Στα 40 της Δημοκρατίας

του Νικόλα Γιατρομανωλάκη από το protagon

Με την αποκατεστημένη Δημοκρατία είμαστε συνομήλικοι. Για την ακρίβεια η Δημοκρατία μού ρίχνει μερικούς μήνες. Γεννήθηκα στη μεταπολίτευση, μεγάλωσα στη μεταπολίτευση, σπούδασα στη μεταπολίτευση και εργάστηκα στη μεταπολίτευση. Μόνο αυτή την Ελλάδα γνώρισα. Για πολύ καιρό επέτρεψα στις μεγαλύτερες από εμένα γενιές να με κάνουν να αισθάνομαι μειονεκτικά για αυτό. «Δεν ήσουν εκεί. Δεν ξέρεις. Δεν αγωνίστηκες. Εσείς τα βρήκατε όλα έτοιμα». Για πολλά χρόνια άφησα τις μεγαλύτερες γενιές και φυσικά την περίφημη γενιά του Πολυτεχνείου να έχουν το ηθικό προβάδισμα και να το εξαργυρώνουν με το αζημίωτο. Παντού, αλλά κυρίως στην πολιτική, έτσι ώστε να μπορούν να μου κουνούν το δάχτυλο με τον τρόπο που μόνο αυτός που θεωρεί πως έχει την απόλυτη γνώση μπορεί. Και αυτή η γενιά τον είχε τον τρόπο, και κυρίως είχε το θράσος.

Έτσι, με τούτα και με κείνα, έφτασε η Δημοκρατία στα 40 κι εγώ από κοντά. Με την προηγούμενη γενιά να συνεχίζει να με θεωρεί μικρό και άμαθο, σαν να μην έχει καταλάβει τίποτα από όσα έχουν μεσολαβήσει, να εξακολουθεί να θεωρεί ότι τα ξέρει καλύτερα όλα και να μου κουνάει το δάχτυλο. Κυριολεκτικά. Σε τηλεοπτικά πάνελ. Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις.

Όμως σας έχω νέα: Με βάση την απογραφή του 2011, το 50,99% του πληθυσμού της χώρας ήταν κάτω από 40 ετών. Τώρα έχουμε 2014 οπότε τα στοιχεία μπορεί να έχουν μεταβληθεί λίγο αλλά η κεντρική ιδέα παραμένει: Περίπου οι μισοί Έλληνες έχουν γεννηθεί πριν την μεταπολίτευση και οι άλλοι μισοί μετά. Και για να το θέσω σε πιο ουσιαστικούς όρους: Πάνω από τους μισούς Έλληνες έχουν μεγαλώσει στο οικοδόμημα που έχτισε για αυτούς η γενιά του Πολυτεχνείου και ίσως και μια-δυο μεγαλύτερες γενιές.

Έχει σημασία; Κατά τη γνώμη μου έχει, γιατί όλα τα χαρακτηριστικά, όλη η παθογένεια αυτής της γενιάς έχει εμποτίσει το σύστημα με το οποίο πορευόμαστε σήμερα. Από το πώς αντιλαμβανόμαστε έννοιες όπως η Αριστερά και η Δεξιά μέχρι το κοινωνικό κράτος. Από τη σχέση μας με θεσμούς όπως η εκκλησία και ο στρατός που θα περίμενες ότι θα έχουν περάσει από ένα βίαιο σοκ μετά την μεταπολίτευση αλλά φευ, μέχρι τις ηλικίες που υπερεκπροσωπούνται και εκείνες που υποεκπροσωπούνται στο πολιτικό σύστημα αυτή τη στιγμή. Από τη σχέση μας με το χρήμα, με την εργασία, με την εκπαίδευση, με την εξουσία.

Φυσικά αυτό δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Πριν λίγους μήνες, σε μια συζήτηση με μια Ολλανδή ευρωβουλευτή, μου είπε ότι θεωρεί ότι η μεγάλη μάχη που δίνεται στις μέρες μας στην Ευρώπη δεν είναι αυτή μεταξύ Βορρά-Νότου αλλά μεταξύ διαφορετικών γενιών. Μια ματιά στο σημερινό Ευρωκοινοβούλιο και στις συζητήσεις για τη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το αποδεικνύει.

Στα 40 σε άλλους κάνουν μνημόσυνο. Σε άλλες τους λένε ότι είναι σαν δύο εικοσάρες. Στην περίπτωση της Δημοκρατίας, αυτή η σαραντάρα σίγουρα δεν μοιάζει με δύο εικοσάρες. Μπορεί να αποκαταστάθηκε, όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά δεν εξελίχθηκε. Δεν αναβαθμίστηκε. Ούτε καν φροντίστηκε. Κι έτσι τώρα, στα 40 της είναι ξεχαρβαλωμένη και απειλείται από παντού και κυρίως από την γενιά πολιτικών που υποτίθεται ότι την αποκατέστησαν αλλά στη συνέχεια ασέλγησαν πάνω της με έναν τρόπο που έφερε σε πολλούς αποστροφή, ενίσχυσε φαινόμενα όπως η αποχή ή μορφώματα τύπου Χρυσής Αυγής και συντήρησε, αν όχι ισχυροποίησε, όλη τη μιζέρια του κομματικοποιημένου κράτους.

Για αυτό, στα 40 πλέον, αρνούμαι να συνεχίσω να δίνω το ηθικό προβάδισμα σε αυτούς. Όχι φυσικά με βάση παιδιάστικα επιχειρήματα, όπως το περίφημο «Είμαστε ηθικοί επειδή δεν κυβερνήσαμε» του κ. Τσίπρα, τα οποία επί της ουσίας δεν λένε τίποτα. Ούτε με το άλλοθι του αμεσοδημοκρατικού δημοψηφίσματος που χρησιμοποιούν διάφοροι (θυμηθείτε πόσοι, ποιοι και με ποιες αφορμές ζήτησαν δημοψήφισμα τα τελευταία χρόνια και επίσης αναρωτηθείτε κατά πόσο π.χ. ένα δημοψήφισμα για τζαμιά θα έκανε τη χώρα μας πιο δημοκρατική. Το δημοψήφισμα, έτσι όπως συζητείται στην Ελλάδα, αποτελεί μια δημοκρατική επίφαση και μια συγκάλυψη της γνωστής τακτικής «πετάω την μπάλα στην εξέδρα όταν τα βρω σκούρα»).

Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν επί της ουσίας για τη Δημοκρατία, έτσι ώστε από την αποκατάσταση να περάσουμε στην ανύψωση: Να εξελιχθεί το Σύνταγμα. Να απαγκιστρωθούν τα κόμματα από το κράτος. Να ενισχυθεί η τοπική αυτοδιοίκηση. Να ισχυροποιηθεί η δικαιοσύνη. Να επενδυθούν πόροι στην εκπαίδευση, το παραπαίδι του κράτους. Δεν είναι πυρηνική φυσική, αυτονόητα πράγματα είναι.

Και στα 40 θεωρώ ότι και μπορώ και οφείλω να διεκδικήσω τα αυτονόητα απέναντι σε αυτούς που εξακολουθούν να μου κουνάνε το δάχτυλο. Είμαστε μια γενιά πιο μορφωμένη, πιο ανοιχτή, πιο φιλική, πιο εργατική, πιο ηθική. Η μικρότερη από τη δική μου γενιά, ακόμα περισσότερο. Η φύση έχει προνοήσει. Υπάρχει μια διαδικασία που λέγεται εξέλιξη. Στην Ελλάδα, έχουμε επιλέξει να την μπλοκάρουμε, με τεχνητά μέσα. Ως πότε;