Τεχνοφοβία;

Αλέξανδρος Διακόπουλος

Επί χιλιετίες η ζωή ήταν "solitary, poor, nasty, brutish and short", για να δανειστώ τον περίφημο αφορισμό από τον "Λεβιάθαν" του Thomas Hobbes. Ο μέσος όρος ζωής δεν ξεπερνούσε τα 30-40 χρόνια, η παιδική θνησιμότητα ήταν τεράστια και ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών πέθαιναν στη γέννα. Στην Ελλάδα 50 μόλις χρόνια πριν οι συνθήκες ζωής και υγιεινής ήταν από κακές έως άθλιες. Τύφος, μαλάρια, φυματίωση, ευλογιά, δυσεντερία κλπ μέχρι πρόσφατα θερίζαν. Ακόμα και στο "προηγμένο" Λονδίνο το 1910 -πρωτεύουσα αυτοκρατορίας τότε- υπήρχε η αιθαλομίχλη, βρώμα, τρομερή δυσωδία και ένα μη ενοποιημένο αποχετευτικό σύστημα που συνεχώς πλημμύριζε και κατέκλυζε τους δρόμους.
Όλα αυτά ανήκουν σε ένα παρελθόν που τώρα μας φαίνεται πολύ μακρινό χάρις τη τεχνολογία. Παρόλα αυτά στην Ελλάδα κυριαρχεί μια ρομαντική τάση εξιδανίκευσης του παρελθόντος και μία μίζερη τεχνοφοβία! Αυτό αποτυπώθηκε στα θέματα των πανελληνίων, αλλά αποτελεί και κοινότυπο θέμα πολλών συζητήσεων, άρθρων κλπ Το leitmotif όλων αυτών είναι "η αποξένωση από την κοινωνία", "η απομάκρυνση από το περιβάλλον και την φύση", "οι φοβεροί και τρομεροί κίνδυνοι της τεχνολογίας [τρόφιμα "Φρανκενστάιν", κλωνοποίηση, κλπ]". η αίσθηση γενικώς πως ο Κόσμος αλλάζει σε λάθος κατεύθυνση!

Νομίζω πως η αιτία για τη στάση αυτή είναι ο έμφυτος συντηρητισμός μιας κλειστής κοινωνίας με αγροτικές καταβολές, καχύποπτη σε αλλαγές με κοινοτιστικά αντανακλαστικά και ιδανικά. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν πέρασε από τη διαδικασία "εξατομίκευσης" που έφερε ο Διαφωτισμός (individualism vs collectivism). Ο Διαφωτισμός όμως του 19ου Αιώνα ήταν αυτός που έφερε την βιομηχανική επανάσταση, την χειραφέτηση του ατόμου από την κοινότητα, την αμφισβήτηση των παραδοσιακών αντιλήψεων και νοοτροπιών (received opinion), την τεχνολογική ανάπτυξη και την επιστημονική πρόοδο. ¨Ολα αυτά ήταν εκφάνσεις ενός και του ίδιου φαινομένου: της νεωτερικότητας! Είναι δηλαδή ο βαθύς μας συντηρητισμός σαν άτομα και σαν κοινωνία (παρότι βαυκαλιζόμαστε πως είμαστε "προοδευτικοί") που εκφράζεται μέσα από την τεχνοφοβία μας! Οι βασικές αντιλήψεις της συντήρησης είναι η "ανάμνηση" ενός χρυσού παρελθόντος που χάνεται και ο φόβος για ένα απροσδιόριστο μέλλον που έρχεται...
υγ: Για να μη παρεξηγηθώ, η τεχνοφοβία δεν είναι αποκλειστικά Ελληνικό φαινόμενο. Υπάρχει-και είναι φυσικό να υπάρχει-σε ένα βαθμό σε όλο τον Κόσμο. Στην Ελλάδα όμως αποτελεί την κυρίαρχη και συνεχώς επαναλαμβανόμενη ιδέα. Μία μας φταίνε τα video games ενώ παλαιότερα παίζαμε τα μήλα [τι καλά!] και κουτσό... μία μας φταίνε οι βιομηχανίες [λες και έχουμε] που μολύνουν, μία μας φταίει η "παγκοσμιοποίηση" κ.ο.κ. Μόνο το Πάσχα που πάμε πίσω στο χωριό μας, τρώμε αρνί και χορεύουμε τσάμικο αισθανόμαστε άνετα, μέσα σε ένα Κόσμο που δεν τον καταλαβαίνουμε και μας φαίνεται αμείλικτος και εχθρικός...