Συζητώντας για πρόσωπα αλλά όχι για πολιτικές

του Λεωνίδα Καστανά

Πυκνώνουν οι συζητήσεις, οι καφέδες και τα γεύματα με αντικείμενο, τι άλλο τη «Μεγάλη Κεντροαριστερά». Αλλά μη παίρνετε θάρρος. Προς το παρόν δεν καταλήγουν πουθενά. Το επίκεντρο φυσικά και δεν είναι η ουσία της Πολιτικής, ούτε καν το κέλυφος. Στη δεύτερη στροφή κάθε συζήτησης το ανελέητο ερώτημα που αναδύεται στα χείλη των συνδαιτημόνων είναι το όνομα του αρχηγού. Μετά ακολουθούν τα πείσματα. «Αν έρθει αυτός δεν έρχομαι εγώ», «αν είναι το ΠΑΣΟΚ δεν μπαίνει η ΔΗΜΑΡ», «μα για εκείνη ή εκείνον ακούγονται τόσα» και άλλα τέτοια γραφικά που αναδεικνύουν την παθολογία του χώρου που φιλοδοξεί, τρομάρα του, να σώσει την Ελλάδα.

Η ουσία της πολιτικής απουσιάζει γιατί συμφέρει σε όλους να απουσιάζει. Πολιτική σήμερα δεν είναι ούτε η έννοια της σοσιαλδημοκρατίας του 70, ούτε ο δημοκρατικός σοσιαλισμός ούτε οι αφηρημένοι και κενοί νοημάτων  όροι όπως «αριστερός ευρωπαϊσμός» «μεταρρυθμιστική στρατηγική», «οικολογική εγρήγορση» κλπ. Πολιτική σήμερα είναι οι συγκεκριμένες απαντήσεις στα κρίσιμα και συγκεκριμένα επίδικα που τίθενται από την ίδια τη ζωή, τη βαθιά οικονομική, πολιτική και πολιτιστική κρίση που μαστίζει τη χώρα. Δηλαδή:

Πως διαφυλάσσουμε τη δημοκρατία από τα εξαπλούμενα νεοφασιστικά και ολοκληρωτικά κινήματα. Πως μειώνουμε, εκσυγχρονίζουμε, καθαρίζουμε και ενισχύουμε πολιτικά το κράτος. Πως επιβάλλουμε τη νομοκρατία. Πως κατασκευάζουμε ένα πλέγμα προστασίας των αδυνάμων. Πως εφαρμόζουμε τη δίκαιη λιτότητα. Πως προχωράμε τις ιδιωτικοποιήσεις. Πως βάζουμε μπροστά την ανάπτυξη και πως τη συναρθρώνουμε με την Εκπαίδευση. Πως μειώνουμε τη διαφθορά. Πως προωθούμε την αποκέντρωση. Πως περιορίζουμε την ισχύ των παντός είδους και μεγέθους κρατικοδίαιτων συλλογικοτήτων. Πως αντιμετωπίζουμε τους δανειστές; Και το κυριότερο, ποια στρώματα της ελληνικής κοινωνίας θέλει να εκφράσει στην παρούσα φάση η Κεντροαριστερά;

Στους επώνυμους πολιτικούς συζητητές δε συμφέρει να θέσουν τέτοια ερωτήματα, πόσο μάλλον να αποπειραθούν να τα απαντήσουν. Γιατί τότε θα ξεπηδήσουν κάτω από τα τραπέζια δαίμονες, που θα ανατρέψουν τα πιατικά και τα ποτήρια. Θα τους λερώσουν. Γιατί, ποιοι συζητούν;

