Η πολιτική λύση έρχεται και είναι κλειδωμένη

Γιώργος Προκοπάκης

από το the books' journal που κυκλοφορεί από 31/10/2012

Με τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα να πλησιάζουν στο τέλος (ας το ελπίσουμε αυτό!), ένα-ένα άρχισαν να βγαίνουν τα ζητήματα της «επόμενης μέρας». Ως και ο Σόιμπλε δήλωσε πως εξετάζεται τρίτο πακέτο, με πραγματικά και ζεστά χρήματα. Η δε διετής επιμήκυνση θεωρείται περίπου δεδομένη. Δεδομένη όμως θεωρείται και η μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, οπότε, υπό την πίεση του ΔΝΤ, το ζήτημα μιας «οριστικής» λύσης μπαίνει στο τραπέζι. Η όποια λύση θα είναι πολιτική – θα εξυπηρετεί την πολιτική επιλογή της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Σωστά λοιπόν αναφέρονται οι δύο «μικροί» της τρικομματικής κυβέρνησης σε πολιτική διαπραγμάτευση. Πλην όμως, το πλαίσιο της πολιτικής διαπραγμάτευσης τίθεται ώστε να εξυπηρετείται η σταθερότητα της ευρωζώνης και η απομόνωση του «ειδικού ελληνικού προβλήματος». Πρόκειται περί φαντασιώσεως ακόμη και η σκέψη πως καπάτσοι πολιτικοί διαπραγματευτές μπορεί να οδηγήσουν σε ευτυχή κατάληξη την ενδεχόμενη πολιτική διαπραγμάτευση. Το πιθανότερο είναι πως οι πολιτικοί όροι θα τεθούν ως take it or leave it.

Το πλαίσιο των πολιτικών όρων διαγράφεται από το κείμενο του Υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας για την ενίσχυση του ειδικού λογαριασμού εξυπηρέτησης του χρέους που «απεκάλυψε» στις 23/10 ο κ. Βενιζέλος[1] και το δημοσίευμα των Financial Times της επομένης[2]. Αν επιχειρήσει κανείς να διαβάσει πίσω από τις γραμμές των κειμένων, μπορεί να διαγνώσει και τη φιλοσοφία της λύσης που ετοιμάζεται. Ας τη δούμε:

Μετά την όποια κατάληξη της τρέχουσας διαδικασίας, η λύση θα θεωρείται οριστική από την ευρωπαϊκή πλευρά. Γι αυτό και αμέσως άρχισε η συζήτηση για "τρίτο πακέτο" και επιμήκυνση. Πιθανώς να ανακοινωθεί και προγραμματισμένη ελάφρυνση του χρέους (π.χ., το κόστος ανακεφαλαιοποίησης στον ESM κάποια στιγμή το 2013 ή 2014). Μετά την κατάληξη αυτού του γύρου όμως, οποιαδήποτε παρέκλιση θα απορροφάται από την Ελλάδα.

Η Ελλάδα και να θέλει, δεν μπορεί να χρεοκοπήσει προς τα έξω. Χρεοκοπία της Ελλάδας, παύση εξυπηρέτησης του χρέους μπορεί να γίνει μόνο εάν το θελήσει ο διαχειριστής του λογαριασμού.

Η στάση απέναντι στην ευρωζώνη της όποιας ελληνικής κυβέρνησης είναι αδιάφορη. Με την έλευση του Τσίπρα ή όποιου άλλου, η προς τα έξω διαφορά θα είναι ανεπαίσθητη. Πάλι οι ίδιοι θα εκταμιεύουν. Αντί του Στουρνάρα θα υπογράφει ο Μηλιός τα καταθετήρια των εσόδων αποκρατικοποίησης ή του ΦΠΑ ή ό,τι άλλο.

Πολιτικές ή οικονομικές ακροβασίες αποκλείονται. Αν, φερ’ ειπείν, η ελληνική πλευρά επιλέξει να μην προχωρήσει τις αποκρατικοποιήσεις, κάποια άλλη πηγή αυτομάτως θα καλύψει το κενό.

Η όποια ευελιξία και δυνατότητα άσκησης πολιτικής άλλης από αυτήν του διαχειριστή του λογαριασμού θα προέρχεται από τη συνεργασία με τις κοινοτικές (όχι ευρωζωνικές) υπηρεσίες για διαρθρωτικά προγράμματα, στήριξη ανάπτυξης, κλπ. Επίσης, για όσους αρέσκονται στις φαντασιώσεις, ευελιξία μπορεί να προκύψει με την εξεύρεση άλλου πρόθυμου υποστηρικτή. Κι αυτόν όμως πρέπει να τον εγκρίνει ο διαχειριστής!

Η ευθύνη για την εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών που κρίνονται απαραίτητες περνάει στους τεχνοκράτες του διαχειριστή του λογαριασμού.

Εν ολίγοις, η κατεύθυνση της γερμανικής προσπάθειας, με την υποστήριξη της Γαλλίας και της Κομισσιόν, είναι η παγίωση της όποιας "οριστικής" λύσης και η εξάλειψη του όποιου οικονομικού και πολιτικού κινδύνου. Η ευρωζώνη, όσον αφορά τα οικονομικά της ελληνικής διάσωσης τραβάει τη γραμμή stop loss, όπως λένε στους χρηματοοικονομικούς κύκλους. Η οικονομική στήριξη τελειώνει με ό,τι θα προβλέπει το κυοφορούμενο τρίτο πακέτο. Μετά απ’ αυτό, κάθε απόκλιση θα είναι λογαριασμός που θα επιστρέφει στην ελληνική κοινωνία, υπό τη διαχείριση των τεχνοκρατών της ευρωζώνης. Πολιτικά, θα είναι αδιάφορο εάν η ελληνική κυβέρνηση θα είναι αριστερή, δεξιά, κεντρώα ή οικουμενική. Η όποια κυβέρνηση ας διαχειριστεί τα εσωτερικά ζητήματά της όπως επιθυμεί, στηρίζοντας μία ή άλλη πελατεία εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας – οι εξωτερικές υποχρεώσεις δεν επηρεάζονται. Η μόνη εναλλακτική πολιτική είναι του μοναχού Σαμουήλ στο Κούγκι. Σχεδόν κυριολεκτικά, δεδομένου πως καμιά πολιτική ή οικονομική υποστήριξη – πλην ανθρωπιστικής βοήθειας ίσως – δεν πρόκειται να δοθεί από την Ευρώπη. Ακόμη και οι Ολάντ, Γιούνκερ, Ντράγκι, Μπαρόζο, Ρομπάι στηρίζουν το σχέδιο, δηλαδή είναι της ίδιας φιλοσοφίας.

Ο χρονικός ορίζοντας μιας τέτοιας λύσης είναι οπωσδήποτε μέχρις ότου η Ελλάδα καταφέρει να πείσει τις αγορές και να δανείζεται επιτυχώς και με εύλογους όρους επί μερικά χρόνια. Προϋπόθεση είναι μια πειστική «οριστική» λύση. Μπορούμε να αναμένουμε «ευχάριστα νέα» λοιπόν: (α) επιμήκυνση που θα συνοδεύεται από κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού, (β) εξαγγελία απομείωσης του χρέους σε εύλογο χρονικό διάστημα (μέχρι το 2015, ας πούμε).

Το ερώτημα είναι εάν το πολιτικό προσωπικό της χώρας μπορεί να διαχειριστεί την πολυπόθητη πολιτική λύση με τους όρους που τη συνοδεύουν.