Περί ισοδυνάμων μέτρων, του Γιώργου Προκοπάκη

Αν έχουμε κάτι ανάγκη, στην πολιτική συζήτηση - σε αυτή τη χώρα, είναι τα συγκεκριμένα πράγματα. Αυτά δηλαδή που αποφεύγουν οι πολιτικάντηδες. "Να γίνει αυτό, που θα κοστίσει τόσα και τα χρήματα θα βρεθούν από εκεί". Αν μας χρειάζεται η περίπτωση του Γιώργου Προκοπάκη είναι ακριβώς γιαυτό. Για να μιλάει συγκεκριμένα και να μιλάει σωστά. ( leo)


Του Γιώργου Προκοπάκη από τα Νέα
Με το δεύτερο πακέτο στήριξης η Ελλάδα έχει αναλάβει, έναντι της χρηματοδότησης, συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Αυτές, μέσα από τη διαδικασία διαπραγμάτευσης έχουν καταλήξει σε συγκεκριμένα μέτρα – τις προβλέψεις του Μνημονίου. Εκτός από τις δομικές αλλαγές, το «εισπρακτικό» κομμάτι οδηγεί τη χώρα σε πορεία ανατροφοδοτούμενης ύφεσης. Τίθεται λοιπόν το ζήτημα εάν υπάρχει δέσμη μέτρων η οποία να μην πλήττει τον κοινωνικό ιστό, να μην ανατροφοδοτεί ή/και να αναστρέφει την υφεσιακή πορεία. Εδώ έρχονται τα ισοδύναμα μέτρα.

Στο Eurogroup (21/2) ετέθη το μακροσκοπικό δημοσιονομικό πλαίσιο: (α) χρέος 120.5% του ΑΕΠ το 2020, (β) χρηματοδότηση μέχρι το 2015 όπως προβλέπεται από τη δανειακή σύμβαση, (γ) δέσμευση υποστήριξης για την ικανοποίηση των χρηματοδοτικών αναγκών μετά το 2015, εάν η Ελλάδα δεν καταφέρει να βγει στις αγορές. Τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ Ελλάδας και Τρόικας είναι ακριβώς οι προβλέψεις του Μνημονίου ΙΙ. Η όποια συζήτηση περί ισοδυνάμων μέτρων αφορά προβλέψεις του Μνημονίου ΙΙ και μπορεί να γίνει μόνο υπό μία βασική προϋπόθεση: συμφωνία στους μακροσκοπικούς δημοσιονομικούς στόχους.  Πρέπει να τους εξυπηρετούν, τουλάχιστον το ίδιο καλά με τις προβλέψεις του Μνημονίου, όχι μόνο ποσοτικά (πόσα χρήματα) αλλά και χρονικά (πότε εισρέουν τα χρήματα).  Κάθε  τέτοιο μέτρο πρέπει να  αντέχει έλεγχο αποτελεσματικότητας – από τους δανειστές, φευ!

Ας μπούμε στη «λογιστική» λογική της Τρόικας. Ας  θυμηθούμε τα €600 εκατ που έλειπαν αρχές Φεβρουαρίου και συντήρησαν τον τραγέλαφο των διαβουλεύσεων πρωθυπουργού - αρχηγών. Η τρύπα έκλεισε με τα μέτρα μείωσης κατώτατου μισθού, περικοπές κύριων και επικουρικών συντάξεων – οριζόντια πάντα! Ας προσφέρουμε, χάριν παραδείγματος, δύο εναλλακτικές πολιτικές:

1.      Κατασκευή τριών έργων με χαρακτηριστικά ίδια με αυτά της Αττικής Οδού, εξ ολοκλήρου χρηματοδοτούμενων από το δημόσιο. Η Αττική Οδός κόστισε περίπου €1.2 δισ και αποφέρει περίπου €200 εκατ το χρόνο. Μακροπρόθεσμα η τρύπα των €600 εκατ κλείνει, πλην όμως απαιτείται (α) χρηματοδότηση των τριών έργων με €3.6 δισ (β) χρηματοδότηση της τρύπας των €600 εκατ μέχρις ότου αποκατασταθεί η σχεδιαζόμενη κερδοφορία (τρία έως πέντε χρόνια).

