Πως οι πρόωρες συντάξεις καταστρέφουν το ασφαλιστικό σύστημα

Με στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2013, υπάρχουν 2.704.295 συνταξιούχοι, οι οποίοι παίρνουν κάθε μήνα 2,3 δισ. ευρώ σε συντάξεις. Από αυτούς οι 756.447, δηλαδή το 28%, είναι κάτω των 65 ετών. Το χειρότερο όμως είναι το γεγονός ότι αυτό το 28% παίρνει 754 εκατ. τον μήνα, που αντιπροσωπεύουν το 32,7% των μηνιαίων συντάξεων. Δηλαδή το κράτος πληρώνει κάτι περισσότερο από 9 δισεκατομμύρια τον χρόνο για συντάξεις σε ανθρώπους κάτω των 65 ετών, οι οποίοι σε άλλες χώρες δεν θα ήταν συνταξιούχοι!

τoυ Ανδρεα Δρυμιώτη* από Καθημερινή

Στα «Νέα» της 15ης Οκτωβρίου 2013 υπήρχε ένα ένθετο τρισέλιδο με τίτλο «Ασφαλιστικό». Στο ένθετο περιγράφονται με λεπτομέρεια τα πλασματικά χρόνια που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει ή να εξαγοράσει, προκειμένου να βγει γρηγορότερα στη σύνταξη. Είναι πραγματικά απίστευτη η εφευρετικότητά μας στο να δημιουργήσουμε «παραθυράκια» ή και «μπαλκονόπορτες» για να καταστρέψουμε ένα σύστημα. Πριν σας περιγράψω μία μία τις περιπτώσεις που προσμετρούνται για να βγει κανείς στη σύνταξη πρόωρα, θα σας αναφέρω μόνο μία: Ο χρόνος απεργίας συνυπολογίζεται τόσο στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, όσο και στην προσαύξηση του ποσού της σύνταξης και εξαγοράζεται με επιβάρυνση 20% (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) επί των μισθών του χρόνου υποβολής της αίτησης! Θεωρητικά στην απεργία κάποιος δεν πληρώνεται ούτε καταβάλλει εισφορές. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς εργατολόγος ή εξειδικευμένος για να καταλάβει κάτι πολύ απλό. Μόλις ξεφύγεις από τον απλό κανόνα που λέει ότι σύνταξη παίρνεις ανάλογα με την ηλικία και όχι ανάλογα με τα χρόνια που δούλεψες, τότε καταλήγεις σε απίθανες περιπτωσιολογίες. Να λοιπόν, η μεγαλύτερη κακοδαιμονία του ασφαλιστικού μας συστήματος: Η πρόωρη σύνταξη, η οποία βασίζεται στα χρόνια που κάποιος δούλεψε ή εξαγόρασε ή του χαρίστηκαν ή είναι εντελώς πλασματικά και όχι στην ηλικία του, η οποία μπορεί να καθοριστεί μονότιμα με απόλυτη βεβαιότητα.

Η πρόωρη σύνταξη έχει δημιουργήσει τη μεγαλύτερη στρέβλωση στην αγορά εργασίας και έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην πληρωμή των συντάξεων. Θα σας παραθέσω μερικά στοιχεία από το σύστημα «Ηλιος» του υπουργείου Εργασίας, το οποίο καταγράφει τις συντάξεις και είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα διαπιστώσετε μόνοι σας την ανωμαλία. Με στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2013, υπάρχουν 2.704.295 συνταξιούχοι, οι οποίοι παίρνουν κάθε μήνα 2,3 δισ. ευρώ σε συντάξεις. Από αυτούς οι 756.447, δηλαδή το 28%, είναι κάτω των 65 ετών. Το χειρότερο όμως είναι το γεγονός ότι αυτό το 28% παίρνει 754 εκατ. τον μήνα, που αντιπροσωπεύουν το 32,7% των μηνιαίων συντάξεων. Δηλαδή το κράτος πληρώνει κάτι περισσότερο από 9 δισεκατομμύρια τον χρόνο για συντάξεις σε ανθρώπους κάτω των 65 ετών, οι οποίοι σε άλλες χώρες δεν θα ήταν συνταξιούχοι! Θέλετε ακόμα κάτι για να πειστείτε; Η μέση σύνταξη είναι 851,7 ευρώ. Η μέση σύνταξη σε συνταξιούχους 51-55 ετών είναι 959,3 ευρώ, σε συνταξιούχους 56-60 ετών 1.065,8 ευρώ και σε συνταξιούχους 61-65 ετών 1.097,6 ευρώ, που είναι και η μεγαλύτερη μέση σύνταξη σε όλα τα ηλικιακά κλιμάκια!

