Εν όψει συνεδρίου: Το Ποτάμι σαν start up

του Θάνου Τσουμαλάκου

Με ποιους

Οι αναλύσεις έδωσαν ένα μίγμα ψηφοφόρων περίπου 20% Σύριζα, 20% Πασόκ, 15% ΝΔ, 30% άλλοι, 14% δεν έιχαν ψηφίσει. Πλειοψηφία οι νέοι, και αυτό είναι σημαντικό.

Αν και η συζήτηση μοιάζει τελειωμένη, η σύνθεση αυτή δεν παραπέμπει σε κεντροαριστερό ακροατήριο. Ο συγκεκριμένος πολιτικός χώρος δεν έχει μεγάλα εκλογικά ποσοστά, δεν έχει στην σύνθεση από νέα πρόσωπα, και κουβαλά πολλά βαρίδια που υποδύονται τα στελέχη, έχοντας θητεύσει ήδη σε κομματικούς σχηματισμούς ή και κυβερνητικούς θώκους.

Οπουδήποτε αλλού, στους υφιστάμενους πολιτικούς σχηματισμούς δεν θα καθόριζαν ή θα συνείσφεραν καθοριστικά στο αποτέλεσμα. Η επόμενη μέρα στην όποια κενροαρστερά με φωτογραφία Βενιζέλου, Κουβέλη και λοιπών στελεχών δεν αφορά το Ποτάμι.

Αλλωστε εδω υπάρχει μία παγίδα, η οποία εξέθρεψε την αποθέωση της ελληνικής μεταπολίτευσης, το δίπολο. Ο όρος πρέπει να αμφισβητηθεί για να απεγκλωβίσει τον κόσμο από τις διαχωριστικές γραμμές του δεξιά-αριστερά του παρελθόντος. Αυτό, ακριβώς, είναι κάτι που δεν το επιθυμούν οι κατ’όνομα συμμέτοχοι της μούφα κεντραριστεράς (δηλ. Ελιά, Δημάρ, και οι λοιποί δήθεν σημαντικοί παρατρεχάμενοι). Επίσης, είναι φανερό, πως δεν το επιθυμεί και ο Σύριζα, ο οποίος θα ήθελε να παίξει τον ηγέτη αυτού του τεχνητά οριοθετημένου χώρου για να τον ενσωματώσει εκλογικά. Είναι εύκολο να ενσωματώσει ποσοστά, απορροφώντας κατ’ όνομα στελέχη, αλλά αρκετά δύσκολο να ενσωματώσεις χιλιάδες εν υπνώσει «κανονικούς ανθρώπους, χωρίς ουσιαστική πολιτική προοπτική και εντάσσοντας υπερ-εκπροσωπημένα κοινωνικά στρώματα (άρα προνομιούχες ομάδες) στό ψεύτικο παιχνίδι φιλελεύθερος-σοσιαλοδημοκράτης. Το οποίο ενίοτε θα χρειαστεί τον λαικό δεξιό πουαπολύθηκε (...σαν την κυβερνητική εκπρόσωπο), τον Λοβέρδο που πετάει σαν μέλισσα από τη τρόικα, στον Κουβέλη, στον Βενιζέλο και πάλι από την αρχή και άλλοι ουκ έστιν αριθμός.

Το πρόγραμμα και τα στελέχη

Επιτακτικά και μονότονα γίνονται αναφορές στην απουσία προγράμματος. Λές και τα προγράμματα είναι επιχειρηματικά σχέδια τα οποία τηρούνται απαρέγκλιτα και δεν έχουν δυναμική, αξίες και ανθρώπους.

Εδώ, πρέπει να αναφέρουμε τα τρία σημαντικότερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής δημοκρατίας , τα οποία το Ποτάμι οφείλει να διευθετήσει:

α. το δίπολο σαράντα λειτουργεί αποσαρθρωτικά, και η σύνδεση μεταξύ γενικών διακηρύξεων και εκτελεστέου προγράμματος είναι μη ζητούμενο στα ανώτατα κομματικά επιτελεία. Με ταχύτητα fast food, ο κάθε πολιτικός σχηματισμός γράφει μία ιδρυτική διακήρυξη ή ένα εκλογικό πρόγεραμμα, με την παραδοσιακή συνταγή και με κείμενα γενικόλογου χαρακτήρα. Συνήθως ασαφή, ώστε να περιλαμβάνουν όσους περισσότερους γίνεται, και τέλος προβάλλει μία ηγετική ομάδα, και ξεκινά να πουλά το ...προιόν της.

