Να επιτραπεί η πετρελαιοκίνηση των ΙΧ σε Αθήνα και Θεσ/νίκη;

του Σταύρου Λιβαδά


O νέος υπουργός ΥΠΕΚΑ,  δήλωσε πρόσφατα πως θα άρει την, ισχύουσα από το 1992, απαγόρευση κυκλοφορίας πετρελαιοκίνητων ΙΧ αυτοκινήτων, σε Αθήνα και Θες/νίκη. Το μέτρο λανσαρίστηκε ως εξορθολογιστικό, γιατί  μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του κόστους μετακινήσεων-μεταφορών, ως  εκσυγχρονιστικό, καθότι θα αποτελέσει κίνητρο για τη μερική ανανέωση του στόλου των κυκλοφορούντων IX  και ως αναπτυξιακό, αφού αναμένεται να τονώσει την ήδη χειμαζόμενη αγορά αυτοκινήτων.
Αναμφίβολα υπάρχει αλήθεια σ όλα αυτά, αν και ουδείς μπορεί να ισχυριστεί στα σοβαρά πως η τόνωση της αγοράς αυτοκινήτων θα μπορούσε να ‘ναι στα πρώτης γραμμής μέτρα της όποιας ανορθωτικής προσπάθειας μιας οικονομίας που κατέρρευσε, κυρίως,  επειδή κατανάλωνε χωρίς να παράγει.
Ωστόσο υπάρχουν κάποια «παραλειπόμενα» της δημόσιας παρουσίασης που γίνεται στο θέμα, που ερχόμενα στο φως της δημοσιότητας, θεωρώ πως αλλοιώνουν την «καθαρότητα» αυτής της εικόνας.  Γίνεται εικόνα πολύ «γκρίζα», όταν φωτισθούν οι επιμελώς αποκρυπτόμενες   επιπτώσεις στο περιβάλλον από την εφαρμογή αυτού του μέτρου υπό τις κρατούσες συνθήκες στην αγορά των καυσίμων. Γίνεται, επίσης,  εικόνα  με  «έντονο μαύρο φόντο», από το άφθονο «μαύρο χρήμα» λαθρεμπορίας, που υποκρύπτεται και συγκαλύπτεται, σήμερα, στις αθέατες πλευρές της υπόθεσης.


Γιατί θεσπίστηκε η απαγόρευση;
 Η Πολιτεία  απαγόρευσε την κυκλοφορία πετρελαιοκίνητων ΙΧ αυτοκινήτων στην Αθήνα και τη Θεσ/νίκη για περιβαλλοντικούς λόγους: το κυκλοφορούν καύσιμο πετρέλαιο είχε μεγάλη περιεκτικότητα σε θείο, με αποτέλεσμα την αυξημένη ρύπανση από τη λειτουργία των πετρελαιοκινητήρων. Οι σχετικές συγκεντρώσεις, κυρίως σε μικροσωματίδια, αλλά και άλλους ρυπαντές, υπερέβαιναν κατά πολύ τα επιτρεπόμενα όρια και  δημιουργούσαν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των κατοίκων. Η απόφαση, λοιπόν, αυτής της μερικής απαγόρευσης, αποτελούσε ένα «συμβιβασμό» μεταξύ οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων: θα επιτρέπεται η κυκλοφορία πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων, (που είναι πιο οικονομικά ως προς το κόστος κίνησης- μεταφοράς) , εκεί όπου η (αυξημένη, συγκριτικά προς τους βενζινοκινητήρες) ρύπανση που προκαλούν είναι «ανεκτή». Έτσι, στις βεβαρυμμένες περιβαλλοντικά περιοχές της Αθήνας και Θεσ/νίκης, αφού για προφανείς οικονομικούς λόγους δεν μπορούσε να σταματήσει η κυκλοφορία πετρελαιοκίνητων φορτηγών και ταξί, απαγορεύτηκε η χρήση του πετρελαίου στα ΙΧ, που, λόγω και του πλήθους τους, αποτελούν σημαντικό παράγοντα ρύπανσης.  