Πάμε παρακάτω. Πόσοι από αυτούς τους συνταξιούχους εργάζονται με μπλοκάκι, οι οποίοι ενώ απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους από την Κοινωνική Ασφάλιση (σύνταξη και ιατρική περίθαλψη), δεν καταβάλλουν καμία εισφορά; Κανένας δεν γνωρίζει γιατί αυτό δεν καταγράφεται πουθενά.

Πριν από μερικά χρόνια είχα βρει την εξής αγγελία σε εφημερίδα: «Α.Ε. ζητά συνταξιούχους τραπεζικούς μέχρι 55 ετών με εμπειρία και γνώσεις χρηματοοικονομικών και δανείων για στελέχωση γραφείων τηλ. 210-65... κο Ρ..., Fax: 210-65... Ωρες επικοινωνίας 11.00 - 14.00». Το σημείο που μου έκανε εντύπωση είναι: «συνταξιούχους τραπεζικούς μέχρι 55 ετών». Αυτό σημαίνει, κατ’ αρχή, ότι υπάρχουν συνταξιούχοι τραπεζικοί κάτω των 55 ετών. Καμία εταιρεία δεν θα πλήρωνε χρήματα για αγγελία στην οποία να ζητά κάτι το οποίο δεν υπάρχει. Δηλαδή σε ποια ηλικία πήραν τη σύνταξή τους αυτοί οι τραπεζικοί; Στα 45 χρόνια ή στα 50 τους; Το δεύτερο σημείο που αξίζει σχολιασμό είναι το γεγονός ότι αφού η απασχόληση θα είναι σε Ανώνυμη Εταιρεία (η οποία φαντάζομαι ότι δεν θα πληρώνει «μαύρα» χρήματα) η αμοιβή των συνταξιούχων θα γίνεται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών. Με κανένα τρόπο δεν θα πληρώνονται σαν μισθωτοί. Συμπέρασμα: Αυτοί οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών όχι μόνο στερούν θέσεις εργασίας από νέους, αλλά πληρώνονται κανονικά τη σύνταξή τους και επιπλέον δεν καταβάλλουν εισφορές σε κανένα ασφαλιστικό ταμείο, όπως επίσης και ο εργοδότης τους δεν καταβάλλει οποιαδήποτε εργοδοτική εισφορά. Δηλαδή, η ζημιά την οποία προκαλούν στο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης είναι πολλαπλή.

Στις ΗΠΑ το όριο για τη σύνταξη είναι τα 67 χρόνια. Πρόωρη σύνταξη μπορεί κάποιος να πάρει όταν κλείσει τα 62 χρόνια. Μάλιστα, η σύνταξη αυτή είναι μειωμένη κατά 0,5% για κάθε μήνα που υπολείπεται για τα 67 χρόνια. Δηλαδή, η σύνταξη στα 62 είναι 30% χαμηλότερη από τη σύνταξη που θα έπαιρνε κάποιος στα 67 χρόνια του. Ετσι απλά. Ούτε ο Ομπάμα δεν μπορεί να παρέμβει για να πάρει κανείς σύνταξη πριν από τα 62 χρόνια. Ακόμα, αυτοί οι ανόητοι έχουν μόνο ένα ταμείο, ενώ εμείς έχουμε 80 περίπου διαφορετικά ταμεία που μάταια προσπαθούμε να συνενώσουμε. Βλέπετε, οι πολιτικοί μας δεν χάλαγαν χατίρι σε κανένα. Φτιάξε του ένα ταμείο γιατί είναι ειδική περίπτωση, και έτσι φτάσαμε στα 80 διακριτά ταμεία. Από την έκθεση «Ηλιος» βρήκα ότι υπάρχει ταμείο επονομαζόμενο «Ζάππειο» με 4 συνταξιούχους! Και μετά απορούμε για τη γραφειοκρατία.