Η εφικτότητα και η πραγμάτωση των στόχων δεν αξιολογείται και δεν μετριέται από πριν. Η ιεράρχηση απουσιάζει.. Ετσι οι πολιτικοί σχηματισμός χάνουν το νήμα από την στρατηγική τοποθέτηση στην στοχοθέτηση, στην εκτελεστική διαδικασία, στην μέτρηση του αποτελέσματος και στην επιρροή των ψηφοφόρων και στις απαραίτητες διορθώσεις.

Απλοικά θα έλεγα πως στο υψηλό επίπεδο τα τρέχοντα στελεχιακά δυναμικά δρούν σαν μέλη διοικητικού συμβουλίου (λέμε τώρα), χωρίς την ύπαρξη εκτελεστική ομάδας.

Μα έτσι δεν θα υπηρχε ούτε η ...17 Νοέμβρη, όχι σύγρονο κράτος

β. Τα πολιτικά κόμματα δεν τοποθετούνται (με την έννοια του όρου στο μάρκετινγκ-positioning) καθαρά στο πολιτικό σχηματισμό. Επιθυμώντας να εκφράσουν τους πάντες, χάνουν την αξιοπιστία τους. Οι πολιτικοί και οι πολιτικοί σχηματισμοί εμπορευματοποιούνται (commoditized) τόσο πολύ, ώστε η αξία του πολιτικού τους λόγου έχει ασήμαντη αξία, αφού έχει και ασήμαντη διαφοροποίηση του ενός από του άλλου. Με δύο βασικά προιόντα, δεξιά-αριστερά , φιλελεύθερος-σοσιαλοδημοκράτης και κατα περίπτωση, για παράδειγμα το μνημόνιο και το αντιμνημόνιο, προσπαθούν να πουλήσουν όλα τα «πολιτική» τους πραμάτεια.

γ. Δρούν σαν μηχανισμοί, για τους οποίους ο πιο σημαντικός στόχος είναι η ανάληψη της εξουσίας. Δεν ξοδεύεται καθόλου χρόνος στην αντπολίτευση για ενδελεχή αξιολόγηση των προγραμμάτων αυτών. Ολη η ενέργεια των στελεχών ξοδεύεται στην διαχείριση της επικοινωνίας και όταν έρθει η ώρα της εξουσίας είναι ανέτοιμα. Δεν είναι τυχαίο πως κάθε αξιωματική αντιπολίτευση που γίνεται κυβέρνηση ανακαλύπτει την συντηρητικότητα της κυβερνησιμότητας (πχ Σύριζα τώρα) , κατι σαν «δείτε πόσο κομψά και πεπολιτισμένα διαχειρίζομαι την ...παράσταση διακυβέρνησης της χώρας, πόσο συμφιωλιτικοί μπορούμε να γίνουμε, μην φοβάστε, θέλουμε να συνεισφέρουμε».

Απουσιάζει η έκπληξη, η καινοτομία, και η ταύτιση της μακροπρόθεσμης εφαρμογής των προγραμμάτων τους σε ένα καλά θεσμοθετημένο κράτος. Αντίθερτα, η επίκληση της μιζέριας του κράτους είναι το διαρκές ελαφρυντικό των πολιτικών, καθώς τότε ανακαλύπτουν πως «δεν υπάρχει κράτος», θυμίζω και το παλιό χαριτωμένο του καθηγητή Σημίτη πως «αυτή είναι η Ελλάδα» μετά από (άλλο) ένα θαλασσινό και όχι οικονομικό ναυάγιο.

