Θα ξεφουσκώσει ή θα σκάσει το μπαλόνι;

του Plamen Tonchev από το Capital.gr

Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη για το κλισέ "δίλημμα", αλλά περί αυτού ακριβώς πρόκειται, λίγες μέρες πριν το εξαγγελθέν δημοψήφισμα. Το υπαρξιακό δίλημμα, ενώπιον του οποίου θα βρεθεί στις 5 Ιουλίου η ελληνική κοινωνία είναι το ακόλουθο: θα αποδεχθεί μείωση του βιοτικού της επιπέδου κατά 30% μετά το 2009 ή θα προτιμήσει σε μια πράξη παρανοϊκού λεονταρισμού να κάνει το απονενοημένο βήμα στην άβυσσο και να χάσει ένα συντριπτικό ποσοστό του εθνικού της εισοδήματος σε λίγες εβδομάδες; Η Ελλάδα θα προτιμήσει, έστω και με τεράστιο κόστος, να παραμείνει σε ευρωπαϊκή τροχιά και στον προηγμένο κόσμο ή θα υποβιβαστεί σε πολύ κατώτερη κατηγορία, παρέα με τις οικτρά διαψευσθείσες υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ πριν τις τελευταίες εκλογές - πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ύψους 12 δισ. ευρώ, αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, "δεν υπάρχει περίπτωση μία στο εκατομμύριο να διαφωνήσει η Μέρκελ" κι άλλα πολλά.

Το εθνικό εισόδημα της Ελλάδας έχει ήδη συρρικνωθεί κατά 25% σε σύγκριση με το ΑΕΠ της χώρας το 2009. Η παράταση της ύφεσης που θα επιφέρει η επιμονή της κυβέρνησης στη διαφύλαξη του πελατειακού συστήματος και στην οριζόντια υπερφορολόγηση είναι αναπόφευκτη. Όλες οι υποσχέσεις περί του αντιθέτου θα ήταν τελείως αβάσιμες και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ισχυριστεί μόνο κάποιος που πατά "γερά στον αέρα" - όπως θα έλεγε ο πνευματώδης Αρκάς. Συνεπώς, σε περίπτωση που γίνει αποδεκτή η επώδυνη συμφωνία με τους πιστωτές μια εκτίμηση για μείωση του βιοτικού επίπεδου (πάντα σε σύγκριση με το προ κρίσης ΑΕΠ) κατά 30% περίπου δεν είναι εντελώς στον αέρα. Ο περιορισμός και η αντιστροφή αυτής της μείωσης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό απο τις εξελίξεις μετά την επικράτηση του "Ναι” στο δημοψήφισμα, π.χ. από το κατά πόσο θα βρεθούν τα αποθέματα πολιτικής βούλησης και κοινωνικής ωριμότητας για στροφή προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, προκειμένου να επανακάμψει η οικονομία μετά από μια εξαιρετικά δύσκολη πολυετή ύφεση. Προσωπικά, διατηρώ επιφυλάξεις, αλλά ευελπιστώ ότι κάποια κοιτάσματα κοινής λογικής παραμένουν βαθια κρυμμένα στην Ελλάδα.

Oμολογουμένως, η εκτίμηση για το ποσοστό συρρίκνωσης του ΑΕΠ σε περίπτωση που επικρατήσει το "Οχι” στο δημοψήφισμα σε μεγάλο βαθμό είναι εικασία κι αυτό διότι κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια, αλλά πιθανότατα θα συγκρινόμαστε με την Αργεντινή ή με το Ζιμπάμπουε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η απόρριψη της συμφωνίας θα οδηγήσει τη χώρα εκτός Ευρωζώνης και θα πρόκειται για πραγματικό κραχ που παρομοιάζεται από πολλούς με την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Οι άμεσες και βέβαιες επιπτώσεις μιας εξόδου της Ελλάδας θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, πλήρη απομόνωση από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και αναγκαστική επιστροφή σε εθνικό νόμισμα που ακόμη και η έκδοσή του θέλει χρόνο, πιθανή έξοδος από την ΕΕ ή τουλάχιστον από ορισμένες δομές της με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την συνολική ασφάλεια της χώρας, υπολειτουργία ή κλείσιμο πολλών κρατικών υπηρεσιών και χαοτική κατάσταση στη χώρα, πληθωριστικά ΙOUs και πιθανώς κάποιες μορφές ανταλλακτικού εμπορίου για ένα χρονικό διάστημα, ανθρωπιστική κρίση - ιδίως στα αστικά κέντρα - που ουδεμία σχέση θα έχει με την προεκλογική "ανθρωπιστική κρίση", φυγή πολλών νέων και δραστήριων ανθρώπων στο εξωτερικό και περαιτέρω επιβάρυνηση του ούτως ή άλλως χρεοκοπημένου ασφαλιστικού συστήματος, κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ.

Προς το παρόν, κάποια χρήματα υπάρχουν κρυμμένα σε στρώματα και απορροφητήρες, αλλά κανείς δεν ξέρει για πόσον καιρό αρκούν. Τα δε δισεκατομμύρια που έχουν εξαχθεί στο εξωτερικό δεν θα μπορούν να μεταφερθούν στην Ελλάδα, γιατί θα έχουν κλείσει οι τράπεζες. Σ'αυτό το εφιαλτικό σενάριο το ακριβές ποσοστό συρρίκνωσης του ΑΕΠ ελάχιστη σημασία θα έχει. Στη συνέχεια, η προοπτική η οικονομία να ορθοποδήσει με πληθωριστικό εθνικό νόμισμα θα είναι το λιγότερο θολή εν μέσω πολιτικής αστάθειας και ελλείψει κινήτρων για μαζικές ξένες επενδύσεις – το πιθανότερο είναι οι όποιοι επενδυτές να αποδειχθούν εγχώριοι...

Αλλά η τραγική ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι το ερώτημα που θα τεθεί σε δημοψήφισμα σε λίγες μέρες από τώρα κάθε άλλο παρά σημερινό δίλημμα είναι. Εφόσον όλες οι προτάσεις - είτε διατυπωμένες εντός της χώρας είτε προερχόμενες από το εξωτερικό – για μακρόπνοες δομικές μεταρρυθμίσεις απορρίφθηκαν από διαδοχικές κυβερνήσεις και από το σύνολο σχεδόν της εκάστοτε αντιπολίτευσης, το ελληνικό μπαλόνι της επίπλαστης ευμάρειας ήταν πλέον καταδικασμένο.

Δύο μόνο επιλογές έχουν μείνει εδώ κι ένα χρόνο περίπου: το ελεγχόμενο ξεφούσκωμα ή το ακαριαίο σκάσιμο. Στην πρώτη περίπτωση ("Ναι”) διατηρείται κάποια ελπίδα ότι σε βάθος χρόνου το μπαλόνι μπορεί να ξαναγεμίσει, υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με ριζική αλλαγή πλεύσης προς τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής οικονομίας. Στη δεύτερη ("Οχι”) θα χρειαστεί καινούριο μπαλόνι, το οποίο μπορεί να λέγεται Ελλάδα και στο μέλλον, αλλά μόνο κατ' όνομα και ως γεωγραφική ονομασία – κατά πάσα πιθανότητα θα είναι κάτι τελείως διαφορετικό.