 Όταν το αυτοκίνητο «καθαρίζει» και το καύσιμο «μαυρίζει»…
Έκτοτε η τεχνολογία των πετρελαιοκινητήρων βελτιώθηκε σημαντικά, οι κινητήρες έγιναν «καθαρότεροι» και οικονομικότεροι, ιδίως οι κινητήρες με τις προδιαγραφές EURO 5. Ανταγωνίζονται (και ίσως εν πολλοίς) υπερτερούν των βενζινοκινητήρων, αν συνδυάσει κανείς, κριτήρια περιβαλλοντικά και οικονομικά. Αυτά βέβαια ισχύουν υπό την προϋπόθεση πως  το χρησιμοποιούμενο πετρέλαιο καύσιμο θα είναι, επίσης, «καθαρό», θα έχει πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο και άλλους ρυπαντές. Αλλιώς η τεχνολογία πάει... περίπατο, ρυπαίνοντας υπέρμετρα το περιβάλλον και καταστρέφοντας πιο γρήγορα τους κινητήρες, στις πρόσφορες για τέτοιες αρνητικές «δράσεις» κλιματολογικές συνθήκες αυτών των περιοχών της Ελλάδας!
Στη χώρα μας, όμως, έγιναν και άλλες «ρυθμίσεις» της Πολιτείας, με διακηρυγμένη πρόθεση να συνδυαστεί  η μείωση του κόστους καυσίμου και η προστασία  του περιβάλλοντος. Θεσπίστηκαν  δύο ποιότητες καυσίμου: το πετρέλαιο κίνησης- «καθαρότερο» και ακριβότερο, λόγω αυξημένου κόστους διύλισης και υψηλότερων  φόρων- και το πετρέλαιο θέρμανσης- αρκετά φθηνότερο, καθότι πιο «βρώμικο» και με λιγότερες φορολογικές επιβαρύνσεις. ( Κάτι αντίστοιχο και χειρότερο ισχύει για το πετρέλαιο ναυτιλίας).
Υπάρχουν πολλά ερωτηματικά κατά πόσον αυτή η ρύθμιση λειτούργησε ορθολογικά και εκσυγχρονιστικά, στο «πρόβλημα» τιμή καυσίμου- προστασία περιβάλλοντος. Δίχως αμφιβολία, όμως, στην Ελλάδα  της διαφθοράς, της παραβατικότητας, του ανεξέλεγκτου  και του μπάχαλου, «βελτίωσε» θεαματικά- ανέβασε, κυριολεκτικώς  στα ύψη-  τη λαθρεμπορία καυσίμων και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Υπολογίζεται σε 2δις και πλέον το χρόνο, η σχετική φοροκλοπή!
Τα στοιχεία δείχνουν, πως στην Ελλάδα «καταναλώνουμε» πετρέλαιο θέρμανσης σαν να ‘μαστε πολική χώρα! Ο μεγάλος «καταναλωτής» του, όμως, δεν είναι οι καυστήρες των λεβήτων, αλλά … οι κινητήρες των αυτοκινήτων. Φορτηγά, λεωφορεία, ταξί, ΙΧ, αγροτικά μηχανήματα,  μηχ/τα κατασκευών τεχνικών έργων, στρατιωτικά οχήματα κλπ, κινούνται σχεδόν ελεύθερα, με πετρέλαιο θέρμανσης  λόγω της ανυπαρξίας ελέγχων, καθώς  και της ατιμωρησίας, που έχουν πρακτικά εξασφαλίσει, οι (πολύ αραιά και που) συλλαμβανόμενοι και σε πολύ μικρές ποινές τιμωρούμενοι παραβάτες. Σε πολλές μελέτες του ΕΜΠ και άλλων φορέων, έχει επανειλημμένα υπολογισθεί και μετρηθεί, πως  το 40% και πλέον των αυτοκινήτων,  κινείται χρησιμοποιώντας, παρανόμως, πετρέλαιο θέρμανσης αντί για κίνησης.


