Πως βλέπει ο ΟΟΣΑ το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;

Ο διαγωνισμός PISA  διεξάγεται μεταξύ μαθητών που τελείωσαν το Γυμνάσιο. Το μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης είναι σε αυτήν τη βαθμίδα. Τεράστια διασπορά αντικειμένων, υπερβολικά Αρχαία, πολύ θεωρία και ελάχιστη πρακτική, ελάχιστη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, καμιά σύνδεση των γνώσεων με την καθημερινή ζωή, καμιά επιμονή στα βασικά και κυρίως αυστηρές επιστημονικά διατυπώσεις έτσι ώστε ελάχιστα παιδιά να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει. Αναλυτικά προγράμματα, σχολικά εγχειρίδια,  έλλειψη διδακτικής ελευθερίας και γερασμένο εκπαιδευτικό προσωπικό είναι οι πληγές του Γυμνασίου, οι πληγές της ελληνικές εκπαίδευσης.Έχετε προσέξει ότι κανείς δεν μιλάει για το Γυμνάσιο; (Leo).  

του Ανδρέα Κούτρα από το ΝEWS 247

Η Ελένη αγόρασε ένα καινούργιο ποδήλατο που έχει ταχύμετρο στο τιμόνι. Το ταχύμετρο έχει ένδειξη για την απόσταση αλλά και για την μέση ταχύτητα κάθε βόλτας. Σε μια βόλτα έκανε πρώτα 4 χιλιόμετρα σε 10 λεπτά και μετά έκανε 2 χιλιόμετρα σε 5 λεπτά.

Α. Η μέση ταχύτητα ήταν μεγαλύτερη στα πρώτα 10 λεπτά της βόλτας

Β. Η μέση ταχύτητα ήταν η ίδια και στα πρώτα 10 λεπτά και στα δεύτερα 5 λεπτά της βόλτας

Γ. Η μέση ταχύτητα ήταν μικρότερη στα πρώτα 10 λεπτά από τα επόμενα 5 λεπτά της βόλτας

Δ. Δεν υπάρχει τρόπος να απαντήσουμε με τα δεδομένα που έχουν δοθεί.

Αυτή την ερώτηση την απάντησαν λάθος 36 στους 100 μαθητές ελληνικών σχολείων (Σωστή απάντηση το Β). Ο μέσος όρος λάθους στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 23%, ενώ, για παράδειγμα στην Πολωνία ήταν 14% και την Ιρλανδία 17%.

Αυτά και άλλα πολλά είναι καταγεγραμμένα στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την παιδεία, γνωστή και ως έκθεση PISA. Η έρευνα γίνεται από το 2000 και σκοπό έχει να χαρτογραφήσει το επίπεδο της παιδείας στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ αλλά και σε 30 περίπου ακόμα μη μέλη (όπως η Κίνα).

Εξετάστηκαν στα Μαθηματικά, την Ανάγνωση/κατανόηση κειμένου και στις Επιστήμες. Η έμφαση όμως δόθηκε στα Μαθηματικά. Ηλικιακά τα παιδιά της έρευνας είναι μεταξύ 15 και 16 δηλαδή Α' Λυκείου, λίγο πριν μπουν στον Προκρούστη των πανελλαδικών.

Η διεθνής έρευνα, έχει δείξει πως οι μαθητές με άριστο επίπεδο μαθηματικής γνώσης, ανάγνωσης και επιστημονικών γνώσεων, έχουν δύο φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να βρουν εργασία, τρεις φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να αμείβονται καλύτερα, δυο φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν καλή υγεία, να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας να έχουν σχέσεις εμπιστοσύνης και να προσφέρουν εθελοντική εργασία για το κοινό καλό. Πράγματα που σίγουρα λείπουν από την κοινωνίας μας.

Η διαφορά από το μέσο όρο ισοδυναμεί με ένα ολόκληρο σχολικό έτος. Με άλλα λόγια το Ελληνικό σχολείο έχει μείνει στην ίδια τάξη σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Αν δε, θέλουμε να συγκριθούμε με τις καλές χώρες τότε υπολειπόμαστε 3 ολόκληρα χρόνια σχολείου. Αν ήταν ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα θα είμαστε στην ζώνη υποβιβασμού λίγο πάνω από την Τουρκία την Χιλή και το Μεξικό. Όσο αφορά την Ανάγνωση και τις Επιστήμες είμαστε στην ίδια περίπου θέση.