2.      Άρση της υποχρέωσης του δημοσίου να καλύπτει τα ελλείμματα του Ταμείου ασφάλισης ΔΕΗ. Στον προϋπολογισμό εγγράφεται κάθε χρόνο ποσόν περίπου €600 εκατ για την συγκεκριμένη «αντιπαροχή». Αντιστοιχεί σε περίπου €27 χιλ ανά εργαζόμενο, πλέον των νομίμων εισφορών, περίπου €23 χιλ ανά εργαζόμενο (σύγκριση με τις περίπου €8 χιλ ανά εργαζόμενο ασφαλισμένο στο ΙΚΑ -  της κρατικής επιχορήγησης συμπεριλαμβανομένης!).

Η πρώτη από τις εναλλακτικές πολιτικές του παραδείγματος δεν αποτελεί  ισοδύναμο μέτρο. Μέχρι δε την αποκατάσταση επαρκούς κερδοφορίας, λειτουργεί αντίθετα επιτείνοντας τα δημοσιονομικά βάρη, εάν δεν εξευρεθούν πρόσθετοι πόροι από πηγή εκτός του 2^ου πακέτου στήριξης. Αντίθετα, η δεύτερη συνιστά συγκεκριμένο ισοδύναμο το οποίο όχι μόνο μπορούσε να γίνει ασμένως αποδεκτό από την Τρόικα, αλλά ικανοποιεί και την κοινωνική απαίτηση δίκαιης κατανομής βαρών. Το βασικό πρόβλημα βέβαια είναι η περισσότερο από βέβαιη σύγκρουση με το συνδικαλιστικό κίνημα και την αριστερά.

Ευρισκόμενοι σε προεκλογική περίοδο πια, τίθεται από κάποιους πολιτικούς χώρους το ζήτημα ισοδυνάμων μέτρων. Πλην όμως επιστρατεύονται οι «συνήθεις ύποπτοι»: η φοροδιαφυγή και η διαφθορά. Να θυμίσουμε ότι τον Ιανουάριο 2010 ο τότε ΥΠΟΙΚ είχε παρουσιάσει στις  Βρυξέλλες τον τέταρτο προϋπολογισμό του έτους: προεβλέπετο μείωση ελλειμμάτων κατά €4 δισ - €1.5 δισ μείωση δαπανών, €2.5 δισ σύλληψη φοροδιαφυγής. Η φοροδιαφυγή αυξήθηκε αντί να μειωθεί - η Τρόικα αρνείται να εγγράψει προβλέψεις σχετικών εσόδων δεδομένου ότι «ο μηχανισμός δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να συλλάβει τη φοροδιαφυγή».

Είναι κατ’ αρχήν θετικό ότι πολιτικές δυνάμεις, απλώς πολιτικολογούσες μέχρι σήμερα, μπαίνουν στη λογική των ισοδυνάμων μέτρων. Σημαίνει ότι γίνεται αποδεκτό το πλαίσιο μακροσκοπικών στόχων και  ανοίγει η δυνατότητα ειλικρινούς και συγκεκριμένης διαπραγμάτευσης με την Τρόικα. Σε καμιά περίπτωση όμως οι εμφανιζόμενες ως εναλλακτικές δεν μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης – προβλέπονται άλλωστε στο Μνημόνιο, με χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μάλιστα. Η πάταξη της φοροδιαφυγής, παραδείγματος χάριν, προϋποθέτει  την πλήρη εφαρμογή σειράς μεγάλων μεταρρυθμίσεων: φορολογικό, φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί, δικαιοσύνη. Η απόδοση εξαρτάται από την ταχύτητα εφαρμογής και αποτελεσματικότητα των μεταρρυθμίσεων. Αντίστοιχα ισχύουν και για τη διαφθορά.

Όσες πολιτικές δυνάμεις, εκτός από επικοινωνιακά επιτυχείς με την αναφορά σε ισοδύναμα μέτρα, επιθυμούν να είναι και χρήσιμες, είναι απαραίτητο να εξειδικεύσουν τις προτάσεις τους. Πιθανώς αυτό να συνεπάγεται πολιτικό-εκλογικό κόστος. Όμως, το όφελος για την κοινωνία θα είναι η ανάδειξη των πραγματικών επιλογών. Εαν έστω και κατά προσέγγιση επιβεβαιωθούν τα δημοσκοπικά ευρήματα, ο μόνος τρόπος να προκύψει θετικό αποτέλεσμα σε ένα κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό είναι να γίνει η πολιτική διαβούλευση μετά τις εκλογές με τις πραγματικές επιλογές στο τραπέζι - εάν είναι δυνατόν και ο προεκλογικός αγώνας.