Κάτι πρέπει να κάνουμε με τη βία κατά των γυναικών

της Δήμητρας Κογκίδου από τη Μακεδονία

Λίγο πριν από το νέο έτος θερίζουμε και ορισμένα αποτρόπαια αποτελέσματα της έμφυλης βίας, αφού πιο μπροστά ο κυρίαρχος λόγος και πολλές πρακτικές «διαπαιδαγώγησαν» σε αυτήν. Επιλέγω ορισμένα γεγονότα που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες:
- Νεκρή βρέθηκε μία νέα γυναίκα έξω από το σπίτι της οικογένειας καταγωγής της στην Ξάνθη και από τα μέχρι τώρα στοιχεία προκύπτει ότι οι δράστες προσπάθησαν να τη βιάσουν, τη μαχαίρωσαν και της έβαλαν φωτιά με βενζίνη που αφαίρεσαν από σταθμευμένο μηχανάκι.
- Θύμα ομαδικού βιασμού έπεσε μια ινδή φοιτήτρια -γεγονός που προκάλεσε κύμα βίαιων διαδηλώσεων στην Ινδία, με αποτέλεσμα το θάνατο ενός αστυνομικού -που μεταφέρθηκε σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση σε εξειδικευμένο σε μεταμοσχεύσεις οργάνων νοσοκομείο της Σιγκαπούρης.
- Κύμα αντιδράσεων και εκκλήσεις για παρέμβαση από το Βατικανό έχει προκαλέσει το «κείμενο της ντροπής», που τοιχοκόλλησε ιταλός ιερέας σε εκκλησία στη Σπέτσια, κατηγορώντας τις γυναίκες για τη βία σε βάρος τους -είτε επειδή φορούν «προκλητικά ρούχα» είτε επειδή δεν κάνουν τις δουλειές του σπιτιού.
Μία ματιά στα στατιστικά στοιχεία -αν και «φωτογραφίζουν» ένα μόνο τμήμα της πραγματικότητας- και στις διάφορες μαρτυρίες αρκούν για να επιβεβαιωθεί ότι, από τη γέννηση ώς τον θάνατο, σε περιόδους ειρήνης όσο και πολέμου, ασκείται βία στις γυναίκες, τόσο στον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο χώρο. Ένας μεγάλος αριθμός γυναικών είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα και ανθρωποκτονίας από συντρόφους ή άλλους, σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, βιασμού, ενώ στις ένοπλες συρράξεις η βία κατά των γυναικών χρησιμοποιείται συχνά ως όπλο πολέμου. Και να μην ξεχνάμε την παράνομη διακίνηση και εμπορία γυναικών και άλλες πρακτικές, όπως εγκλήματα τιμής, πρώιμοι γάμοι, ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων, εξαναγκαστικός υποσιτισμός, έλλειψη πρόσβασης στην ιατρική περίθαλψη κ.ά. H τέλεση αυτών των εγκλημάτων «επιτρέπεται» γιατί είναι ακόμη ισχυρή και ηθικά νομιμοποιημένη η αντίληψη ότι ο άνδρας έχει κυριαρχικό δικαίωμα πάνω στην γυναίκα. 

Το ζήτημα της έμφυλης βίας είναι κυρίως πολιτικό θέμα που έχει να κάνει με την παιδεία, με αντιλήψεις και συμπεριφορές που την επιτρέπουν ή ακόμα και την ενθαρρύνουν, και κυρίως με τις πολιτικές και τους θεσμοθετημένους κανόνες που επικρατούν. Η βία κατά των γυναικών, σε όλες τις μορφές της, αποτελεί μέρος των διακρίσεων με βάση το φύλο και συνιστά παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών. Αποτελεί πλήγμα κατά του δικαιώματος στην ελευθερία, στην αξιοπρέπεια, στην ασφάλεια, στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα και υγεία κάθε γυναίκας που την υφίσταται και εμπόδιο στην ανάπτυξη μιας δημοκρατικής κοινωνίας.


Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών μάς «θυμίζουν» ότι δεν πρέπει συμμετέχουμε άλλο σε αυτό το παιχνίδι της σιωπής και της ανοχής. Ότι πρέπει να παλέψουμε για την υπέρβαση του σεξισμού στην κοινωνία, γιατί η βία θα συνεχίζεται όσο τροφοδοτείται από την άνιση σχέση εξουσίας ανάμεσα στα φύλα και όσο αποτελεί μέρος της δομής των κοινωνιών μας και του συστήματος λειτουργίας τους. Η έμφυλη ασυμμετρία στην κοινωνία δεν είναι και ούτε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Αυτή την πραγματικότητα, λοιπόν, πρέπει να αλλάξουμε! Και η αλλαγή είναι θέμα συνεργασίας όλων όσοι θέλουν να ζουν σε μια δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία -των συλλογικοτήτων της κοινωνίας των πολιτών, των διεθνών οργανισμών και των κυβερνήσεων. Δεν είναι μόνο ζήτημα των γυναικών, αλλά και όσων ανδρών συνειδητοποιούν ότι καταπιέζονται από τον σεξισμό, τον ρατσισμό, τη βία, την ομοφυλοφοβία, τον κοινωνικό αποκλεισμό κ.ά. και δεν θέλουν να είναι συνένοχοι στη διατήρησή τους. Κατά συνέπεια, η εξάλειψη του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών είναι ζήτημα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ζήτημα δικαίου, ζήτημα πολιτισμού. Είναι ευθύνη αλλά και υποχρέωση όλων μας.

* Η Δήμητρα Κογκίδου είναι καθηγήτρια και κοσμητόρισσα της Παιδαγωγικής σχολής του ΑΠΘ