Είναι πολλά τα λεφτά!
 Αν εξαιρέσει κανείς τα ταμεία του κράτους και τους έντιμους πολίτες- αλλά ποιος τα υπολογίζει αυτά- είναι πάρα πολλοί αυτοί που έχουν «κίνητρο», να αναπαράγεται και να διευρύνεται αυτός ο κύκλος παραοικονομίας. Έτσι εξηγείται, επίσης, η παρατεταμένη αδράνεια της  πολιτείας να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου. Και τούτο παρόλο που  υπάρχουν (και εφαρμόζονται ευρύτατα σε άλλες χώρες), φτηνοί, άμεσα υλοποιήσιμοι και πολύ αποτελεσματικοί τρόποι - πχ  ηλεκτρονική παρακολούθηση της διακίνησης των καυσίμων από το διυλιστήριο ώς τον τελικό χρήστη- να ελεγχθεί η παράνομη διακίνηση καυσίμων. Η υποκριτική και μονότονη  επανάληψη από όλες τις κυβερνήσεις, για πολλά χρόνια,  δικαιολογιών της  αδράνειας που επιδεικνύουν- του τύπου «είναι ανέτοιμος ο κρατικός μηχανισμός να θεσπίσει τώρα μέτρα, θα προετοιμαστούμε για του χρόνου», αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Δημιουργούνται, μάλιστα, νέα πεδία δράσης και δόξης για τους λαθρεμπόρους καυσίμων, αφού ανοίγουν πολλά «παράθυρα» παρανομιών με την πρόσθετα  ψηφισθείσα στο μεσοπρόθεσμο διάταξη, να εξισωθεί, σταδιακά, ο φόρος πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης, μόνο για τις επιχειρήσεις!  Είναι πολλά τα λεφτά!   


Επομένως  τι;
Στην αγορά κυκλοφορεί πετρέλαιο με 500 ppm  περιεκτικότητα σε θείο, ενώ οι προδιαγραφές κίνησης  απαιτούν την παραγωγή πετρελαίου με 50 ppm, και με  βάση την οδηγία του 2005, πρέπει να χρησιμοποιούμε πετρέλαιο με θειο μηδενικής συγκέντρωσης    ( 10 ppm). Αποτέλεσμα αυτής της ψευδούς «μετάλλαξης» : προκύπτει έως πενήντα  φορές παραπάνω ρύπανση από τη μέγιστη επιτρεπόμενη!
Eάν πραγματικά τα αυτοκίνητα έκαιγαν  πετρέλαιο κίνησης ,  θα ‘πρεπε χωρίς δισταγμό  να πούμε ναι στη γενίκευση της πετρελαιοκίνησης αυτοκινήτων και σε Αθήνα, Θες/νίκη. Αν όμως, με την κατάσταση που υπάρχει στην αγορά καυσίμων σήμερα και τη συνεχιζόμενη κυβερνητική αδράνεια , στις ήδη (με τέτοιο πετρέλαιο) κινούμενες παρανόμως «τσιμινιέρες» προστεθούν και οι «νόμιμες» των ΙΧ, τότε τι γίνεται; Τι άλλαξε σήμερα, ώστε να αρθεί το ισχύον μέτρο εκτός από τη δραματική ανάγκη του κράτους να βρει «χρήματα» και τη(θεμιτή) ανάγκη να «κινηθεί» η αγορά; Να κινηθεί η αγορά, (κανείς δεν λέει όχι),  αλλά όχι σε βάρος της υγείας των ανθρώπων και υπέρ  των λαθρεμπόρων!

Αθήνα 10 /7/2011

Σταύρος Λιβαδάς