Πάμε τώρα να δούμε τις περιπτώσεις όπου αναγνωρίζεται ή εξαγοράζεται πλασματικός χρόνος για την πρόωρη σύνταξη, όπως αναφέρονται στο ένθετο: 1) Χρόνος πραγματικής (ή προαιρετικής) ασφάλισης, ο οποίος εξαγοράζεται με επιβάρυνση 20% για το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. 2) Χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, ο οποίος εξαγοράζεται με επιβάρυνση 20% για το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. 3) Χρόνος γονικής αδείας ανατροφής παιδιών. 4) Χρόνος επιδότησης λόγω ασθενείας (μέχρι 300 ημέρες). 5) Χρόνος επιδότησης τακτικής ανεργίας (μέχρι 300 ημέρες). 6) Χρόνος εκπαιδευτικής αδείας άνευ αποδοχών. 7) Χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός μόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής κ.λπ. 8) Χρόνος ανεργίας μετά την υπαγωγή στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κυρίας ασφάλισης και το Δημόσιο. 9) Χρόνος κύησης και λοχείας. 10) Χρόνος απεργίας. 11) Πλασματικός χρόνος του άρθρου 141 του Ν. 3655/2008 ανεξαρτήτως του χρόνου γέννησης των παιδιών. 12) Χρόνος μαθητείας (μέχρι 1 έτος). 13) Χρόνος αποδεδειγμένης άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητα πριν από την εγγραφή στα Μητρώα του ΟΑΕΕ και μέχρι 5 έτη, εφόσον δεν είχαν πληρωθεί οι ασφαλιστικές εισφορές. 14) Χρόνος κατά τον οποίο ο ασφαλισμένος έλαβε σύνταξη αναπηρίας.

Δεν έχει καμία σημασία να αναλύσουμε τα παραπάνω. Είμαι απολύτως βέβαιος ότι για κάθε περίπτωση υπάρχουν επιχειρήματα που την στηρίζουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίπτωση 11 καθιερώθηκε πρόσφατα με νόμο του 2008. Αν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο θα βρίσκουμε συνεχώς και άλλες περιπτώσεις που «δικαιολογούν» την πρόωρη σύνταξη. Αυτό όμως που χρειαζόμαστε είναι μία πραγματική τομή και μεταρρύθμιση. Να καθιερωθεί η ηλικία σαν το μοναδικό κριτήριο για τη χορήγηση της σύνταξης, με μια μικρή μεταβατική περίοδο. Τότε όλα θα απλοποιηθούν και θα κλείσουν τα «παράθυρα» και οι «μπαλκονόπορτες» που δημιούργησαν τις 756 χιλιάδες πρόωρα συνταξιοδοτηθέντες.

Σύμφωνα με το CIA World Factbook, το προσδόκιμο ζωής για ένα παιδί που γεννιέται σήμερα στην Ελλάδα είναι τα 80,18 χρόνια και είμαστε στην 31η θέση μεταξύ 223 χωρών. Η διαχρονική εξέλιξη δείχνει ότι το προσδόκιμο συνεχώς μεγαλώνει. Είναι πραγματικά αυτοκαταστροφικό να μην καθιερώσουμε το ηλικιακό κριτήριο για τη σύνταξη. Σε λίγα χρόνια αν συνεχίσουμε να χορηγούμε συντάξεις με πλασματικά ή εξαγορασμένα χρόνια δεν θα υπάρχουν χρήματα για να πληρώνονται αυτές οι συντάξεις. Αν έπρεπε να κάνουν μια διαδήλωση οι σημερινοί νέοι της Ελλάδας θα ήταν για να ζητήσουν την πλήρη μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό σύστημα, γιατί πολύ φοβάμαι ότι θα βρεθούν αργότερα μπροστά σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.

Αν εξετάσει κανείς προσεκτικά τις διάφορες αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, θα διαπιστώσει ότι δεν πρόκειται για μεταρρυθμίσεις. Απλά, κάθε φορά που «μπλοκάρει» το σύστημα, «κλοτσάμε το τενεκεδάκι πιο πέρα» για να το ξαναβρούμε ύστερα από λίγα χρόνια. Κάποτε, ο Τάσος Γιαννίτσης τόλμησε να εισηγηθεί μια πραγματική μεταρρύθμιση και κόντεψε να πέσει μια πανίσχυρη κυβέρνηση. Αυτοί που ξεσήκωσαν τον κόσμο τότε είναι ακόμα και σήμερα διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Είμαστε άξιοι των επιλογών μας.

* Σύμβουλος επιχειρήσεων