Τα ελληνικά πτυχία εκτός Ευρώπης

του Τάσου Αβραντίνη από την Athens Voice

Σύγχρονες μελέτες ανθρωπολόγων αποδεικνύουν ότι για ένα διάστημα στην ιστορία ο σύγχρονος άνθρωπος συνυπήρξε με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ πριν ο τελευταίος εξαφανιστεί. Ο ιστορικός του μέλλοντος στα θέματα εκπαίδευσης θα αποδείξει κάτι αντίστοιχο, ότι στην Ελλάδα των αρχών του 21ου αιώνα συνυπήρξαν δύο είδη ανθρώπων χωρίς «γενετική» συγγένεια. Αυτοί που επιθυμούσαν η χώρα να ενταχθεί στο διεθνές εκπαιδευτικό γίγνεσθαι και να παρακολουθεί τις παγκόσμιες αλλαγές και εξελίξεις κι εκείνοι που αντιστέκονταν υπεραμυνόμενοι ενός κλειστού ανελεύθερου κρατικού συστήματος μηδενικών επιλογών, το οποίο εξυπηρετούσε το κυρίαρχο στη χώρα κρατικοδίαιτο πελατειακό-κομματικό μοντέλο εξουσίας. Οι τελευταίοι έφθασαν στο σημείο να αρνηθούν τις εφαρμογές της τεχνολογικής προόδου στην εκπαιδευτική διαδικασία γράφοντας επί λέξει:

«Η διδακτική σχέση είναι σχέση ενσώματη. Δεν περιορίζεται σε λόγια, αλλά περιλαμβάνει τον τόνο, την ένταση, το χρώμα και τους κυματισμούς της φωνής, το βλέμμα, το χαμόγελο, την έκφραση του προσώπου, τη χειρονομία, την κίνηση του σώματος ολόκληρου. Η κιμωλία και ο πίνακας είναι οργανική επέκταση των παραπάνω. Ακόμη κι αν –ή επειδή– είναι κακής ποιότητας και λερώνουν. Προτζέκτορες, επιδιασκόπια και λοιπά υποκατάστατα αποστειρώνουν τη διδακτική σχέση. Την εξαϋλώνουν τείνοντας τελικά να την καταργήσουν.».

Πολλοί δεν αντιλαμβάνονται ότι και στον χώρο της εκπαίδευσης αποτελεί συνειδητή πολιτική επιλογή της φαιοκόκκινης συγκυβέρνησης Τσίπρα-Καμμένου η εσωστρέφεια και η απομάκρυνση όχι μόνο από τον ευρωπαϊκό αλλά και από τον κοινό παγκόσμιο εκπαιδευτικό χώρο, όπου βεβαίως δεν υπάρχει γόνιμο έδαφος για τις παλαιομαρξιστικές απομονωτικές ιδεοληψίες του Τσίπρα και των υπουργών του. Στην προηγμένη εκπαιδευτικά ανθρωπότητα ο κονδυλοφόρος, ο μαυροπίνακας και η κιμωλία ανήκουν προ πολλού στο μακρινό παρελθόν, στην Ελλάδα όμως αποτελούν ακόμη το πρότυπο του «νεαντερτάλιου» υπουργού Παιδείας. Η ρήξη και η εκπαιδευτική απομόνωση είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση κι αυτό ακριβώς επιδιώκει με τα νομοσχέδια που εισηγείται.

Έχουν γραφτεί πολλά για την επιχειρούμενη κατάργηση της αξιολόγησης, των προτύπων σχολείων, των Συμβουλίων Διοίκησης των πανεπιστημίων, για την επανεισαγωγή του πιο χυδαίου κομματισμού και πελατειακών σχέσεων στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο. Θα ασχοληθώ σήμερα με ένα σημείο του νομοσχεδίου της αντιμεταρρύθμισης στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση που δεν έχει τόσο πολύ εξηγηθεί, το οποίο όμως οδηγεί σε πλήρη απαξίωση τα πτυχία των ελληνικών πανεπιστημίων.