Το start-up για το Ποτάμι, το συνέδριο στο Λαύριο

Η στρατηγική ερώτηση σήμερα είναι πως να προσφέρουμε μία δημιουργική μεθοδολογία προσέγγισης και επίλυσης προβλημάτων με πρακτικότητα και επινοητικότητα. Είναι αυτό το πολιτικό πρόγραμμα του Ποταμιού;

Με βάση όσα είπαμε, υπάρχει μεγάλο θέμα στην εκτέλεση και εφαρμογή πολιτικού προγράμματος κοινής λογικής, το οποίο μεγιστοποιείται από την απουσία εξειδίκευσης και με την χρησιμοποίηση της πολιτικής ιδεολογίας και της θεσμικής αδυναμίας σαν προπέτασμα καπνού για τις ομάδες συμφερόντων.

Κατά την γνώμη μας, το Ποτάμι χρειάζεται την σύγχρονη επιχειρηματική μεθοδολογία του λιτού ξεκινήματος (lean start up), η οποία θα περιελάμβανε:

• ουσιαστική διαμόρφωση σχεδίου διοίκησης της χώρας, ανατροφοδότηση και επανατοποθέτηση από ένα ευρύ συμμετοχικό όργανο, μη στελεχιακό κατ’ ανάγκη

• στρατηγική τοποθέτηση αντί παγωμένης ιδρυτικής διακήρυξης, (ούτε Κομμουνιστικό μανιφέστο, ούτε 3 Σεπτέμβρη, ούτε πλαδαρά κείμενα).
• ευρεία διαφοροποίηση του πολιτικού σχεδίου (όχι προγράμματος) από τα ζέοντα καθημερινά προβλήματα αντί προγραμματικές ενότητες που θα τις «συμμαζέψει» ο εκάστοτε τομεάρχης, λόγω πενίας ιδεών
• κλιμακωτή και ευέλικτη δημιουργία τοποθετήσεων αντί πλήρης κατάλογος θέσεων.
• οργάνωση και μικτές ομάδες δουλειάς αντί οργάνωση ανά λειτουργία και τομείς δραστηριότητας

Το Ποτάμι πρέπει να πάρει θέση σε πραγματικές ιστορίες για το πώς θα αλλάξει και θα καινοτομήσει και αυτό απαιτεί άλλη προσέγγιση: να εξηγήσει ότι άλλος φροντίζει για την χάραξη πολιτικής και άλλος τον χειρισμό της εφαρμογής με σωστό τρόπο για την αποφυγή εξυπηρέτησης συμφερόντων.

Για παράδειγμα:

τί επίπτωση έχουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (...κόκκινα) στην χρηματοδότηση των μικρών επιχειρήσεων που όλοι σήμερα κόπτονται,

να εξηγήσει το ρόλο της αναδιάρθρωσης των δανείων στην εισροή νέων κεφαλαίων,

να δείξει πως στην πράξη διαχωρίζει την μετοχοποίηση μέρους δανείων για την είσοδο νέων μετοχικών κεφαλαίων από τα τραπεζικά δάνεια που απορροφήθηκαν με υπερτιμολογήσεις και προσωπικές αποταμιεύσεις των επιίδιων των επιχειρηματιών

να κάνει σαφή την σύνδεση νομιμότητας και κανόνων στην αγορά με τον ανταγωνισμό και την ανταγωνιστικότητα των «απελπισμένων» οι οποίοι δεν πληρώνουν φόρους, Φπα, κλπ.

να αναλύσει απλά την ιστορία του Τ.Ταμιευτηρίου, και να δείξει πως άλλο η επιλεκτική χρηματοδότηση κολλητών και άλλο να καθαρίσεις δάνεια που ήδη έχουν διαγραφεί, άρα και επηρεάσει τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια και να δώσεις αναπνοή στην αγορά.

να διαχωρίσει την μικρόνοια της οικολογικής τοπικής ομάδας, που επιδοτείται από τον αμοραλισμό τοπικών συμφερόντων για να μην γίνει η όποια ξενοδοχειακή επένδυση στην περιοχή και ένα σωρό άλλα παραδείγματα όπου η διαπλοκή μπερδεύεται με την ανάπτυξη και ο προγραμματισμός με τους ...μεγάλους προυπολογισμούς συμφερόντων

Η ταχύτητα είναι το ύψιστο αγαθό, γρήγορες και σχετικά σωστές αποφάσεις πρέπει να αντικαταστήσουν την μακρόσυρτη, δηθεν προσεκτική, θεώρηση.

