς μιας εξίσου νόθας μαζικής δημοκρατίας, δηλαδή μιας δημοκρατίας με πολύ μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα από πριν, αλλά ταυτόχρονα ανίκανης να απαλλαγεί από τις πελατειακές νοοτροπίες και σχέσεις που της κληροδότησε η προηγούμενη κατάσταση…».

            Το «επιχειρείν» συνοδεύτηκε από έναν κρατικοδίαιτο παρεμβατισμό (δάνεια – επιχορηγήσεις) που άλλαξαν σιγά σιγά το ύφος και το ήθος της αστικής τάξης: «πρώτα  - πρώτα άλλαξαν σημαντικά τη σύνθεση του στρώματος που προπολεμικά ονομαζόταν «αστικό» έτσι ώστε αυτό σήμερα να αποτελείται σε βαθμό καθοριστικό για το ποιόν και το χαρακτήρα του, από νεόπλουτους και μάλιστα νεόπλουτους χάρη σε εργολαβικές και μεταπρατικές δραστηριότητες, τις οποίες εξέθρεψαν, μετά τη μαύρη αγορά, η «ανοικοδόμηση» και τα «μεγάλα δημόσια έργα» καθώς και η διοχέτευση όλο και μεγαλύτερου όγκου εισαγωγών στην εσωτερική αγορά … αλλά και οι «επιχειρηματίες» με εξαιρέσεις όχι πια πολυάριθμες …ελάχιστα διαφέρουν από τους νεόπλουτους ως προς το πολιτισμικό τους επίπεδο και τον πνευματικό τους ορίζοντα, στο επίκεντρο του οποίου συχνότατα βρίσκονται τα όσα συμβαίνουν στα γήπεδα ή στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης…».

            Ο λαϊκισμός που συνοδεύθηκε από την ήσσονα προσπάθεια, την ανυπαρξία κουλτούρας λειτουργίας των κρατικών θεσμών, η εκτεταμένη διαφθορά οδήγησε στην κοινωνική ασφυξία «… καθώς οι πελατειακές ανάγκες έπρεπε να ικανοποιηθούν σε καταναλωτικό επίπεδο ανώτερο από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας, η λειτουργία του ελληνικού πολιτικού συστήματος  κατάντησε να αποτελέσει το βασικό εμπόδιο στην εθνική και κοινωνική ανάπτυξη. Και έγινε ο αγωγός της εκποίησης της χώρας με μόνο αντάλλαγμα τη δική του διαιώνιση, δηλαδή τη δυνατότητά του να προβαίνει σε υλικές παροχές παίρνοντας παροχές ψήφου. Ακόμη η απλούστερη σκέψη και γνώση φανερώνει ότι εθνική ανάπτυξη μπορεί να γίνει μόνο με την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, δηλαδή με τον αντίστοιχο περιορισμό της κατανάλωσης, προ παντός όταν τα καταναλωτικά αγαθά η χώρα δεν τα παράγει αλλά τα εισάγει , και για να τα εισαγάγει δανείζεται, δηλαδή εκχωρεί τις αποφάσεις για το μέλλον της στους δανειοδότες της. Ο δρόμος της ανάπτυξης είναι ο δρόμος της συσσώρευσης, της εντατικής εργασίας και της προσωρινής τουλάχιστον (μερικής) στέρησης, ενώ ο δρόμος της (βραχυπρόθεσμης μόνον) ευημερίας είναι ο δρόμος του παρασιτισμού και της εκποίησης της χώρας».

            Και η αριστερά, που βρέθηκε τελικά η αριστερά; Να είναι και με τον «χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ». Υποστηρίζει άκριτα κάθε τι λαϊκό «… ιδιαίτερα ιλαροτραγική παρουσιάζεται η θέση της αριστεράς, η οποία όντας οιονεί καταδικασμένη να υπερασπίζει τα «λαϊκά» αιτήματα, υποχρεώνεται να γίνει σημαιοφόρος κάθε καταναλωτικής απαίτησης , αρκεί όποιος την προβάλλει να αυτοτιτλοφορείται «λαός» , υποχρεώνεται δηλαδή εξ αντικειμένου να προωθεί την εκποίηση της χώρας, αρκεί ο «λαός» να ζητά την εκποίηση αυτή».

            Θεωρεί ότι οι έλληνες  - ο λαός βάλλεται πανταχόθεν « ο οποίος κάτω από την πολύχρονη και βαθειά επιρροή των ελληνοκεντρικών αερολογιών έχει μάθει να θεωρεί τον εαυτό του ως γένος περιούσιο και ως άλας της γης», και αρνείται να τον διαπαιδαγωγήσει αυτόν το λαό ώστε να «βάλει με το νού του ότι μπορεί να κάνει ο ίδιος κάτι τόσο εξευτελιστικό όπως το να ξεπουλάει τον τόπο του για να καταναλώσει περισσότερο».

            Και ενώ επαγγέλλεται την κοινωνική αλλαγή και την επανάσταση δεν μπορεί να αναλύσει τις κοινωνικές δομές και σχέσεις του ελληνικού  μεταπρατικού κράτους αρνούμενη να δει τον φεουδαλικό του χαρακτήρα «… η ίδια σχιζοφρένεια διέπει και τη συμπεριφορά των κομμάτων, τα οποία πλειοδοτούν σε εθνικιστική ρητορεία την ίδια στιγμή που εκποιούν τον κρατικό μηχανισμό και το κράτος γενικότερα για να ικανοποιήσουν τις καταναλωτικές απαιτήσεις των ψηφοφόρων τους… το αστικό εργασιακό ήθος είναι ουσιαστικά άγνωστο όχι μόνον στον τομέα της υλικής παραγωγής, αλλά και στον τομέα του πνεύματος, όπου δεν διαμορφώθηκαν επιστημονικές παραδόσεις με συνοχή και με μακρόβιους φορείς και όπου οι μίμοι και οι γελωτοποιοί εκπροσωπούνται με ποσοστά ιδιαιτέρως υψηλά στους κύκλους των διανοουμένων, στα πανεπιστήμια και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης…».

Οποιαδήποτε προσωπική στάση και αν επιλέξει ο καθένας, γεγονός είναι ότι η νεοελληνική ιστορία, έτσι όπως τη γνωρίσαμε τα τελευταία 200 χρόνια, κλείνει τον κύκλο της. Ασφαλώς τα τραγικά και κωμικά της επεισόδια δεν τέλειωσαν ακόμη, όμως χάνεται η ενότητα της προβληματικής της και ο ειδοποιός της χαρακτήρας.

Αυτά έγραφε ο Παναγιώτης Κονδύλης εκ Παρισίων  «ορμώμενος» πριν 20 χρόνια !!!

Για την αντιγραφή: Βασίλης Παππάς – εκπαιδευτικός