Η μια κίνηση γίνεται με άξονα το ΠΑΣΟΚ που προσπαθεί να συσπειρώσει και πάλι στελέχη του ευρύτερου περιβάλλοντός του που απομακρύνθηκαν από αυτό τα τελευταία χρόνια της κατάρρευσης. Ευκαιρία, η επέτειος της 3^ης Σεπτέμβρη. Μόνο που η κίνηση αυτή περιλαμβάνει προφανώς και Ε. Βενιζέλο στον οποίο κάποια παλαιά στελέχη του ΠΑΣΟΚ είναι τουλάχιστον αλλεργικά. Η άλλη κίνηση γίνεται με άξονα τη ΔΗΜΑΡ με την οποία νιώθουν οικεία οι αλλεργικοί στο Βενιζέλο. Μετά την άτακτη οπισθοχώρηση όμως της κυβερνώσας οι δυνατότητες ενός τέτοιου εγχειρήματος περιορίζονται. Άσε που οι  φιλόδοξοι κεντροαριστεροί «αστερισμοί» δύσκολα θα αποδεχθούν ως Ήλιο τον ηγέτη της. Μέσα σε αυτό το ρευστό περιβάλλον κινούνται τουλάχιστον 5-6 αρχηγοί κομμάτων και δεκάδες άλλοι παράγοντες που όλοι, μα όλοι, μα τελείως όλοι φιλοδοξούν να παίξουν κεντρικό ρόλο.    

Η εύκολη ερμηνεία στην κατάσταση που δημιουργείται περιστρέφεται γύρω από τις προσωπικές φιλοδοξίες, τον αρχηγισμό, τον πατερναλισμό, τα προσωπικά κλπ. Η δύσκολη είναι εκείνη που στρέφει το φακό στον πυρήνα της πολιτικής. Ποιοι συζητούν για τη νέα μεγάλη Κεντροαριστερά; Μήπως τίποτα νέοι πολιτικοί, γύρω στα 30-40 με καλές σπουδές, πλούσιες εργασιακές και άλλες εμπειρίες, θιασώτες του κοσμοπολιτισμού; Μήπως τίποτα διανοητές που αποφάσισαν να αναζητήσουν την αλήθεια έξω από το δίπολο Αριστεράς - Δεξιάς ως κύριο ερμηνευτικό σχήμα των κοινωνικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων στη σύγχρονη εποχή; Φυσικά και όχι. Από τη μια είναι στελέχη του γνωστού, παλαιού ΠΑΣΟΚ  εκσυγχρονιστές και μη που συμμετείχαν από καίριες θέσεις σε όλες τις πασοκικές κυβερνήσεις από τα τέλη του 80 και μετά. Δεν με απασχολεί αν συνέβαλαν στη σημερινή κατάντια της χώρας που είναι προφανές. Ανησυχώ γιατί δεν ξέρω τις απόψεις των περισσοτέρων για όσα συμβαίνουν σήμερα. Δεν ξέρω τις απαντήσεις τους στα ερωτήματα που έθεσα προηγουμένως. Το κυριότερο δεν έχω δει την ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ τους για όλα αυτά που δημιούργησαν. Γενικότητες ακούω στις ελάχιστες δημόσιες παρεμβάσεις τους και ασάφειες διαβάζω στα λιγοστά γραπτά τους. Γιατί ως έμπειροι πολιτικοί που είναι ξέρουν να φυλάγονται ειδικά σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Ας πούμε, ποιοι και ποιες θα πιάσουν στα χεράκια τους την καυτή πατάτα των απολύσεων στο δημόσιο ή την άλλη των ιδιωτικοποιήσεων; Όχι θεωρητικά, αλλά συγκεκριμένα ωσάν να κυβερνούσαν οι ίδιοι.  

Από την άλλη είναι τα ηγετικά στελέχη της ΔΗΜΑΡ. Οι  απόψεις τους είναι γνωστές, τις είδαμε εξάλλου να εφαρμόζονται επί ένα χρόνο.  Μεταρρυθμίσεις αλλά με «αριστερό πρόσημο», ήπια αριστερή λατρεία του κρατισμού, ήπια κομματική νομή της εξουσίας, ήπια στήριξη των απανταχού κρατικοδίαιτων συλλογικοτήτων. Ήπια παραδοσιακή αριστερή πολιτική.