Η πολιτική εφαρμογή γίνεται πλέον σε πραγματικό χρόνο, όχι εν είδει των επιχειρηματικών σχεδίων (business plans) ή των πολιτικών προγραμμάτων. Μπορείς να αξιολογήσεις άμεσα ποιός ωφελείται από την θεσμοθέτηση και την νομοπαρασκευή, και αν αυτή ήταν η πολιτική στόχευση.

Αλλωστε, (και δεν είναι αστείο) η τεχνολογία και οι συνδεόμενες βάσεις δεδομένων θα μας έδιναν εύκολα ένα μητρώο...περίεργων τροπολογιών στα εισαγόμενα νομοσχέδια της βουλής για μία συμβολική παρακολούθηση των χοντρών παιχνιδιών.

Στελέχη συνηθισμένοι άνθρωποι μακριά από το κράτος, αλλά και την διαπλοκή.

Ψύχραιμοι από τη καταιγίδα της κρίσης, πράγμα όχι και τόσο εύκολο.

Δεν είναι σήμερα πλειοψηφία, αλλά μη δημοφιλείς και αντισυμβατικές απόψεις αξίζουν το ειλικρινές υπομειδίαμα των συμφωνούντων.

Μπορούν και θα μπορέσουν να εμπνεύσουν την κρίσιμη μεσαία μάζα, να συμπεριφερθούν σαν κανονικοί άνθρωποι, ώστε να αποφύγουν τον ΣΥΡΙΖΑ και την νέα νομενκλατούρα στα πρότυπα ΠΑΣΟΚ, την ΧΑυγή και το πολιτικό χάος.

Δεν είναι σήμερα πλειοψηφία, αλλά δεν θα μιλήσουν για τον εαυτό τους σαν τους σημερινούς βουλευτές- ήρωες που ... αναλώθηκαν, θυσιάστηκαν, αφιερώθηκαν, κλπ.

Να πάμε μακριά

Με μία τέτοια προσέγγιση το Ποτάμι μπορεί να χτίσει σιγά-σιγά ένα εκπαιδευμένο ακροατήριο που θα επηρεάζει μέσα ενημέρωσης και δημοσκοπήσεις. Η δυναμική του νέου θα ενισχυθεί από την προσμονή και την επιμονή στο ορθό και κανονικό. Η αρχική αντίδραση θα είναι φυσικά ισχυρή.

Ωστόσο, οι πολίτες κανονικοί άνθρωποι θα εκπλαγούν ευχάριστα από την ενόχληση των υπερεκπροσωπημένων ομάδων και συμφερόντων. Θα επιβεβαιωθεί,έτσι, η αντιστροφή του αμερικάνικου ρητού «ότι είναι καλό για την Τζένεραλ Μότορς, είναι καλό για την Αμερική», όσο φωνάζουν οι ευνοούμενοι κάτι καλό θα γίνεται.

Τα χρόνια της κρίσης παρακολουθούμε τις μακροαναλύσεις με μισή καρδιά, όλοι οι μνημονιακοί οικονομολόγοι που δρουν συμβουλευτικά υπό την κυβέρνηση είναι ορθολογιστές. Το παιχνίδι είναι γνωστό και στους αντιπάλους. Υπερστρατηγική δεν υπάρχει γιατί την ξέρουν όλοι. Η νομισματική πολιτική στις οικονομίες της αγοράς δεν έχει τόσες εκδοχές. Η συνταγή έχει κάποιες δοσολογίες εγχειριδίου της επιστήμης. Εν καιρώ το μελαγχολικό του πράγματος θα δείξει πως όλοι την ίδια επιστημονική αιχμή χρησιμοποιούν.

Για την Ελλάδα, μία μικρή χώρα, με τις συγκεκριμένες δυνατότητες, θα είναι ευχής έργο το πολιτικό προσωπικό και η διοίκηση να ξοδεύει περισσότερη φαιά ουσία στην εκτέλεση και λιγότερα χρήματα στο σχέδιο.

27-6-2014

Θάνος Τσουμαλάκος