Όμως το άκρως ανησυχητικό δεν είναι μόνο η θέση μας και η διαφορά από το μέσο όρο αλλά και η κατανομή στα διάφορα επίπεδα. Υπάρχει ο μύθος πως οι καλοί πετυχαίνουν παντού ανεξαρτήτως σχολείου. Μια ματιά στην έκθεση PISA, είναι διαφωτιστική. Μόνο το 3.9% των μαθητών στην Ελλάδα βρίσκεται στην κατηγορία των «καλών» μαθητών. Ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 12.5% ενώ μερικές χώρες όπως η Κορέα είχαν 31%.

Αντίστοιχα ο αριθμός των «κακών» μαθητών στην Ελλάδα είναι 35% ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 23%. Σε χώρες όπως η Πολωνία είναι 24% ενώ στην Κορέα μόλις το 9%.

Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη για τα παιδιά μεταναστών πρώτης και δεύτερης γενιάς (10% του συνόλου), όπου 6 στους 10 μαθητές είναι στην τελευταία βαθμίδα. Η διαφορά στην βαθμολογία δε, είναι μισός έως και ένας ολόκληρος σχολικός χρόνος.

Το συμπέρασμα για το Ελληνικό σχολικό σύστημα είναι τραγικό. Όχι μόνο δεν αναδεικνύει τα προσόντα των παιδιών αλλά παράγει και περισσότερους αμαθείς.

Πως όμως εξηγείται, η πραγματικά κάκιστη θέση στην οποία βρίσκονται οι μαθητές των Ελληνικών σχολείων. Πολλοί θα προστρέξουν να κατηγορήσουν την οικονομική κρίση και την έλλειψη πόρων για την παιδεία.

Η πραγματικότητα είναι όμως διαφορετική. Η έκθεση του ΟΟΣΑ τονίζει πως δεν υπάρχει ισχυρός συσχετισμός μεταξύ οικονομικής ισχύος και καλής απόδοσης. Για παράδειγμα στην Ελλάδα μόνο το 15% της διαφοράς εξηγείται με βάση τα κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια.

Επίσης η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στην ίδια θέση από το 2000 που άρχισε η έρευνα. Μάλιστα τα τελευταία 3 χρόνια ανεβήκαμε σε βαθμολογία αλλά όχι τόσο πολύ ώστε να ανεβούμε στην γενική κατάταξη.

Αν δεν είναι λοιπόν η οικονομία και το κοινωνικό υπόβαθρο μήπως δεν επαρκούν οι ώρες διδασκαλίας στα Ελληνικά σχολεία, μήπως δεν υπάρχει η κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή;

Και εδώ όμως η έρευνα δίνει απάντηση.

Στο Ελληνικό σχολείο διδάσκονται 812 ώρες μαθηματικών που αντιστοιχούν στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Περίπου 94% των καθηγητών έχουν πανεπιστημιακή μόρφωση πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 88%.

Έχουμε επίσης πολύ περισσότερους καθηγητές από σχεδόν όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Για κάθε 9 μαθητές αντιστοιχεί ένας καθηγητής, ενώ στον ΟΟΣΑ ο μέσος όρος είναι 14 μαθητές ανά καθηγητή.

Έτσι έχουμε το φαινόμενο οι καθηγητές στην Ελλάδα να διδάσκουν 200 περίπου ώρες λιγότερες από το μέσο όρο (589 έναντι 782). Παράλληλα αμείβονται και λιγότερα χρήματα, μόλις το 80% του κατά κεφαλήν εισοδήματος.

Επίσης δεν μπορούμε να πούμε πως οι γονείς δείχνουν έλλειψη ενδιαφέροντος για τα πρόοδο των παιδιών τους. Οι γονείς στην Ελλάδα αγωνιούν και φαίνεται ξεκάθαρα στα νούμερα.

Πάνω από τους μισούς γονείς με δική τους πρωτοβουλία συζήτησε την πρόοδο του παιδιών. Δεν είναι το ίδιο όμως και για τους καθηγητές. Το 39% των καθηγητών πήρε την πρωτοβουλία να συζητήσει την πρόοδο μαθητών, ενώ ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 47%.

Το Ελληνικό σπιτικό έχει τα μισά περίπου βιβλία από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Υπάρχει ακόμα διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών με τα κορίτσια να σκοράρουν χαμηλότερα στα μαθηματικά. Οι μαθητές που έρχονται από μη προνομιούχες κοινωνικές ή οικονομικές ομάδες δεν σπάνε εύκολα το φαύλο κύκλο. Στην Ελλάδα μόνο το 3.2% έναντι 6.5% στον ΟΟΣΑ προοδεύουν παρά τις κοινωνικές και οικονομικές αντιξοότητες.