Μια τέτοια πολιτική μέθεξη δεν αποτελεί καμιά τομή στα πολιτικά μας πράγματα. Μια τέτοια Κεντροαριστερά δεν έχει να φέρει τίποτα το καινούργιο, δεν μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε «ασφαλέστερο λιμάνι» από αυτό που την οδηγεί η ΝΔ ή φιλοδοξεί να την οδηγήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί βέβαια να αποτρέψει την άμεση πολιτική αποστρατεία κάποιων ή να εξασφαλίσει την πολιτική επιβίωση κάποιων άλλων. Αλλά δεν είναι αυτό που χρειαζόμαστε.

Το ζήτημα δεν είναι το πολιτικό παρελθόν όσο αμαρτωλό ή αναμάρτητο και αν είναι. Είναι το παρόν και το μέλλον. Ένας ή μια πολιτικός δεν καταδικάζεται σε ισόβια λόγω των χθεσινών του απόψεων και πράξεων, αρκεί βέβαια να ήταν νόμιμες. Αν όμως θέλει να επιστρέψει και να κυβερνήσει πρέπει να προβάλει καθαρές απαντήσεις στα νέα ερωτήματα. Ειδικά όταν έχει κυβερνήσει στο παρελθόν και ακόμα ειδικότερα όταν έχει αποτύχει.

Είναι βάσιμη η υποψία ότι πολλοί από αυτούς που συζητούν για το καινούργιο δεν έχουν τίποτα καινούργιο να παρουσιάσουν. Γι αυτό και σιωπούν. Γι αυτό και μεταθέτουν το επίδικο στα πρόσωπα, στα ονόματα, στον αρχηγό. Γι αυτό και διστάζουν και ολιγωρούν. Γι αυτό αναζητούν εκείνα που τους χωρίζουν και όχι αυτά που τους ενώνουν.   

Αν είχε ξεκινήσει, εδώ και ένα χρόνο, το πολυπόθητο «φόρουμ διαλόγου» σήμερα θα βρισκόμασταν σε διαφορετικό σημείο. Πολύ πιο μπροστά. Γιατί στο φόρουμ θα συμμετείχαν δυνάμεις του ευρύτερου χώρου και θα υπήρχε χρόνος για βαθύτερες ιδεολογικές και πολιτικές αναζητήσεις. Όσοι εμπόδισαν τη δημιουργία του ήθελαν να αποφύγουν μια σαφή απάντηση στα ερωτήματα που τέθηκαν. Να αποκρύψουν την ιδεολογική τους ένδεια. Κατανοητό, αλλά και ενδεικτικό των εγγενών αδυναμιών του χώρου.

  

Δυστυχώς αυτή είναι η κατάσταση στο πεδίο της Κεντροαριστεράς. Οι απουσίες ελπιδοφόρου νέου στελεχικού δυναμικού και αδρού ιδεολογικού και πολιτικού πλαισίου είναι εμφανείς και καταλυτικές. Αν οι απουσίες συνδυαστούν και με την παρουσία δύσκολων προσωπικοτήτων, εμμονών και προσωπικών στρατηγικών τότε το μείγμα δεν μπορεί να υποσχεθεί και πολλά. Ωστόσο η κίνηση πρέπει και μπορεί να γίνει. Η λογική επιβάλλει ότι τα στοιχήματα χάνονται ή κερδίζονται πάνω στο τραπέζι, μέσα στη ζωή. Να ξεκινήσει το εγχείρημα, αλλά να γνωρίζουμε  και τις αρχικές συντεταγμένες του. Θα είναι σημαντικές για την εξέλιξη της πορείας του. Ίσως στο δρόμο απελευθερωθούν και μπουν στο κόλπο και άλλες πρωτόγνωρες δυνάμεις. Καθήκον όσων συμμετέχουν και δεν είναι επαγγελματίες πολιτικοί είναι να κρατήσουν ανοικτές τις εισόδους. Οι επαγγελματίες έχουν καθήκον να τις κρατούν κλειστές. Το επάγγελμα «σωτήρας της χώρας» είναι κλειστό.