Η δαγκάνα, του Λεωνίδα Καστανά

του Λεωνίδα Καστανά

H επικύρωση της νέας δανειακής σύμβασης από το Εurogroup δεν μου προκάλεσε καμιά ανακούφιση, αλλά και κανένα καινούργιο τρόμο. Ανακούφιση θα ένιωθα αν ως δια μαγείας εξαφανίζονταν αυτά τα πολιτικά κόμματα και στη θέση τους εμφανίζονταν άλλα. Αν στη θέση αυτής της κυβέρνησης και αυτών των μνηστήρων, εμφανίζονταν μια κυβέρνηση ορθολογιστών, απαλλαγμένων από το πολιτικό κόστος. Ναι, μια κυβέρνηση αρίστων, αυτή που μισούν τα πολιτικά κόμματα και με κάθε ευκαιρία τη χλευάζουν, γιατί τη νιώθουν ανταγωνιστική στη δική τους ασχετοσύνη και φαυλότητα. Αλλά αυτά τα πράγματα δεν γίνονται στην Ελλάδα, γίνονται στην Ιταλία. Καινούργιο και περισσότερο τρόμο θα μου έφερνε μια ευρωπαϊκή απόφαση εγκατάλειψης της χώρας στην τύχη της,  άτακτης εξόδου από την Ευρωζώνη, μια απόφαση άμεσης καταστροφής.

Οι συμβάσεις που θα υπογράψουμε με τους δανειστές δεν σταματούν σ’ αυτήν. Το θέμα είναι αν μπορούμε οι επόμενες να είναι καλύτερες για τους ανθρώπους της εργασίας, ανακουφιστικές για τους αδύναμους πολίτες, προσφορότερες για την οικονομία της χώρας. Και αυτό λίγο εξαρτάται από το συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη. Εξαρτάται κυρίως από εμάς τους ίδιους.  Ο Σαρκοζί ή ο Ολάντ είναι Γάλλοι και εκπροσωπούν τα συμφέροντα των δανειστών που είναι ο λαός τους.  

Ο πρότερος βίος της χώρας δεν είναι έντιμος. Είναι ο 5^ος συνεχόμενος χρόνος ύφεσης χωρίς αντίδραση, χωρίς συνεκτικές πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης. Μπούσουλας για ανάπτυξη δεν υπάρχει. Οι όροι του μνημονίου βάλλονται πανταχόθεν, κανείς δεν θέλει να πληρώσει, όλοι όμως θέλουν να σωθούν. Το μήνυμα που στέλνουμε ως λαός είναι ότι δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να βγούμε από το τούνελ. Πέρα από τη ρητορική των συνδικάτων, τη βιαιότητα της Αριστεράς, τη μικροπολιτική των κομμάτων, τις συνθήκες ανομίας, υπάρχει μια αναγκαστική αποδοχή των μέτρων από το λαό. Οι περισσότεροι καταλαβαίνουν. Τα πράγματα είναι δύσκολα, το μνημόνιο είναι πλέον μονόδρομος. Σίγουρα θα μπορούσαμε να είχαμε ένα δικό μας και καλύτερο, αλλά δεν το κάναμε. Κανείς δεν πρότεινε κάτι ολοκληρωμένο. Πιθανόν να υπάρχουν «ισοδύναμα και αντίρροπα», αλλά παρόλη τη ρητορική, κανείς δεν τα διατύπωσε ολοκληρωμένα και με μαθηματική ακρίβεια.   Σίγουρα στο δρόμο θα χρειαστούμε αναθεωρήσεις και νέες διαπραγματεύσεις, αλλά φοβάμαι πως ο πολιτικός μας κόσμος είναι ανίκανος να φτιάξει ένα ρεαλιστικό σχέδιο, έστω και λάθος. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση αποδέχεται στωικά τους όρους της τρόικα, και η αντιπολίτευση γενικολογεί ή βγαίνει στα κεραμίδια και καταγγέλλει.

Το πρόβλημα είναι πλέον εσωτερικό. Απαιτούνται θυσίες αλλά και καθαροί όροι παιχνιδιού, ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, μια νέα εσωτερική «Ηθική». Οι προνομιούχες επιχειρηματικές κάστες, οι συντεχνίες, ο πασοκισμός  είναι αδύνατο να διαλυθούν μονομιάς και βίαια, αλλά μπορούν να εκβιαστούν, να περιοριστούν και στο τέλος να συγκατανεύσουν για να μην τα χάσουν όλα. Εδώ χρειαζόμαστε ένα πολιτικό υποκείμενο που θα αναδείξει ως κυρίαρχες τις πολιτικές της ταξικής συνεργασίας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης σε αντίθεση με τις πολιτικές της καταγγελίας και της βαρβαρότητας. Προς στιγμή φάνηκε πως το κόμμα αυτό θα ήταν ΔΗΜ.ΑΡ. Γρήγορα όμως καταλήφθηκε από το άγχος της εκλογικής επιβίωσης και κατέφυγε σε πιο εύκολες «λύσεις». Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να δούμε αν ένα τέτοιο κόμμα θα είχε τύχη στο σημερινό άνυδρο περιβάλλον. Αντίθετα βλέπουμε μορφώματα με περίσσεια λαϊκισμού να δίνουν τον τόνο. Προς το παρόν.