Είναι ξεκάθαρο πως οι μαθητές των Ελληνικών σχολείων είναι σε μειονεκτική θέση λόγω σχολικού συστήματος. Δεν είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως, αλλά θύματα ενός συστήματος που μέχρι τα 15-16, τα αγνοεί και μετά τα βάζει στις προκρούστειες πανελλαδικές, με μόνο σκοπό την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο και όχι την κριτική σκέψη, γνώση ή την παραγωγή άξιων πολιτών.

Οι λύσεις για να αναβαθμιστεί το ελληνικό σχολείο είναι απλές και συνοψίζονται στις λέξεις, αυτονομία, λογοδοσία και ανταγωνισμός και αξιολόγηση. Και εδώ η έκθεση του ΟΟΣΑ είναι καταπέλτης. Τα Ελληνικά σχολεία βρίσκονται στην τελευταία θέση όχι μόνο του ΟΟΣΑ αλλά και όλων των άλλων χωρών που εξετάστηκαν.

Είμαστε στην 65η θέση σε σύνολο 65 χωρών στην έλλειψη αυτονομίας του σχολείου να επιλέξει την διδακτέα ύλη και σε ανάλογες θέσεις όσον αφορά την έλλειψη αυτονομίας στην λογοδοσία και στην αξιολόγηση.

Στις περισσότερες χώρες τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας ήταν αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος και συζήτησης γιατί αφορά το μέλλον της χώρας. Στην Ελλάδα με λίγες εξαιρέσεις πέρασε απαρατήρητη. Κανένας πολιτικός δεν νοιάστηκε για την πραγματική κατάντια του σχολικού συστήματος παιδείας.

Κανένας υπεύθυνος δεν ένιωσε την ανάγκη να απολογηθεί για τα απογοητευτικά αποτελέσματα και συμπεράσματα.

Το Ελληνικό σχολικό σύστημα καταστρέφει συστηματικά το μέλλον των παιδιών σε μια κοινωνία, που δεν νοιάζεται για το μέλλον της. Η έκθεση του ΟΟΣΑ δείχνει πως η κρίση, δεν άρχισε το 2010 αλλά είναι πολύ βαθύτερη και είναι και πολιτισμική και κρίση παιδείας. Τα παιδιά δεν έχουν διαβάσει την έκθεση του ΟΟΣΑ αλλά βιώνουν καθημερινά τις επιπτώσεις και βλέπουν πως το μέλλον τους είναι σκοτεινό και αντιδρούν άκομψα.

Αν θέλουμε να έχει μέλλον αυτός ο τόπος πρέπει να αρχίσουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές άμεσα στην παιδεία. Η έκθεση του ΟΟΣΑ είναι ξεκάθαρη, δεν λείπουν ούτε τα χρήματα ούτε η υλικοτεχνική υποδομή. Αξιολόγηση, αυτονομία, λογοδοσία λείπει.

Τελειώνοντας σας αφήνω με την ερώτηση στην οποία οι 6 στους 10 μαθητές των Ελληνικών σχολείων έκαναν λάθος.

Ο Χρήστος μόλις πήρε το δίπλωμα οδήγησης και θέλει να αγοράσει αυτοκίνητο. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις επιλογές αυτοκινήτων που έχει

Μοντέλο	Άλφα	Βήτα	Γάμμα	Δέλτα
Έτος	2003	2000	2001	1999
Τιμή	4800	4450	4250	3990
Κοντέρ	105000	115000	128000	109000
Κυβικά εκ. (Χιλ.)	1,79	1,796	1,82	1,783

Ερώτηση. Ποιο αυτοκίνητο έχει το μικρότερο κυβισμό. Η σωστή απάντηση είναι φυσικά  η Δέλτα.

Την ερώτηση αυτή την έκαναν λάθος 63 στους 100 μαθητές ενώ ο μέσος όρος λάθους του ΟΟΣΑ είναι 45%. Η Ελλάδα συγκρίνετε με την Τουρκία (λάθος 67%), Σερβία (λάθος 65%), Κροατία (λάθος 57%).

Ο Ανδρέας Κούτρας είναι οικονομικός αναλυτής και μέλος του Ινστιτούτου Νέας Πολιτικής. Eργάζεται στο Λονδίνο ως αναλυτής του Ευρωπαϊκού χρέους στην ITC Markets.  Είναι επίσης επιστημονικός και γεωπολιτικός αναλυτής και μέλος της επενδυτικής επιτροπής της SteppenWolf Capital LLC.