Για μία πολυπολιτισμική σύγχρονη κοινωνία που σέβεται τα δικαιώματα όλων

Και επειδή ο Τζήμερος είναι Τζήμερος και κάποιοι φίλοι και "φίλοι" ενοχλήθηκαν που ανέβασα ένα κείμενο που ευνοεί το ρατσισμό κατά τη γνώμη τους, ανεβάζω και ένα παλιό κείμενο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη που λέει τα ίδια πράγματα αλλά με άλλο βέβαια ύφος και ήθος. Φυσικά αυτός δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ρατσισμό.

του Μιχάλη  Παπαγιαννάκη από την Καθημερινή

Η πολυπολιτισμικότητα ως χαρακτηριστικό των σύγχρονων, δημοκρατικών και ανεκτικών, κοινωνιών θεωρήθηκε και μπορεί να είναι στόχος προς επίτευξη και γιατί ανταποκρίνεται γενικώς στις πραγματικές εξελίξεις και γιατί είναι συμβατή με τις πιο ελπιδοφόρες αντιλήψεις για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του ανθρώπου και του πολίτη και γιατί μπορεί να αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανανέωσης και εμπλουτισμού των κοινωνιών και των πολιτισμών μας, όπως τόσες φορές συνέβη, υπό διαφορετικές συνθήκες και διαφορετικούς όρους, στην ιστορία σχεδόν όλης της Ευρώπης.

Ωστόσο, τα πράγματα, όπως αποδεικνύεται από πρόσφατα παραδείγματα, δεν είναι απλά. Δεν έχει ακόμη παγιωθεί μια θεωρία για το στόχο και τη μεθόδευσή του. Είμαστε ακόμη στη φάση της άρνησης πρακτικών του παρελθόντος όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, οι διακρίσεις, η μη αναγνώριση του «άλλου», χωρίς ούτε καν αυτή η άρνηση να έχει εμπεδωθεί κοινωνικά, ακόμα και όταν έχει περάσει σε συνταγματικές διατάξεις, νομοθεσίες και διοικητικές ρυθμίσεις. Αλλά όταν έρχεται η ώρα των θετικών ρυθμίσεων και παρεμβάσεων, ικανοποιούμαστε κυρίως με διακηρύξεις που δύσκολα απαντούν σε συγκεκριμένες προκλήσεις και προβλήματα καθημερινής συνύπαρξης.

Απαιτήσεις και υποχρεώσεις

Διακηρύσσουμε τον σεβασμό στη διαφορετικότητα του «άλλου». Σωστά. Να πηγαίνει όμως το κορίτσι στο σχολείο με μαντίλα επειδή πιθανώς του το επιβάλλουν οι γονείς του; Οταν μάλιστα στο (υποχρεωτικό, δημόσιο και χωρίς δίδακτρα) σχολείο ο νόμος δεν επιτρέπει καμιά δημόσια έκφραση θρησκευτικής ιδιαιτερότητας; Και καλά να γίνει μια εξαίρεση, είπαν κάποιοι στη Γαλλία. Ελα όμως που λίγες μέρες μετά, πατέρας μαθήτριας ήλθε στο σχολείο και απαίτησε επιπλέον να απαλλαγεί η κόρη του από τα μαθήματα της βιολογίας, της γυμναστικής και της μουσικής, για λιγότερο ή περισσότερο δυσνόητους λόγους! Είναι σεβαστή η απαίτηση και σε ποια βάση; Της όποιας πεποίθησης ή κληρονομιάς του πατέρα ή του μέλλοντος της κόρης; Να αναγνωρίζονται ελαφρυντικά στον πατέρα που σκότωσε την κόρη του στη Γερμανία επειδή παντρεύτηκε χωρίς την έγκριση του; Να παραπέμπεται για βαριά σωματική βλάβη ο γονιός που υπέβαλε την κόρη του σε κλειτοριδεκτομή ή και εδώ απαιτείται σεβασμός σε κάποια ιδιαιτερότητα; Να λογοκρίνονται όσοι θεωρούν ότι έχουν λόγους να σατιρίσουν μια κάποια πτυχή ή προσωπικότητα του Ισλάμ ή ακόμη και να την αναφέρουν σε κάποια σκηνοθεσία όπερας; Να αποφεύγονται τα χριστουγενιάτικα έθιμα για να μην σοκαριστούν οπαδοί άλλης θρησκείας;

Αυτά και άλλα πολλά δεν αποτελούν μεμονωμένα παραδείγματα. Συνέβησαν και μάλιστα κατ' επανάληψιν σε όλη την Ευρώπη. Και δεν έχουν καμιάν απολύτως σχέση με την αυτονόητη υποχρέωση μιας σύγχρονης κοινωνίας να παράσχει στους «ξένους» της (πολλοί δεν είναι πια, πήραν και σωστά την υπηκοότητά της) τη δυνατότητα να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, να μαθαίνουν τη γλώσσα τους στα παιδιά τους, να τραγουδούν τα τραγούδια τους ή να γιορτάζουν τις γιορτές τους και να τις απολαμβάνουμε κι... εμείς. Η διαφορά συνίσταται στο σεβασμό απ' όλους, και τους «ξένους», βασικών χαρακτηριστικών του σύγχρονου πολιτισμού, που δεν είναι και τόσο αφηρημένα μια και περιλαμβάνονται σε επίσημα, γραπτά και διεθνώς αποδεκτά κείμενα, αναγνωρισμένα και από τις ίδιες τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι «ξένοι» μας (άλλο αν οι χώρες τους συχνότατα τα αγνοούν επιδεικτικά όπως πρόσφατα κατήγγειλε ο ίδιος ο ΟΗΕ...): Χάρτες δικαιωμάτων του ανθρώπου, διεθνείς συμβάσεις κ.λπ. Είναι ένα άλλο πράγμα όταν πολλοί από μας ασκούν μια κριτική που θεωρεί ότι εφαρμόζονται με υποκρισία ή ανεπαρκώς και άλλο να απαιτούν κάποιοι να μην τηρούνται ή να καταργηθούν.

Πρόκειται για τους ελάχιστους δυνατούς όρους συνύπαρξης και συζήτησης για επί μέρους βελτιώσεις, ανοχές, συναινετικές ρυθμίσεις. Η άρνηση τους μας παραπέμπει στο παρεξηγημένο σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης «όχι ελευθερία στους εχθρούς της ελευθερίας». Και επειδή δεν βρισκόμαστε στις ίδιες συνθήκες και επομένως έχουμε απορρίψει, εμείς... την λαιμητόμο(!), ας αποφασίσουμε ότι οφείλουμε με κάθε τρόπο να πείσουμε τους πάντες να σέβονται αυτούς τους όρους συνύπαρξης, για το ίδιο τους το καλό, χωρίς αλαζονεία αλλά και χωρίς εκπτώσεις που θέτουν σε τεράστιο κίνδυνο και εμάς και εκείνους.

*Ο κ. Μιχάλης Παπαγιαννάκης είναι πρώην ευρωβουλευτής και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του Συνασπισμού.

Έντυπη