Για ποια ¨οικολογία"



του Γιώργου Δημητρίου από το Πράσινο Βέλος

1. Μολονότι θεμέλιο της δράσης και της οπτικής του «πράσινου» κινήματος, η θεματική της προστασίας του περιβάλλοντος είναι πλέον διάχυτη στην προγραμματική δημαγωγία της πλειοψηφίας των πολιτικών κομμάτων του δυτικού κόσμου και των γραφειοκρατιών μηχανισμών τους, σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής κατανομής του χώρου.
2. Το κόστος της ανάπτυξης λαμβάνεται υπόψη από αυτοδιοικήσεις, διακυβερνήσεις - κρατικές και υπερεθνικές - και από την ίδια την βιομηχανική οικονομική οργάνωση, στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης του πλανήτη με τρόπους συμβατούς με την αγορά και τους διαθέσιμους πόρους.
3. Η οικολογία - επιστήμη της αλληλεπίδρασης των έμβιων στο φυσικό τους περιβάλλον – αποτέλεσε μεν την βάση συγκρότησης μιας σωρείας εγγενών τομέων αλλά οδήγησε διαχρονικά στην παρεξήγηση των βασικών σκοπών της: η εργαλειακή της χρήση μετάλλαξε την φύση της σαν συνολική, κριτική, οπτική στο μοντέλο τηςβιομηχανικής ανάπτυξης.

Περιβαλλοντισμός ή λειτουργική «οικολογία»;

Η προσπάθεια του πεζού συμβιβασμού μεταξύ βιομηχανικής παραγωγής και περιβαλλοντικής διαχείρισηςσυνθέτει τον περιβαλλοντισμό. Ο περιβαλλοντισμός εντάσσεται στην ανθρωποκεντρική οπτική χάριν στην επιστημονική-αναγωγική προσέγγιση της φύσης, σύμφωνα με την οποία η υποβάθμιση του περιβάλλοντοςυποθηκεύει την επιβίωση του ανθρώπου. Η πλειοψηφική πολιτισμική προσέγγιση που διαμορφώνει περιορίζει στην θεώρηση της φύσης σαν κεφάλαιο προς προστασία από μέρους ενός προνοητικού, υπεύθυνου, διαχειριστή. Οι φιλελεύθερες οπτικές που την υιοθετούν στοχεύουν στην ενσωμάτωση της αρχής «όποιος μολύνει πληρώνει» στα πλέον προηγμένα δίκαια, αγνοώντας ότι δημιουργούν μια διεστραμμένη αγορά ρύπων, που συμβιβάζει μολύνοντες και μολυσμένους μέσω του καθορισμού της τιμής της προκαλούμενης ζημιάς και ότι ωθούν τις παραγωγικές μονάδες να προσθέσουν απλώς το κόστος της μόλυνσης στο κόστος παραγωγής τους.

Περισσότερο πολύπλοκη παρουσιάζεται η ρεφορμιστική πρόταση της «οικο-ανάπτυξης» ή βιώσιμης ανάπτυξης. Η προσέγγιση της βασίζεται στην συνειδητοποίηση της σημαντικής διαφοράς μεταξύ κόστους προστασίας της φύσηςκαι κόστους της ζημιάς που θα προκαλούνταν στην αντίθετη περίπτωση. Η βιώσιμη ανάπτυξη προχωρεί σε μια προβολή της εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος στο προσεχές μέλλον επιχειρώντας, πρακτικά, την απλή μετάθεση μιας αναπόφευκτης καταληκτικής ημερομηνίας. Στο μεταξύ και για λόγους αρχής, παρά τα διεθνή συνέδρια και τις βαρύγδουπες συλλογές υπογραφών, αυτορίζεται ανίκανη να τροποποιήσει το ισχύον μοντέλο ανάπτυξης που τροφοδοτείται από μία πραγματική «αγορά περιβάλλοντος» - οικο-εμπόριο - και εγκλωβίζει τον περιβαλλοντισμόστο εσωτερικό ενός άσωτου συστήματος παραγωγής και κατανάλωσης, κύρια και πρωταρχική αιτία των ζημιών τις οποίες προσπαθεί να θεραπεύσει.

Ριζοσπαστικός οικολογισμός

Μοναδική μειοψηφική οπτική του οικολογισμού, η οποία δεν δέχεται συμβιβασμούς με το ισχύον μοντέλο ανάπτυξης και την τεχνοκρατίαπου συνιστά τον σκληρό εκτελεστικό του βραχίονα, είναι η οικολογία του βάθους. Ο όρος οικολογία του βάθους υιοθετήθηκε από τονΆρνε Νάες σε μια προσπάθεια «πνευματικής» προσέγγισης στην φύση, μιας προσπάθειας που είχε σκιαγραφηθεί εύγλωττα στα κείμενα των αμερικανών πιονιέρων Άλντο Λέοπολντ και Ραχήλ Κάρσον. Ο Νάεςαναζητούσε μια προσέγγιση ουσίας στην φύση μέσω μιας «άλλης» ευαισθητοποίησης προς τον ίδιο τον εαυτό μας και τον έμβιο και άβιο «κόσμο» που μας περιβάλλει.

Η οικολογία του βάθους παρακάμπτει την αναγωγική επιστημονική προσέγγιση για να γευτεί την αυτογνωσία και την ενσυναίσθηση της «σοφίας» της Γης. Η κριτική στον ανθρωποκεντρισμό είναι θεμελιώδης όσο και αναπόφευκτη και η ανθρώπινη ύπαρξη - μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης - μέρος του κοσμικού «όλου». Η οπτική της οικολογίας του βάθους θεμελιώνεται στον οικοκεντρισμό και στην θεώρηση της φύσης σαν αξίας ανεξάρτητα από την όποια χρησιμότητα της: εάν καταστρέφουμε την φύση καταστρέφουμε εμάς τους ίδιους.

Μέσω της οικολογίας του βάθους η οικολογική προσέγγιση γίνεται ουσιαστικά ριζοσπαστική: απαιτεί την επείγουσα αναθεώρηση του ισχύοντος κοινωνικού μοντέλου, τις πολιτισμικές μορφές του, την θέση του ανθρώπου στην φύση και την έξοδο από τον εκβιομηχανισμό, από τον ατομικό ωφελιμισμό και από το ισχύον τεχνο-επιστημονικό παράδειγμα. Με λίγα λόγια, η οικολογία του βάθους προτάσσει την παρέμβαση στις αιτίες παρά στα αποτελέσματα. Δεν υπάρχει ανάγκη επινόησης του όποιου «νέου» αλλά της επανακάλυψης της σχεδόν αρχαϊκής κατανόησης της «σοφίας της Γης» και της συνειδητοποίησης της συμβιωτικής, αρμονικής, σχέσης μεταξύ έμβιωνκαι άβιων. Η αναδρομή στο αρχίνημα του οικοσυστήματος συνεπάγεται την αποδόμηση της τεχνόμορφης μηχανής του επιστημονισμού, πέραν της μερικής-αναγωγικής του προσέγγισης, στο πεδίο της ταύτισης με την χαμένη έννοια της αρμονίας μεταξύ φύσης και κουλτούρας και την μεταφυσική οπτική της πραγματικότητας όπως σκιαγραφήθηκε από τους Γκρέγκορυ Μπάτεσον και Φρίτζοφ Κάπρα.

Η συνέχεια στο Πράσινο βέλος

Σχόλια

  1. Πολύ ωραίο κείμενο. Μου άρεσε πολύ τούτη η προσέγγιση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ναι Δήμο είναι διαφορετική. Βάζει το οικολογικό με πραγματικά πολιτικούς όρους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία