Από την οικονομία-καζίνο στην οικονομία της γνώσης

Πέτρος Παπασαραντόπουλος από το Protagon

Η πρόσφατη κυπριακή κρίση απέδειξε τα αδιέξοδα μιας σχολής σκέψης που ταλαιπωρεί βασανιστικά την ελληνική κοινωνία την τελευταία τριετία. Πρόκειται για τον αριστεροδέξιο εθνικολαϊκισμό που στην Ελλάδα συνεχίζει να ηγεμονεύει στο επίπεδο των ιδεών.
Σύμφωνα με αυτή τη μη-σκέψη, όλα ανάγονται στην κατασκευή «εχθρών του λαού» που επιβουλεύονται τον αγνό και άδολο λαό. Ο «λαός», άσπιλος και άμωμος, ανάδελφος, περιούσιος, έχει πάντα δίκιο και οι λαϊκιστές είναι οι γνήσιοι εκφραστές του. «Είμαστε η ηχώ της δικής σου φωνής», «λέμε αυτά που θέλετε να ακούσετε», είναι μερικά από τα δημοφιλή κλισέ μιας ιδεολογίας που απλώνεται με γρήγορους ρυθμούς, απειλώντας να καταστεί το zeitgeist της εποχής.

Στην κυπριακή κρίση, οι αριστεροδέξιοι λαϊκιστές προχώρησαν ένα βήμα παραπάνω, υπερβάλλοντας εαυτούς. Ξεχνώντας προηγούμενες διακηρύξεις τους (συνήθης πρακτική για όσους μελετούν το φαινόμενο του λαϊκισμού), έφτασαν να υποστηρίξουν να αναλάβουν οι Κύπριοι φορολογούμενοι το κόστος διάσωσης των τραπεζών και των μεγαλοκαταθετών, διατηρώντας μια οικονομία-καζίνο, όπως πολύ χαρακτηριστικά επισήμανε ο Γάλλος υπουργός οικονομικών, Πιέρ Μοσκοβισί.

Αδιαφορώντας εάν με μια τέτοια μεθόδευση το δημόσιο χρέος της Κύπρου θα γινόταν μη βιώσιμο, απέδειξαν ότι το τελευταίο που τους ενδιαφέρει είναι η διατύπωση μιας συγκροτημένης πολιτικής πρότασης. Αρκεί η καταγγελία του «κακού» και των «κακών». Των εχθρών και των προδοτών. Ευτυχώς, δεν εισακούσθηκαν, παρά το αρχικό θυμικό κρεσέντο που παραλίγο να τινάξει τα πάντα στον αέρα.
Βέβαια, οι λαϊκιστές έχασαν μια μάχη, αλλά όχι και τον πόλεμο. Αυτό πρέπει να το καταλάβουν καλά εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που επενδύουν στη ρητορική του λαϊκισμού για να αποκρύψουν τις δικές τους ευθύνες, καθυστερήσεις και παλινωδίες.

Επειδή στον λαϊκισμό μπορεί να αντιπαρατεθεί κανείς μόνο με συγκεκριμένες προτάσεις, πιστεύω ότι η Κύπρος μπορεί και πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της. Να κατανοήσει ότι στη θέση του υπερτροφικού χρηματοπιστωτικού τομέα υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Μία από αυτές τις λύσεις, που αξίζει να συζητηθεί ευρύτερα, είναι η επένδυση στην οικονομία της γνώσης, δεδομένου ότι η Κύπρος έχει κάνει πολλά βήματα σε αυτό τον τομέα. Έχει αναμορφώσει τα αναλυτικά προγράμματα στα σχολεία της, δουλεύοντας συστηματικά τα τελευταία χρόνια, ενώ παράλληλα λειτουργούν πολλά και σοβαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γιώργος Τσιάκαλος, επικεφαλής της Επιτροπής Αναμόρφωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων στα σχολεία της Κύπρου «το μοναδικό εναλλακτικό μοντέλο οικονομίας που υπόσχεται ανάπτυξη και ευημερία: μια οικονομία της γνώσης, που, με σωστό σχεδιασμό, είναι απολύτως εφικτή στην Κύπρο».

Άλλωστε, αυτό έχει συμβεί και στη Φινλανδία, που από μια χώρα στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής και της χρεοκοπίας, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, κατάφερε, επενδύοντας στη γνώση, να απογειώσει την οικονομία της και να έχει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο.

Απέναντι στη μιζέρια και την καταστροφολογία των λαϊκιστών στον μιζεραμπιλισμό του «τίποτα δεν γίνεται, όλα είναι προσχεδιασμένα και αποφασισμένα», οι δημιουργικές δυνάμεις στην Κύπρο μπορούν να δώσουν τη δική τους απάντηση.

* Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι συγγραφέας.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Μύθοι και Στερεότυπα της Ελληνικής Κρίσης», Εκδόσεις Επίκεντρο.