Στο άρθρο 11 του υπό ψήφιση νομοσχεδίου προβλέπεται κατ’ ουσίαν η κατάργηση των πιστωτικών μονάδων (ECTS). Προβλέπεται ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια εφεξής θα απονέμουν τίτλους σπουδών οι οποίοι θα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένο αριθμό διδακτικών και όχι πιστωτικών μονάδων. Ποια είναι όμως η διαφορά; Η διαφορά είναι μεγάλη και μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την ισοτιμία των ελληνικών τίτλων σπουδών με τους τίτλους σπουδών άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Πιο συγκεκριμένα, ενώ οι πιστωτικές μονάδες (ΕCTS-European Credit Transfer System) αναφέρονται στον φόρτο εργασίας που χρειάζονται οι φοιτητές να καταβάλουν για να επιτύχουν συγκεκριμένου τύπου μαθησιακά αποτελέσματα (1 ECST αντιστοιχεί σε 25-30 ώρες εργασίας του φοιτητή) οι διδακτικές μονάδες ισούνται απλώς με τον φόρτο εργασίας του φοιτητή που ορίζεται στον νόμο ως το σύνολο των εβδομαδιαίων ωρών θεωρητικής και εργαστηριακής διδασκαλίας εντός του μαθήματος ή της σχολής, όπως ορίζεται στο πρόγραμμα σπουδών, προσαυξημένο με τον αριθμό ωρών που αντιστοιχούν στην εκπόνηση ασκήσεων, εκθέσεων εργασιών, δοκιμίων και μελετών, χωρίς όμως αυτή τη φορά να υπάρχει αναφορά στην επίτευξη συγκεκριμένου επιπέδου ικανοτήτων. Τo κέντρο βάρους δηλαδή μετατίθεται από την πιστοποίηση του αποτελέσματος στη βεβαίωση της διαδικασίας.

Για να είναι ακόμη πιο ευδιάκριτο, ενώ στην περίπτωση των ECTS σημασία έχει τι επιπέδου μαθησιακά αποτελέσματα έχει επιτύχει ο φοιτητής, στη δεύτερη περίπτωση αυτό που υπολογίζεται είναι ο χρόνος που έχει αφιερώσει και μάλιστα σε δραστηριότητες που αυστηρά και χωρίς περιθώριο να εισαχθούν και άλλες προδιαγράφονται στον νόμο (είναι χαρακτηριστικό ότι η πρακτική άσκηση στις επιχειρήσεις δεν υπολογίζεται στο νομοσχέδιο για τον υπολογισμό πιστωτικών μονάδων).

Επισημαίνω ότι το σύστημα των πιστωτικών μονάδων (ECTS) είναι το βασικό συστατικό της Διαδικασίας της Μπολόνια, στην οποία συμμετέχουν 47 χώρες και δημιουργήθηκε για να υπάρξει ένας κοινός ευρωπαϊκός χώρος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, σύγκλιση των διαφορετικών συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ένα διαφανές σύστημα αναγνώρισης των ικανοτήτων που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένου τύπου σπουδές.

Όλες οι χώρες (Ευρωπαϊκές και μη) που έχουν υιοθετήσει τη Διακήρυξη της Μπολόνια στηρίζουν τις ανταλλαγές των φοιτητών ανάμεσα στα πανεπιστήμιά τους ακριβώς σε αυτήν. Παράλληλα αυτό το σύστημα ευνοεί την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού για την αναζήτηση εργασίας από χώρα σε χώρα, καθώς και τη συνέχιση σπουδών από ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα σε άλλο. Έτσι ένας νέος από την Ελλάδα πηγαίνοντας με το πτυχίο του σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα να συνεχίσει τις σπουδές του ή να εργαστεί έχει κατοχυρωμένο και πιστοποιημένο επίπεδο ικανοτήτων. Η εταιρεία στην οποία θα εργαστεί ή το πανεπιστημιακό ίδρυμα στο οποίο θα συνεχίσει τις σπουδές του γνωρίζουν εκ των προτέρων τι είναι σε θέση αυτός να κάνει. Με την κατάργηση αυτού του συστήματος και την υιοθέτηση των διδακτικών μονάδων αναιρείται σε μεγάλο βαθμό αυτή η δυνατότητα, αφού απλώς θα έχει καταγραφεί πόσες ώρες έχει σπουδάσει και όχι τι επίπεδο ικανοτήτων έχει. Επομένως με την προωθούμενη ρύθμιση:

● Τίθενται σημαντικά εμπόδια στην κινητικότητα των αποφοίτων των ελληνικών πανεπιστημίων για περαιτέρω σπουδές και εργασία στο εξωτερικό.

● Τίθενται περιορισμοί στις δυνατές διδακτικές μεθόδους μέσω των οποίων το πανεπιστήμιο μπορεί να επιτύχει τα μαθησιακά αποτελέσματα που προβλέπονται σύμφωνα με το σύστημα ECTS (αποκλείονται έμμεσα μορφές συνεργασίας με τις επιχειρήσεις, η πρακτική άσκηση κ.λπ.).

● Τίθενται φραγμοί στην κινητικότητα των ατόμων από ίδρυμα σε ίδρυμα ή από πρόγραμμα σπουδών σε πρόγραμμα σπουδών στο πλαίσιο της διά βίου εκπαίδευσης. Οι πιστωτικές μονάδες ECTS αποτελούν κατ’ ουσίαν έναν προσωπικό και ελεύθερα διαχειρίσιμο από τον πολίτη «εκπαιδευτικό λογαριασμό», στον οποίο πιστώνονται συνεχώς οι μαθησιακές κατακτήσεις του. O λογαριασμός αυτός μεταφέρεται ελεύθερα και επιτρέπει στον κάτοχό του διαρκώς εξελισσόμενος να επεκτείνει διά βίου τα εκπαιδευτικά του προσόντα.

● Καταργείται στην πράξη η αξιολόγηση και η πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων που είχε ξεκινήσει από την ΑΔΙΠ, αφού το πόσες ώρες θα ασχολείται με κάτι ο φοιτητής δεν θα είναι διαφανές, ενώ αντιθέτως το τι έχει πραγματικά μάθει είναι άμεσα ορατό από τα αποτελέσματα της αξιολόγησής του σε κάθε μάθημα.

Το υπουργείο Παιδείας με τη γνωστή λενινιστική τακτική«εμφανίζουμε απροκάλυπτα το ψέμα για αλήθεια» την οποία έχει εξ αρχής υιοθετήσει συνολικά η κυβέρνηση, ανακοίνωσε ότι «To πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία ουδόλως αγγίζει ή μεταβάλλει, πόσο μάλλον καταργεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS). Απλώς ορίζει πως ο αριθμός των Διδακτικών Μονάδων που αντιστοιχεί σε ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο, ισοδυναμεί με τις Πιστωτικές Μονάδες.»

Το υπουργείο Παιδείας δεν λέει την αλήθεια. Επιχειρεί κουτοπόνηρα να περάσει μια ευθεία αμφισβήτηση της διαδικασίας της Μπολόνια, την οποία άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ κατ’ επανάληψη έχει θέσει στο στόχαστρο της κριτικής του. Εάν, όπως ισχυρίζονται, τίποτα το κακό δεν συμβαίνει, δεν έχουν παρά να αποσύρουν τη διάταξη, η οποία εάν δεν μπήκε για να αμφισβητήσει το σύστημα των πιστωτικών μονάδων, τότε δεν αντιλαμβανόμαστε σε τι χρησιμεύει; Έτσι θα διαψεύσουν τους όποιους «κινδυνολόγους».
Δυστυχώς η συγκυβέρνηση Τσίπρα δεν έχει αντιληφθεί ότι στα εκπαιδευτικά ζητήματα ισχύει ό,τι και στα ζητήματα νομισματικής πολιτικής. Την ισοτιμία του νομίσματος με τα άλλα νομίσματα δεν την καθορίζει αυθαιρέτως η κυβέρνηση μιας χώρας αλλά οι διεθνείς αγορές. Έτσι και στην ανώτατη εκπαίδευση, η ισοτιμία των πτυχίων με τα πτυχία των ξένων πανεπιστημίων δεν καθορίζεται από τον κ. Μπαλτά και τις παρωχημένες δοξασίες του, αλλά από την αξιοπιστία τους στη διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα, την οποία θα υπονομεύσει ευθέως η προωθούμενη ρύθμιση.