Χρειαζόμαστε ανάπτυξη και επενδύσεις. Όχι και άλλα πρόσθετα δάνεια (30δις) που θα αυξήσουν το χρέος σε 144% το 2020. Ποιος θα τα πληρώσει αυτά; Τα 30-50δις από τις ανακεφαλαιώσεις των τραπεζών θα πάνε σε δάνεια με ισχυρές εξασφαλίσεις, δηλαδή σε μεγάλες εταιρίες. Γράφει ο Γιώργος Προκοπάκης: Είναι τα δάνεια σε μεγάλες επιχειρήσεις (κατά προτίμηση και με κρατική εγγύηση) με εξασφαλισμένες (κατά το δυνατόν) χρηματορροές: η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, τα ΕΛΠΕ, ο ΤΙΤΑΝ, η 3Ε, η Μότορ Όιλ, η Αττική Οδός, τα φωτοβολταϊκά της ΤΕΡΝΑ, τα έργα παραχώρησης (δρόμοι, γέφυρες, μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα,...), τα δίκτυα διανομής ηλεκτρισμού, αερίου, τηλεπικοινωνιών - τέτοια πράγματα.    

Το πρόβλημα όμως είναι το 95% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουν φάει το μεγαλύτερο χτύπημα και έχουν εκτοξεύσει την ανεργία. Για να βρεθούν δάνεια χρηματοδότησης αυτών ή για να βρεθούν κεφάλαια που θα επενδυθούν άμεσα, πρέπει να γυρίσουν από τις Ελβετίες και τα σεντούκια, τα 60-70δις ευρώ που λείπουν από την πραγματική οικονομία. Για να δουλέψουν οι επιχειρήσεις, να παράγουν κατάλληλα επιλεγμένα αξιόπιστα προϊόντα, να τα εξάγουν ή να αντικαταστήσουν τα εισαγόμενα στην εγχώρια αγορά, να φέρουν χρήμα εντός, να επενδύσουν και πάλι, να μειωθεί η ανεργία, να αυξηθεί η κατανάλωση, να ισιώσουν οι κατώτατοι μισθοί, να ξεκινήσει ο κύκλος της οικονομίας. Πως θα γίνει αυτό;

Με λιγότερο κράτος και γενναίες ιδιωτικοποιήσεις, μεταρρυθμίσεις και δίκαιη λιτότητα παντού, ευνοϊκό εσωτερικό πολιτικό κλίμα και normal διεθνείς συνθήκες. Θα πρέπει να αισθανθούν οι επενδυτές, ξένοι και ντόπιοι, ότι δεν κινδυνεύουν να χάσουν τα λεφτά τους στην Ελλάδα, ότι υπάρχουν ευκαιρίες για να ρισκάρουν λογικά. Η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και οι μειώσεις των μισθών υποτίθεται ότι τους κλείνουν φανερά το μάτι. «Ελάτε στην Ελλάδα, το μισθολογικό κόστος έπεσε, θα πέσει και η φορολογία». Δεν έπεσε όμως η διαφθορά, η γραφειοκρατία, το εχθρικό  κράτος, η πολιτική ένταση. Και δεν θα πέσουν άμεσα. Οι πρόσφατες φωτιές πάσχιζαν να διατυπώσουν ακριβώς αυτό, «Μακριά από την Ελλάδα, αφήστε μας να καταρρεύσουμε». Και πιστέψετε με, αυτά είναι ικανά να  απομακρύνουν τους περισσότερους έντιμους, παρά την θελκτική οικονομική υποτίμηση.

Πολλοί λένε ότι είναι αδύνατο να επιβάλλεις σε ένα λαό ένα τέτοιο σχέδιο. Εγώ θα έλεγα ότι φαντάζει αδύνατο να επιβάλλεις στο κρατικό - πολιτικό σύστημα πραγματική αναπτυξιακή λογική διεξόδου από την κρίση σε ευρωπαϊκό περιβάλλον.

Δυστυχώς η χώρα μας βρίσκεται σε μια θανάσιμη δαγκάνα.

Το ένα δόντι, το δεξιό, είναι ο δικομματισμός. Λαβωμένος, αλλά ακόμα δυνατός πασχίζει να σώσει τη χώρα και μαζί και το πελατειακό του κράτος και προς το παρόν τα καταφέρνει. Ασκεί όμως αφόρητη πίεση και χάνει συνεχώς την πολιτική του νομιμοποίηση.

Το άλλο δόντι, το αριστερό, είναι η κρατικοδίαιτη Αριστερά της ιδεοληψίας, της ανοησίας και του παραγωγικού σαμποτάζ. Δεν διστάζει να ακροβατεί από τα όρια της συνταγματικής νομιμότητας, έως τα όρια του γελοίου,  ικανοποιώντας ένα σημαντικό τμήμα ψηφοφόρων που διακατέχονται από το σύνδρομο του αυτόχειρα, ή είναι απλά πολιτικά καθυστερημένοι. Σφίγγει και αυτή το δικό της σκέλος χωρίς να ασχολείται με τις συνέπειες. Δείχνει υπερβολική εμπιστοσύνη στη δεξιά δαγκάνα ως ρυθμιστή της πίεσης.

Στη μέση ένας κατακερματισμένος  λαός που πασχίζει να επιβιώσει. Έχει ελπίδες; Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα. Νομίζω ότι μπορούμε να αισιοδοξούμε ανάλογα με το ρυθμό της απομάκρυνσής μας από το καθεστώς του κοτζαμπασισμού. Δεν μας βοηθάει όμως καθόλου η πολιτική τάξη.