Το απεχθές χρέος, η φοροδιαφυγή και ο ΣΥΡΙΖΑ

του Μάνου Ματσαγγάνη  από το protagon

Με δύο πρόσφατες δηλώσεις του, για τη φοροδιαφυγή και το απεχθές χρέος, ο Γιώργος Σταθάκης, βουλευτής και μέλος της σχετικά πιο ρεαλιστικής συνιστώσας του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ, κατάφερε να αλλάξει το θέμα συζήτησης μεταξύ των οπαδών του κόμματος αυτού. Την περασμένη εβδομάδα μιλούσαν για το πόσο ΟΚ είναι να σκοτώνεις ανθρώπους, αρκεί να έχεις πολιτικό κίνητρο (μια ιδέα που ίσως θα έπρεπε να συζητήσουν πρώτα με τους αγαπημένους του Παύλου Φύσσα). Αυτή την εβδομάδα μιλάνε για ζητήματα οικονομικής πολιτικής. Πάλι καλά, είναι και αυτό ένα είδος προόδου.

Με την πρώτη δήλωσή του έκλεισε το θέμα του απεχθούς χρέους, ελπίζω οριστικά. «Μόνο το 5% του ελληνικού χρέους μπορεί να χαρακτηριστεί επαχθές» δήλωσε ο Σταθάκης. Πολύ λέει. Για να είναι επαχθές ένα χρέος, θα πρέπει (α) να το πήρε μια δικτατορική κυβέρνηση, (β) να ξόδεψε τα λεφτά για δικό της όφελος (π.χ. σε κοσμήματα που τώρα είναι σε θυρίδες στην Ελβετία), και (γ) εν γνώσει των δανειστών. Ούτε ο εξωτερικός δανεισμός της χούντας του 1967-1974 (προσοχή στις ημερομηνίες) δεν ήταν όλος απεχθές χρέος, αφού ένα μέρος του ξοδεύτηκε π.χ. για να παραγραφούν τα δάνεια των αγροτών από την Αγροτική Τράπεζα.

Αυτονόητο; Προφανώς. Το πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ και λοιπές αντιμνημονιακές δυνάμεις δεν είναι μόνο ότι τα τελευταία 4 χρόνια το παραμύθι του απεχθούς χρέους λειτούργησε ως πολεμική κραυγή και συγκολλητική ουσία όλων των αγανακτισμένων, από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ έως τη Χρυσή Αυγή. Είναι επίσης ότι όλοι αυτοί φώναζαν ότι βασικά η οικονομία μας είναι μια χαρά, και ας εξάγουμε ελαιόλαδο για να εισάγουμε αυτοκίνητα. Θα σωθούμε εύκολα, αρκεί να κάνουμε δυο-τρεις έξυπνες κινήσεις, π.χ. να διαγράψουμε το απεχθές χρέος. Ε, λοιπόν, δεν είναι έτσι – και αν δεν πιστεύουν εμένα, ας ρωτήσουν τον Σταθάκη.

Η άλλη «έξυπνη κίνηση» που θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για να μας σώσει είναι να φορολογήσει τους πλούσιους, πατάσσοντας τη φοροδιαφυγή. Εδώ τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα: το πρόβλημα είναι όντως μεγάλο. Η εκτεταμένη φοροδιαφυγή δεν συμβιβάζεται ούτε με δίκαιη διακυβέρνηση ούτε με δυναμική οικονομία. Όμως – όπως πάντα – τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για τρεις κυρίως λόγους.

Πρώτον, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η φοροδιαφυγή αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Το κίνητρο είναι σίγουρα ισχυρότερο. Οι εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στην κρίση σίγουρα μπαίνουν σε μεγαλύτερο πειρασμό να κλέψουν την Εφορία. Όμως, από τους βασικούς κλάδους της οικονομίας – πρωταθλητές της φοροδιαφυγής (τουρισμός, οικοδομή, προσωπικές υπηρεσίες), ο ένας ακμάζει, ο άλλος έχει καταρρεύσει, και ο τρίτος παραπαίει λόγω συρρίκνωσης της εσωτερικής ζήτησης. Άρα δύσκολα ο Σταθάκης θα κατάφερνε να φέρει στα δημόσια ταμεία περισσότερα λεφτά από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από όσα φέρνει ήδη ο Θεοχάρης.

Δεύτερον, στην Ελλάδα δεν φοροδιαφεύγουν μόνο οι πλούσιοι, φοροδιαφεύγουν όλοι όσοι μπορούν: από τους αγρότες, τους μικρέμπορους, τους ελεύθερους επαγγελματίες έως τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσειςμας, τα οφέλη από τη φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερα στο χαμηλότερο και στο υψηλότερο τμήμα της κατανομής εισοδήματος. Άρα ναι, να καταπολεμήσουμε τη φοροδιαφυγή, το λέω χρόνια. Αλλά ας έχει υπόψη του το οικονομικό επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ ότι οι περισσότεροι από όσους θα πληγούν δεν είναι κάτοικοι Κολωνακίου αλλά αντιμνημονιακοί μικρομεσαίοι (και φυσικά οπαδοί της λαϊκής δεξιάς, και μέχρι χθες «μη προνομιούχοι» του ΠΑΣΟΚ).

Τρίτον, το πρόβλημα με εμάς τους Έλληνες δεν είναι τόσο ότι φοροδιαφεύγουμε λόγω ροπής προς την απάτη, λόγω γενετικής πονηριάς, λόγω αρχαίας δυσπιστίας μεταξύ πολιτών και κράτους κτλ. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου το αδίκημα σε στέλνει κατ’ ευθείαν φυλακή, ακόμη και αν είσαι ο Αλ Καπόνε ή ο Λύκος της Wall Street, το μέσο ποσοστό εισοδήματος που κρύβουν οι μισθωτοί (1%) και οι αυτοαπασχολούμενοι (σχεδόν 60%) είναι πάνω-κάτω όσο και στην Ελλάδα. Απλώς στις ΗΠΑ (αναλογικά) πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι είναι μισθωτοί, και πολύ λιγότεροι είναι αυτοαπασχολούμενοι από ό,τι στην Ελλάδα. Ακόμη και αν το ΣΔΟΕ γίνει FBI, με τη σημερινή δομή της οικονομίας και της απασχόλησης θα έχουμε φοροδιαφυγή.

Τι να κάνουμε; Να αφήσουμε τη φοροδιαφυγή ήσυχη; Όχι, το ακριβώς αντίθετο. Να την περιορίσουμε όσο μπορούμε. Αλλά να θυμόμαστε ότι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε είναι να ξεκολλήσουμε από το χρεοκοπημένο μοντέλο της φτηνής ανάπτυξης με εκατοντάδες χιλιάδες ατομικές επιχειρήσεις, και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς θα αποκτήσουμε σύγχρονες μεγάλες επιχειρήσεις. με εξαγωγικό προσανατολισμό, ανοιχτές στην καινοτομία, με οργανωμένο λογιστήριο, καλύτερες αμοιβές και εργασιακές σχέσεις.

Αλλά ξέχασα: Η ριζοσπαστική αριστερά μας (όπως τις πρώτες δεκαετίες της μεταπολίτευσης το ΚΚΕ) είναι εναντίον των μεγάλων επιχειρήσεων. Προτιμά χίλιες μικρές, και ας ρυπαίνουν περισσότερο, ας είναι ανήμπορες να οργανωθούν, να δικτυωθούν, να είναι ανταγωνιστικές, να πληρώνουν μισθούς της προκοπής, να εξάγουν – και να πληρώνουν φόρους.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών